کسان تے ظلم کدوں تک؟

لکھت:  رئوف کلاسرا

پاکستان اک دلچسپ ملک اے۔ کجھ عرصہ پہلاں تک کابینہ دی کمیٹی برائے اقتصادی امور وچ سمریاں لیائی جا رہیاں سن کہ ساڈے کول بہت زیادہ کنک ہو گئی اے ایس لئی سانوں ایکسپورٹ کرن دیو تے سبسڈی وی دتی جاوے۔ ہن اچانک دسیا جا رہیا اے کہ کنک دی قلت ہو گئی اے ایس لئی تن لکھ ٹن کنک ہن کروڑاں ڈالرز خرچ کرکے باہروں منگوائی جاوے گی۔شوکت عزیز وزیراعظم سن تے اوس ویلے وزارت زراعت اک سمری لے کے کابینہ گئی کہ کسانوں دا بھیڑا حال اے پنڈاں وچ غربت نچ رہی اے کسان دا خرچہ پورا نہیں ہو رہیا ایس لئی کنک دی قیمت وچ 25روپے فی من وادھا کر دتا جاوے نہیں تاں اگلے ورھے کنک دی کاشت گھٹ ہووے گی۔ اوس ویلے شیخ رشید وی وزیر سن اوہناں نے رولا پادتا کہ ایہدے نال شہراں وچ آٹے دی قیمت ودھ جاوے گی تے ساڈے ووٹ خراب ہون گے۔ شوکت عزیز تے اوہناں دی کابینہ نے 25روپے قیمت نہ ودھائی اگلے ورھے گھٹ قیمت دا سن کے کساناں نے کنک گھٹ کاشت کیتی تے اگلے ورھے اک ارب ڈالرز توں ودھ دی کنک آسڑیلیا ، کینیڈا تے امریکہ دے کساناں توں نقد تے منگوائی گئی۔ اندازہ کرو اپنے کسان نوں 25روپے نہیں دتے پر فارن کساناں نوں ارباں روپے ادا کیتے۔ سانوں چنگا لگے یا برا 2008وچ پیپلزپارٹی جدوں اقتدار وچ آئی تے زرداری تے گیلانی نے کنک دی قیمت ودھا دتی جہدے بعد اینی کنک پیدا ہوئی کہ پاکستان دے کول کنک رکھن نوں تھاں نہ سی۔ ہن اوہی ہویا اے کہ کنک دی سرکاری قیمت زیادہ نہیں ودھائی گئی جہدے نال کسان بددل ہو رہیا اے پر ہن کنک شارٹ ہون دی وجہ توں تن لکھ ٹن کنک باہروں منگوائی جاوے گی۔ اپنے کسان نوں زیادہ روپے نہیں دینے پر آسٹریلیا تے کینیڈا وغیرہ دے کساناں نوں ڈالراں وچ ادائیگی کرن گے۔
کسان دے کول کیش کراپس صرف دو تن نیں جہناں وچ کاٹن گنا تے کنک شامل نیں۔ اوہ اپنے سارے اخراجات سارا سال ایہناں تے محنت کرکے پورے کردے نیں۔ اوہناں نوں پٹرول، ڈیزل تے کھاد تے جی ایس ٹی وی دینا پیندا اے تے ہر شے دی قیمت ہر ہفتے ودھ جاندی اے پر سبزی یاں کنک دی قیمت ودھ جاوے تے پورا میڈیا چیخ پیندا اے میڈیا کدی کساناں دی گل نہیں کردا کیوں جے کسان ایہناں دی ترجیحات وچ شامل ای نہیں۔ اجے سن لو کسانوں دے نال کیہ کھلواڑ کھیڈیا جا رہیا اے۔14جنوری نوں کابینہ دا جہڑا اجلاس ہویا اوہدے وچ کجھ وزیراں نے سرکار دیاں پالیسیاں تے تنقید کیتی ہور تے ہور وزیراعظم عمران خان وی ایہ کہن تے مجبور ہو گئے کہ شوگر ملز والے مافیا بن چکے نیں۔ وزیراعظم آکھیا شوگر ملز والے دراصل اک Capture Eliteدا حصہ بن چکے نیں۔جہڑے وزیراں نے کاٹن دے کساناں دی آواز چکی تے وزیراعظم نوں اجلاس وچ دسیا کہ جناب ایس طرح دا ظلم نہ ہون دیو ایہناں وچ فواد چودھری، اسد عمر، فخر امام، خسرو بختیار تے ندیم افضل چن شامل سن۔ ایہ معاملہ کابینہ تک کیویں اپڑیا؟ دراصل 30دسمبر نوں حفیظ شیخ نے ای سی سی دا اجلاس بلایا جہدے وچ وزارت کامرس نے اک سمری پیش کیتی جہدے وچ آکھیا گیا سی کہ پاکستانی ٹیکسٹائل ملز مالکاں نوں وزیر و ڈیوٹی تے کاٹن سینٹرل ایشیا توں افغانستان دے راستے امپورٹ کرن دی اجازت دتی جاوے۔ ایہدے تے وزارت زراعت نے اعتراض کیتا کہ ایہدے نال مقامی کاٹن کسان ماریا جاوے گا کیوں جے اجے ایہناں دی کاٹن بیلز جنرز دے کول آنی باقی نیں جے زیرو ڈیوٹی تے کاٹن امپورٹ دی اجازت دتی گئی تے کاٹن دیاں قیمتاں ڈگ جان گیاں تے کسان نوں نقصان ہووے گا۔ ایف بی آر نے وی اجلاس نوں دسیا کہ زیرو ڈیوٹی نال چار ارب روپے دا نقصان ہووے گا پر وزارت کامرس دا کہنا سی کہ ہر ورھے کاٹن دی پیداوار گھٹ ہو رہی اے تے 2007توں ہر ورھے کاٹن باہروں منگوائی جا رہی اے۔ وزارت کامرس دا کہنا سی کاٹن دی جہڑے کوالٹی ایکسپورٹر نوں چاہیدی اے اوہ مقامی طور تے دستیاب نہیں ایہدے تے وزارت زراعت دے افسراں دا کہنا سی ایہ ساری کاٹن ایکسپورٹ لئی نہیں منگوائی جاندی سگوں بہت سارے اجہے یونٹس وی نیں جہڑے مقامی طور تے پیداوار ویچدے نیں۔ ذرائع کہندے نیں ایس اجلاس وچ دسیا گیا کہ پاکستان دی کاٹن پیداوار 2007-08وچ اک کروڑ 60لکھ بیلز سن جو 2018وچ صرف اک کروڑ رہ گئیاں نیں ایس لئی ہر ورھے ہن تہانوں اپنی ضرورتاں پوری کرن لئی باہروں کاٹن منگوانی پوے گی نہیں تاں لوکل انڈسٹری نوں نقصان ہووے گا تے ایکسپورٹ گھٹ ہووے گی۔ انج حفیظ شیخ نے وزارت زراعت تے ایف بی آر دے اعتراضات دے باوجود کساناں دے مفادات دے خلاف زیرو ڈیوٹی تے کاٹن طورخم توں امپورٹ کرن دی اجازت دے دتی۔ ایس اجلاس وچ وفاقی وزیر خسرو بختیار نے رولا پایا کہ ایہ نہ کرو ایہدے نال کسان نوں نقصان ہووے گا پر خسرو بختیار دی آواز نہ سنی گئی۔جیویں شوکت عزیز نے کنک دی 25روپے قیمت ودھان توں انکار کر دتا سی تے بعد وچ اک ارب ڈالرز توں ودھ کنک آسڑیلیا دے کساناں توں منگوا لئی سی ایس طرح حفیظ شیخ نے وی کساناں دا فائدہ نہ سوچیا۔ ہن جدوں 14جنوری نوں کابینہ اجلاس وچ ای سی سی دے منٹس منظوری لئی پیش ہوئے تے ایہدے تے کجھ وزیراں نے رولا پا دتا۔ ذرائع کہندے نیں کہ سب توں ودھ رولا ندیم افضل چن نے پایا جہڑے ہمیشہ کساناں لئی لڑدے رہندے نیں۔ اوہناں دا ساتھ فواد چودھری نے دتا تے فیر فخر امام تے اسد عمر نے وی حمایت کیتی۔ ہن سوال ایہ اے کہ کاٹن دا رقبہ کیویں گھٹ ہو گیا تے پاکستان جو دنیا بھر نوں کاٹن ویچ کے ڈالرز کماندا سی اوہ ہن کیویں آپ ارب ڈالرز توں ودھ دی کاٹن غیر ملکی کساناں توں منگوا رہیا اے؟