ہنرمندی دی قدر کرو

ساڈا معاشرہ دفتری بابو تے پیدا کردا پیا اے پر نویں نسل ہنر سکھن نوں تیار ای نہیںکیونکہ پاکستانی معاشرے چ ہنر منداں دی کوئی قدر نہیں

فرحانہ مرزا

ایہہ گل روز روشن دی طراں عیاں اے کہ جگ چ عزت و آبرو نال جین لئی دوای راہوں نیں۔ یا تہاڈے کول علم ہووے تے یا ہنر۔ تیجی کوئی راہ نئیں۔ ایہہ گل نے مینوں اوہدوں پختہ شعور دتا جد میں امریکہ چ آئی۔ ایتھے میں ویکھیا کہ علم والے تے ہنر والے اکو کشش دے سوار نیں۔ دونواں نوں کمائی کرن دے یکساں مواقع میسر نیں تے دوہواں دھراں دی کمائی چ 19,20 دا ای فرق ہووے گا۔ ڈاکٹراں‘ انجینئراں‘ استاداں‘ وکیلاں دے نال نال ایتھے کنسٹرکشن‘ A.C‘ Heat‘ پلمبر‘ الیکٹریشن‘ گڈیاں صحیح کرن والے وی اوہنے ای کامیاب نیں جہنے تعلیم یافتہ لوک بلکہ بعض اوقات ہنر والے کمائی چ علم والیاں نالوں اگے لنگ جاندے نیں۔ ڈرائیونگ دا ہنر رکھن والے ایتھے کھلے ہتھ کماندے نیں۔ وڈے وڈے ٹرالے چلا کے‘ کمپنیاں دیاں گڈیاں چلا کے‘ ییلو کیب‘ Uberوغیرہ چلا کے پیسہ کماندے نیں۔
ہنر تے علم دو ایسیاں چیزاں نیں جہڑیاں بندے نوں بھکا نئیں مرن دیندیاں۔ ہنر منداں دے بغیر معاشرہ اک دن نئیں چل سکدا۔ لوہار‘ ترکھان‘ نائی‘ کاشتکار‘ موچی‘ الیکٹریشن‘ پلمبر‘ مستری‘ باورچی سارے حیاتی نوں اگے ودھان وچ حصہ پابندے نیں۔ ذرا تصور کرو جے موچی ناں ہووے تے تسی کسطراں ٹُر پھر سکدے او۔ جے لوہار ناں ہووے تے بوہے باریاں کون بناوے۔ وڈیاں وڈیاں مشیناں حتیٰ کہ ذرائع آمدروفت چ وی لوہے دی لوڑ اے۔ لوہار دے بغیر ایہہ دنیا نامکمل اے۔ خواتین زیورات تے لیڑیاں تے مر جاندیاں نیں۔ ہنر مند نت نویں ڈیزائن دے زیورات تے کپڑے بناندے نیں تے دنیا دا کاروبار چلدا اے۔ جے نائی دا طبقہ جہڑا کہ اج کل ہیئر ڈریسر تے بیوٹی پارلر چ بدل گیا اے ناں ہووے تے سب جگ جنگلی جانوراں دی طراں حیاتی گزارے۔ ترکھان دے بغیر فرنیچر‘ انٹرئیر ڈیکوریشن‘ Wooden floors نوں عملی شکل دینا بڑا ای اوکھا تے ناممکن اے۔ غرض دنیا دے ہر معاشرے چ ہنرمنداں دی لوڑ اے۔ کوئی وی معاشرہ ایناں دے بغیر ترقی دی پوڑھی تے پیر نئیں رکھ سکدا۔
رونا صرف ایس گل دا اے کہ باہر دی دنیا چ ہنر منداں نوں وائٹ کالر دے برابر حقوق ملدے نیں۔ بعض تھاواں اوہناں دی تنخواہ وائٹ کالر والے لوکاں نالوں وی ودھ اے۔ لیکن پاکستان چ ایناں نوں خالی مزدور تے ٹکا ٹوکری سمجھیا جاندا اے۔ جہڑا کہ انسانیت دی تذلیل اے کیوں جے قرآن چ رب فرماندا اے ’’اسی انسان نوں قابل تکریم پیدا کیتا اے‘‘۔ ایس اک انسان دی تذلیل کر کے ساری انسانیت دی تذلیل کردینے آں۔ حالانکہ رب نوں اپنے ہر بندے نال 70 ماواں نالوں ودھ پیار اے۔
ساڈا ایہہ بہت وڈا مسئلہ اے کہ ساڈے معاشرے چ ہنر نوں اسی کھڈے لائن لا دتا اے۔ یعنی ساڈا من حیث القوم ایہی رونا اے کہ علم حاصل کر کے بابو بنن نال عزت ملدی اے تے جے کوئی ہنرمند معاشرے چ عزت حاصل کرن دی کوشش کردا اے تے اسی اوہنوں لفٹ نئیں کراندے۔ اسی ہنر دی قدر نئیں کردے۔
