بلوچستان تو ںاُردو تے پنجابی زبان دے مہان لیکھکھ تے شاعرشفقت عاصمیؔ
لکھت٭ ڈاکٹر عبدالرشید آزادؔ
شفقت عاصمی 6جون 1968ء نوں صوفی محمدیوسف چشتی دے گھر مسلم باغ قلعہ سیف اللہ بلوچستان پیداہووے اُوتھوں اِی تعلیم حاصل کیتی ایم اے اُردو،ایم ایڈ، ایم فِل اُردو نیں تے پیشے دے لحاظ نال اُستاد ( معلم ) نیں ہور اَجکل گورنمنٹ سنڈیمن ہائی سکول کوئٹہ چہ تعینات نیں اینہاں دا پہلا اُردو شعری پراگہ (1) دریچہ سخن ، 2013ء نوں ،(2) دوجہ اُردو شعری پراگہ ’’دائروں کے درمیاں ‘‘ 2017ٗ ء نوں ،(3) تیجی نثری کتاب جیڑی پشتو زبان دی ضرب الامثال تے اے ’’ملغلڑے‘‘ دے ناں توں شائع ہوچکی اے۔ایس چہ اینہاں پشتو تے اُردو دوناں زبانوں نوں نیڑے لیان دِی کوشش کیتی اے ایدھے نال اِی اینہاں نے بلوچی دے لوک گیتاں دا پنجابی زبان وِچ منظوم ترجمہ کرکے اک ہور تاریخ ساز کم کیتا اے جیڑا (4 )’’بلوچی ویہڑا ‘‘ دے ناں توں شائع ہوئیی اے۔
اینہاں دِی کوششاں نوں اُردو ادب چہ بڑی قدر دِی نگاہ نال ویکھیاء جاندا اے اے اُردو ہور پنجابی زبان دے وِی بڑے اُستاد شاعراں چہ گنے جاندے نئیں اینہاں نئیں اک سفرنامہ (5) ’’خواب، پرندے اور شمال‘‘ دے ناں تو شائع کرائی جینوں پورے پاکستان دِی ادبی دُنیا توں سند مل چکی اے۔تے اَجکل دوجے سفر نامے دی تیاری چہ جڑے دے نئیں ۔
شعری تے نثری ادب چہ اینہاں دا ناں بڑی عزت کما چکیااے تے بلوچستان دے ادب چہ اپنے کردار نوں بڑی کامیابی نال نبھا رہے نئیں
بلوچستان چہ تاریخی طور تے ویکھیاء جائوے تے 1909ء توں لے کے ہُن 2022 ء تک ایوئے تے پنجابی ادیباں تے شاعراں نئیں ہر زبان لئیی بڑا کم کیتا اے پر کدے وِی ایتھے پنجابی زبان نوں کوئیی پلیٹ فارم نئیں ملیاء ہور ناں اِی ایدھی کدی کوشش کیتی گئیی اے باقی ہر زبان لئیی کم ہویا اے تے پنجابی لکھکھاں نے ایدھے چہ وَد وَد کے حصہ پایا اے ،1909ء نوں ایس سرزمین تے پہلی واری ’’لبھا رام ‘‘
نے اُوس ویلے دے حساب نال شاعری کیتی تے سرزمین بلوچستان تے پہلی واری لورا لائی چہ اک مشاعرے چہ پنجابی زبان دا کلام پڑھیا گئیا۔فیئر 1963ء تک مکمل خموشی رہیی 1963ء چہ ریڈیو پاکستان کوئٹہ چہ لہور توں آئے ہووے اک لکھکھ سلیم گمی نے ’’چن عربوں چڑھیا‘‘ نامی کتاب لکھی ،ریڈیو پاکستان دِی اک پرڈیوسر عبیدہ اعظم بارے وِی اے خیال کیتا جاندا اے کہ اُونہاں ایتھے رہ کے پنجابی زبان لئیی کئیی اک مضمون لکھے پر چونکہ بلوچستان توں کوئیی وِی پنجابی زبان دا اخبار یا رسالا نئیں چھپدا سی ہور نا اِی ایس ویلے چھپدا اے ایس لئیی ایتھے دے لکھارئیاں نوں ایس لئیی پنجاب توں شائع ہون والے اخباراں تے رسالیاں وَل رجوع کرنا پیندا اے پر اُو وِی جیناں تعائون کرنا چاہیدا اے کہ اے ساڈی اُڈار توں ویچھڑے پنچھی نئیں اینہاں نوں اپنے نال جوڑ لئیے او وِی کوشش نئیں کر دے۔