پاکستان وچ پیسہ کمان دا سب توں وڈا طریقہ ایلیٹ نے ایہ کڈھیا کہ شوگر ملز لا کے مال کمایا جاوے جے ایس مائنڈ سیٹ نوں سمجھنا اے تے عابدہ حسین دی کتاب Power Failureپڑھو جہدے وچ اوہ لکھدیاں نیں کہ نوازشریف وزیراعلیٰ پنجاب سن تے اوہ جھنگ آئے تے اوہناں نوں آکھیا کہ تسیں ایتھے اک شوگر مل کیوں نہیں لا لیندیاں؟ بعد وچ آپ اپنے ٹبر دی مل اوتھے لا لئی۔ ہن ہویا ایہ کہ کاٹن ایریاز وچ شوگر ملز لگنا شروع ہو گئیاں۔ پہلاں کاٹن زوننگ دے تحت سرائیلی علاقیاں وچ شوگر ملز نہیں لگ سکدیاں سن پر شریفاں نے ایہناں قوانین نوں بدل دتا تے دھڑا دھڑ اوتھے ملاں لگنا شروع ہو گئیاں ۔ کساناں نوں گنے دی کاشت ول لیان لئی ملاں نے ایڈوانس پیسے دینے شروع کر دتے تے انج کاٹن دا رقبہ گھٹ ہونا شروع ہو گیا تے کاٹن دی پیداوار گھٹ ہون لگی۔ ہن پاکستانی شوگر ملز جہڑیاں مہنگی شوگر پیدا کر رہیاں سن اوہناں نے سرکار تے دباء پایا کہ سانوں چینی باہر گھلن لئی سبسڈی دتی جاوے۔ پہلی وڈی سبسڈی جہڑی چار ارب روپے دے قریب سی نوازشریف دے دوجے دور وچ دتی گئی جدوں بھارت چینی گھلی گئی۔ ایہدے بعد شوگر ملز مالکان دے منہ نوں لہو لگ گیا۔ اوہ ہر واری کساناں دا پیسہ روک کے سرکار دے کول اپڑ جاندے کہ ساڈے توں چینی خرید نہیں تاں اسیں ادائیگیاں نہیں کراں ے۔ تسیں پچھلے 20ورھیاں توں ویکھ لو ایہناں شوگر ملز مالکان نے ہر واری ارباں روپے دی سبسڈی جیب وچ پا لئی تے کساناں نوں پیسے وی نہیں دتے۔ ہر سرکار نے شوگر ملز نوں ارباں کھوائے کیوں جے سب دی اپنی اپنی ملاں سن۔ساری سیاسی پارٹیاں ایس معاملے تے اکٹھی نیں کہ کساناں نوں شوگر کین تے لٹیا جاوے شروع وچ ایہ کام نوازشریف نے کیتاجہانگیر ترین تے خسرو بختیار دی وی اپنی ملاں نیں۔ بعد وچ ایہ کم چودھریاں نے شروع کیتا تے جدوں زرداری نے ویکھیا کہ ایس کھیڈ وچ بہت پیسہ اے تے اوہنے سندھ دیاں ملاں اپنی جیب وچ پا لئیاں تے پلس نوں ایس کم تے لا دتا کہ اوہ کساناں توں زبردستی گنا لے کے اوہناں دی ملاں نوں فراہم کرن۔ انج پنجاب توں سندھ تے خیبرپختونخوا تک سب سیاستداناں نے شوگر ملاں لا لئیاں تے کسے نے نہ سوچیا کہ کاٹن ایریاز ختم ہوندے جان گے۔ہن عمران خان کابینہ اجلاس وچ خسرو بختیار دے منہ تے کہہ رہے سن کہ شوگر ملز اک مافیا بن چکے نیں تے ایہ ایلیٹ دا کھیڈ اے جہدے وچ پیسہ کمایا جا رہیا اے۔ ہن حالت ایہ ہو چکی اے جہڑے ایلیٹ دی وجہ توں کسان برباد ہو رہیا اے اوہی ہن اقتدار وچ بیٹھ کے ایہناں نوں تسلیاں دے رہے نیں۔ کسان لٹ رہیا اے تے ٹیکسٹائل تے شوگر ملز مالکان اینے طاقتور ہو چکے نیں کہ کوئی وی فیصلہ کرا لین۔
چلو زرداری صاحب تے شریف برادران دی تے اپنی شوگر ملاں نیں پر وزیراعظم عمران خان کیوں اینے کمزور پے رہے نیں؟