کیہ پاکستان لئی صدارتی نظام بہتر اے؟

مطلوب وڑائچ

وطن عزیز وچ جدوں وی کدی وزیراعظم دی کرسی اقتدار نوں اپوزیشن نے جھٹکے دینے شروع کیتے تے ہمیشہ اک بوتل وچ جن وانگوں صدارتی نظام دا نعرہ ماریا جاندا اے۔ انج تے ویکھیا جاوے تے دنیا دے کامیاب تے ترقی یافتہ ملکاں وچ صدارتی نظام ای لاگو اے۔ اصل وچ پارلیمانی نظام 1973ء دے آئین دی روح اے پر ایہ نظام صرف اوس ویلے ای کامیاب ہو سکدا اے جدوں تہاڈے ملک وچ شرح خواندگی سوفیصد ہووے جیویں برطانیہ‘ کینیڈا تے آسٹریلیا وغیرہ۔ انج بھارت وچ وی پارلیمانی نظام دنیا دی سب توں وڈی جمہوریت کہلاندا اے پر دنیا دے ترقی یافتہ ملکاں وچ صدارتی نظام ای کامیاب اے۔ مثال دے طورتے فرانس‘ امریکہ‘ چین‘ روس تے جرمن جتھے صدر نوں چانسلر کہیا جاندا اے۔ صدارتی نظام دی خوبی ایہہ وے کہ ایہ دو جماعتی نظام نوں لیڈ کردا اے تے کثیرالاجماعتی جیویں فرانس وغیرہ اوتھے وی ایہ نظام کامیابی نال چل رہیا اے۔ میں یورپ‘ افریقہ‘ ایشیا تے جنوبی امریکہ دے ملکاں وچ لاگو نظام نوں ویکھیا اے تے ایس نتیجے تے اپڑیا واں کہ مسلمان ملکاں وچ نہ تے پارلیمانی نظام کامیاب اے تے نہ صدارتی۔ مسلمان ملکاں وچ اوہناں دی روایات تے کلچرل دے مطابق صرف خلافت‘ بادشاہت دا نظام ای چل سکدا اے۔ تسیں دنیا دے سٹھ توں ودھ اسلامی ملکاں وچ کسے اک تھاں وی پارلیمانی نظام یاں صدارتی نظام نوں کامیاب قرار نہیں دے سکدے کیوں جے بحیثیت مسلمان قوم ساڈی روایات جمہوری نظام نال مطابقت نہیں رکھدیاں ایسے لئی پاکستان وچ پارلیمانی نظام یاں صدارتی نظام دوویں ای ناقابل عمل نیں۔
میں اج توں تقریباً پندراں ورھے اپنے اک کالم وچ صدارتی نظام دے حق وچ اک آرٹیکل لکھیا تے مینوں اوس ویلے دے صاحب اقتدار نے ملاقات لئی سدیا تے کہیا کہ جے کجھ ہور کالم نگار تے دانشور ایس صدارتی نظام دے حق وچ آواز بلند کرن تے اجیہا نظام پاکستان وچ کامیاب ہو سکدا اے پر بعد وچ میں ایہ محسوس کیتا کہ ایہ انج ای اے جیویں پنجاب دی زمین وچ چیری تے سیب ورگے باغ لان دی خواہش یاں فیر امب تے تربوز دی فصل نوں سوئٹزرلینڈ دی سرزمین تے اگانا۔ اک عرصے توں میں ویکھنا واں کہ ساڈے ایتھے دو موضوعات تے وقفے وقفے نال پرزور تے پرجوش طریقے نال بحث ہوندی اے۔ وقفیاں دا کوئی دہائیاں دا ایہ تسلسل کدی نہیں ٹُٹیا۔ اک تے قومی حکومت دے قیام دا رولا ہوندا اے دوجے صدارتی نظام دی گل کیتی جاندی اے۔ قومی حکومت دیاں گلاں انج ہوندیاں نیں لگدا اے کہ کل ای ایہدا نفاذ ہو جاوے گا پر ایس حکومت دی کدی نوبت نہیں آئی۔ قومی حکومت اوہناں لوکاں لئی مرغوب موضوع تے سودمند اے جو انتخابی نظام راہیں اقتدار وچ نہیں آ سکدے۔ صدارتی نظام دا شوشا وی اک تواتر نال کجھ مدت دے بعد چھڈیا جاندا اے۔ قومی حکومت تے صدارتی نظام دی بحث ایہناں مواقعیاں تے شروع کیتی جاندی اے جدوں میڈیا دے کول موضوعات دی کمی ہوندی اے یاں فیر ایہناں موقعیاں تے جدوں حکومت بحراناں وچ گھری ہوندی اے تے مسئلیاں توں دھیان ہٹان لئی اجہے شوشے چھڈ دتے جاندے نیں تے فیر ساڈے دانشوراں نوں ایہناں موضوعات تے بحث لئی اللہ موقع دیوے۔ اوہناں دے منہ چوں جھگ جوش جذبات وچ بہہ رہی ہوندی اے۔ اپنے کہے نوں حرف آخر قرار دیندے نیں۔ مسند اے مرا فرمایا ہویا۔ کجھ دیہاڑیاں وچ ساریاں دے جذبات ٹھنڈے پے جاندے نیں ہولی ہولی ایس حوالے نال بحثاں دم توڑ جاندیاں نیں۔ اوس ویلے تک جنہے تیلی لائی ہوندی اے اوہنے اپنا مقصد حاصل کر لیا ہوندا اے۔
اج کل صدارتی نظام دے نفاذ دی بحث زوراں اُتے اے۔ ساڈے سیاسی اکابرین تے نوآموز میڈیا پرنسز بتی دے پچھے لگے ہوئے نیں سرسٹ کے نسی جا رہے نیں۔ ساڈے ایتھے پارلیمانی نظام حکومت اے۔ دنیا دا بہترین نظام اے پر اوہناں ملکاں لئی جتھے جمہوری کلچر پنپ کے مستحکم ہو چکیا اے‘ لوگ پڑھے لکھے نیں۔ جمہوری اقدار دا پاس رکھدے نیں۔ ساڈے ایتھے پارلیمانی نظام لاگو تے ہے پر کدی کامیاب نہیں رہیا۔ اج تک اک وی وزیراعظم اپنی مدت پوری نہیں کر سکیا۔ کسے تے کوئی افتاد پئی کسے تے کوئی تے کسے نوں مخالفین نے لت کھچ کے ڈھا دتا۔ ایہدا گلہ کرن والے اج عمران نوں اقتدار توں باہر کڈھ دینا چاہندے نیں۔ مغربی ملکاں وچ دو ورھے بعد وی حکومت بدل جاندی اے۔ وزیراعظم نواں آ جاندا اے۔ ساڈے ایتھے جو وزیراعظم بنیا اوہ تاحیات کرسی نال چمڑیا رہنا چاہندا اے۔ ایہ وکھری گل اے کہ اوہناں دے اعمال تے کمال دی وجہ نال کجھ مہینیاں وچ ای اوہناں نوں گھر جانا پے گیا۔ پاکستان وچ صدارتی نظام کدی نہیں رہیا۔ ایوب خان‘ یحییٰ خان‘ ضیاء الحق تے مشرف صدر ضرور رہے تے ایہ لوک 33 سال اقتدار وچ رہے تے صدر رہے پر اوہ نظام صدارتی نہیں آمرانہ سی‘ جرنیلی سی جہدے انتخاب وچ لوکاں دا عمل دخل نہیں سی۔ فی الحال ایس بحث وچ نہیں پیندے کہ جرنیلی نظام کناں کامیاب تے نکام رہیا۔ دنیا وچ لاگو صدارتی نظام نوں ویکھیا جاوے تے ایہ ساڈے لئی پارلیمانی نظام توں بہتر ثابت ہو سکدا اے پر ایہدے نفاذ دے دور دور تک امکانات نظر نہیں آ رہے۔