بلوچستان چہ کل پنجابی لکھکھ پنچ یا چھ نئیں جیناں چہ شفقت عاصمی ؔ پنجابی زبان دے بڑے مہان شاعر نئیں تے اَگے ایس زبان دے ادب لئیی کم کرن دا پکا ارادہ کیتے بیٹھے نئیں ہور اک ادبی پلیٹ فارم بنان دِی کوشش کر رہے نئیں اینہاں دا پنجابی کلام دا نمونہ حاضر خدمت اے۔
غزل شفقت عاصمی ؔ
کجھ نئیں لبھیا رُولا پا کے
میں اِی میں آں بھیس وٹا کے
کلے رہ گئیے پینگ چڑھاکے
مرچلے آں یاری لا کے
اپنے آپ نوں نیواں ناں کر
دوجے دا توں قد گھٹا کے
آیا سی اک جوگی ایسا
پتھر کرگیا اَکھ ملا کے
کوہجا واں میں کوہجاربا
فیر بنا تو مینوں ڈھا کے
مسجد، مندر دا چھڈ رولا
کجھ نئیں لبھنا سانجھ گنوا کے
قیدی کر لئیے سُفنے اپنے
اکھ نوں تا نگھ دے سنگل پاکے
لیر ولیر اے حُبثہ میرا
اپنے آپ دِی گلھ سنا کے
عاصمی ؔ لوڑیں چھاں پرانی
رکھ نوکیلے یار اُگا کے
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
غزل شفقت عاصمی ؔ
مرے کولوں پینڈا اے گھا نیئوں ہونا
ترے نال بیبا نبھا نیئوں ہونا
میں پورس،بھگت سنگھ ،دُلا ،کھرل ہاں
کدی کنڈ پاسا وکھا نیئں ہونا
مری دھون لا دے مرے دھڑ توں بھاویں
اے پھگ میرا گہنا اے لا نئیوں ہونا
تُوں رکھ اپنی جنت تے دوذخ اے ملاں
مرے کولوں قرضا چکا نئیوں ہونا
تری دُنیا تینوں مبارک شریکا
کہ میتھوں تے ڈھنگ وِی ٹپا نیئں ہونا
مری من تے مڑ جا ترا وس نیئں اے
اے عشقے دِی کھیڈ ایتھے وا نیئوں ہونا
توں ماڑے دا حق کھا اُسارے مسیتاں
تری جانے توں میتھوں کھا نئیں ہونا
توں قصے ہزاراں سنا بھاویں شفقتؔ
جو ہے وچلا قصہ سنا نیئوں ہونا
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
غزل شفقت عاصمی ؔ
توں بیلی ازل توں ہے زر دار دا
نئیں کجھ بھلا تیھتوں گلزار دا
تماشا نئیں اے سی بھکھ دا کمال
اثاثہ اے بھکھ میرے فنکار دا
ذرا چیتے آوے تے دسیں بھلا
کہ مسلا سی کی ساڈھے وچکار دا
میں دیوا ہنیرے چہ بالاں کویں
مرے سر تے سایہ اے سردار دا
توں سچ دا بپاری، مداری فقط
مقدما لڑاں گا میں غدار دا
نہ بھکھا اے رب، نہ منشا اے بھکھ
اے کیتا کرایا اے زر دار دا
او چیخے چلائے جاں ڈر وٹ لووے
اے مسلا ہے منصف دے کردار دا
اے پٹھے، اے سُولی، نوئیں تے نئیں
میں وارث ہاں ، شفقتؔ ہر اک دار دا
……
غزل شفقت عاصمی ؔ
نئیں سوھنیا کوئی چارا نئیں اے
ترے باج قسمے گذارا نئیں اے
ترا آنا جانا سیاپا اے نت دا
اے دل اے کسے دا چبارا نئیں اے
توں ٹل اپنی لالے توں دِل نوں منالے
مرے دل تے میرا اجارہ نئیں اے
توں اودھر میں ایدھر ،مرے واسطے ہُن
کوئی اس توں وڈا خسارا نئیں اے
اے کھیسے چہ ہسدے نئیں خاباں دے ہنجو
اے ٹھیپے ،چوانی کھلارا نئیں اے