ٹیکنیکل کالج تے پروفیشنل سکول کھلے نیں پر اوہناں نوں اسی خاص اہمیت نئیں دیندے۔ ساڈا خیال اے کہ اے تعلیم بے کار اے۔ ایہدا کوئی فیدہ نئیں۔ اسی ایس تعلیم نوں جہڑی لوکاں نوں ہنر نال آراستہ کردی اے کوئی اہمیت نئیں دیندے۔ بالاں دے دماغ چ وی بچپن توں ہنر وَل رغبت نئیں دوائی جاندی بلکہ ایناں لوکاں نوں نیچ سمجھیا جاندا اے۔ مینوں اج او واقعہ یاد آندا پیا کہ اک باپ نے اپنے پُتر نوں دسیا کہ صفائی کرن والے دی عزت کر کیوں جے اوہ گندایا برا انسان نئیں بلکہ اوہ سانوں صاف کرن آندا اے۔ جے اوہ ناں ہووے تے اسی سارے گندے ای رہیے۔ ساڈا معاشرہ دفتری بابو تے پیدا کردا پیا اے۔ نویں نسل ہنر سکھن نوں تیار ای نئیں کیونکہ پاکستانی معاشرے چ ہنر منداں دی کوئی قدر نئیں۔
ساڈی سوچ کنی گھٹیا اے کہ اسی اپنے بالاں نوں ایہہ تراواں دینے آں کہ جے تسی نئیں پڑھو گے تے کم سکھنا ہوت گا جہڑا کہ قابل قدر شے نئیں حالانکہ کسے وی معاشرے دا ہنر منداں دے بغیر جھٹ وی نئیں لنگنا۔ لعنت اے ساڈی ایس گھٹیا تے دقیانوسی سوچ تے۔ اسی اپنے معاشرے چ طبقات دی نینہہ یعنی بنیاد غلط سوچ تے نظریے تے رکھی ہوئی اے۔ سانوں اپنے اندروں ایہہ غلط سوچ تے معاشرے نوں لگی ایہہ سیونک تو کڈنا ایں۔
جے اسی ہنرمنداں دی قدر نئیں کراں گے تے معاشرے چ توازن نئیں رہے گا تے توازن ناں ہووے تے معاشرہ تنزلی تے گراوٹ دا شکار ہو جاندا اے۔ حکومت نے کافی ووکیشنل انسٹیٹیوٹ کھولے نیں۔ لیکن بال اوتھے جانا پسند نئیں کردے کہ ہنرمند ہون نال اوہناں دا شمار نیویں طبقے چ ہووے گا جہڑا کہ بالاں نوں نالے ماں پیو نوں منظور اے۔
لہٰذا جہڑے بال تعلیم حاصل کر لیندے نیں۔ اوہ تے سرکاری نوکریاں یا نجی نوکریاں تے لگ جاندے نیں یا اپنے کاروبار‘ بزنس کھول کے بیٹھ جاندے نیں تے ہنر سکھن والے عزت حاصل کرن لئی پریشان رہندے نیں۔ حالانکہ جے کسے اہل ناں واویں تے روٹی ٹکڑ کتھوں آوے۔ اسی اپنے معیار غلط بنا لئے نیں حالانکہ شاعر مشرق علامہ اقبال دا کہنا اے کہ
نئیں چیز کوئی نکمی زمانے چ
کوئی برا نئیں قدرت دے کارخانے چ
ہر فرد ملت دے مقدر دا ستارہ اے۔ اسی پتہ نئیں کہڑیاں پستیاں تے کھائیاں چ ڈِگے پئے آں۔ اسی انسانیت توں بڑے پرے آں۔ کجھ بچے جیہڑے ناں پڑھ سکدے نیں ناں کوئی وَل ہنر سکھدے نیں اوہ باہر دے ملکاں چ جا کے مزدوریاں کردے نیں تے اپنے پچھے ٹبر نوں پال دے نیں۔ اوہناں دے باہر جا کے کمائی کرن چ اوہناں دا اپنا بڑا خسارہ ہو اجاندا اے جیہدی قیمت وقت دے نال چکانی پیندی اے یا کجھ بچے کھجل خراب ہو کے نشے دی بھینٹ چڑھ جاندے نیں۔ کجھ جرائم دی دنیا دے واسی بن جاندے نیں جناں دا سب کجھ تباہ و برباد ہو جاندا اے۔ جے اسی معاشرے چ ترقی‘ توازن چاہنے آں تے سانوں اے سوچ معاشرے وچوں مکانی ہووے گی کہ کوئی وی کم گھٹیا نئیں اے بلکہ نبی پاکؐ دے مطابق مزدور نوں اوہدا پسینہ خشک ہون توں پہلاں مزدوری دوئو۔
اسی ناں تے دین دی مننے آں ناں اسی انسانیت دی قدراں نوں اہمیت دینے آں حالانکہ کوئی کم وی چھوٹا یا حقیر نئیں۔ معاشرے نوں ترقی دی پوڑھی تے چڑھان لئی ہنرمنداں دی قدر کرنا بہت ضروری اے۔ معاشرے وچوں ایناں دی لوڑ کدی وی نئیں مک سکدی۔ گل ایتھے مکدی اے کہ ہنر تے تعلیم کسے وی معاشرے دی بڑھوتری تے اگے ودھن لئی ضروری اے نئیں تے معاشرے دی حیاتی ادھوری اے۔