جے پنجاب دو جا نیئں اوتھے ربا
ترے نال میرا گذارا نئیں اے
ونڈ ہک تماشا ، اُجاڑا سی شفقتؔ
نئیں ایس پھٹ دا کفارا نئیں اے
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
گلی وِچ ہنیرا پرانے نیں بُوہے
کہ لما اے پینڈا بچانے نئیں بُوہے
میں چوکٹ سجانا اے وارث تے بلھا
میں ویری دِی اَکھ توں بچانے نیں بوہے
اے قدماں توں سن کے سمجھ جاندے سبھ
مرے نالوں ودھ کے سیانے نیں بوہے
جوڈھووے کسے واطے کوئی کدی ناں
میں دھرتی چوں اوہو اُگانے نیں بوہے
دلیجاں سیاپے تے سُفنے اُڈیکاں
میں صدیاں دے جاگے سوانے نیں بوہے
دئیں اپنی چنی توں مٹیارے مینوں
میں چیتر رنگانے رلانے نیں بوہے
کدی ماں وِی ونڈی اے شفقتؔ کسے نیں
ہوئے جیڑے وَکھ سن ملانے نیں بوہے
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
غزل شفقت عاصمیؔ
مری من تے بھل جا
اے ورقہ توں تھل جا
کی ہن تے کی اے فیر
توں کھلنا اے کھل جا
ترا حسن اے سونا
توں سونے چہ تل جا
اے عشقے دا پینڈا
مری من تے ٹل جا
کی اندر تے کی بار
کی تک ناں اے ڈلھ جا
نیں مننی ناں من
توں رُلنا اے رُل جا
متھا ٹیکیا شفقتؔ
گلا کاہدا چل جا
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
ضلع گرداس پور
تحصیل بٹالہ
پنڈ شاہ پور پوربیاں دا
ڈیرہ کمبوہاں
پچھلی عمرے
باپو لھبدا رہیا
اپنا پنڈ ،اپنے کھیت
سنگی بیلی، توت تریکاں
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
کالیاں راتاں
دُکھ دیاں باتاں
ویہڑے وڑھ گئے گدھ
کاہدیاں عیداں
کیہڑیاں شبراتاں
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
( شطرنج)
اے کھیڈ سولی
ایس کھیڈ نیں جمی
کھیڈ اولی
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
چ دِی رمز
چیتر چنی چائیں چائیں
چھنڈ ے چڑ چوبارے
چمے ،چتھے ،چٹا چانن
چھن چھن چھنکن چوڑیاں
چن چنگیر، چھلا ،چھاپاں ،چرخہ
چووا چووا چووے
چت چنا چترائی
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
ساڈے ویہڑے ہووے چیتر
اپنا مکھ وکھا دے یارا
دل دھرتی وچ ماں بولی دا
اکھر اک اُگا دے یارا
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
ویخ کے کچے کوٹھے اپنے
روح اپنی نوں پیچ کراں
کاہنوں جگ دیاں لعنتاں کھٹاں
ماںبولی کیوں رنج کراں
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
حیاتی ہووے دُکھ ودھایا ناں کر
دکھا کے مینوں مکھ لکایا ناں کر
میرے نال آ اَج دوگھڑی تاں بیہ
سجن روز ایویں ستایا ناں کر
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
طبیب ملدے نیں دوا نیں ملدی
دوا جے ملے شفا نیں ملدی
میں ساری دُنیا پھریا ہاں شفقت ؔ
حسین ملدے نیں وفا نیں ملدی
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
