’’دیواروں کے راز‘‘ تے خالد فتح محمد دا فن

اشرف شریف

خالد فتح محمد نے اپنے افسانیاں دا مجموعہ ’’دیواروں کے راز‘‘ گھلیا اے۔ خالد فتح محمد دی پہلی شرط ایہ سی کہ جے لکھنا چاہو تے کتاب پڑھن دے بعد لکھنا کہ لوک سطحی تبصرہ بناں پڑھے کردے نیں۔ میرا دل چاہندا اے کہ میں افسانے دی تھاں اوہناں لکھتاں نوں کہانیاں کہواں میری فہم دی فضا وچ کہانی زیادہ مائل کرن والا لفظ اے۔ مینوں کہانی پڑھنا تے کہانیاں سننا چنگا لگدا اے۔ مستنصرحسین تارڑ کہندے نیں کہ اصل گل کہانی بنانا تے کہانی کہنا اے کسے نوں ایہ ہنر آ گیا تے سمجھو اوہ ہر گل دے ابلاغ وچ دلچسپی پیدا کرن دے قابل ہو گیا۔ تارڑ صاحب نے ایہ گل کالم نگاری دے تناظر وچ اک دن کہی سی۔ خالد فتح محمد دیاں کہانیاں دلچسپی دے سارے اجزا نال آراستہ نیں۔ ناپ تول پورا‘ کہانیاں دا اختتام کیہ ہووے عموماً لکھن والے سدھے راہ چلدے رہندے نیں۔ قاری جدوں اوہناں دے نال اک سدھ وچ رواں رہن دا عادی ہو جاندا اے تے اوہ اک دم موڑ کٹ لیندے نیں۔ تیز رفتار چلدا قاری تھوڑا اگے تک چلا جاندا اے اوہ مڑنا چاہندا اے پر کہانی دا تیز تاثراتی بہائو اوہنوں موڑ توں اگے لے جاندا اے۔ کہانی کار دا ساتھ پھڑن لئی اوہ واپس آ کے نویں موڑ تک اپڑدا اے جتھے کہانی اپنے اختتام نوں اپڑدی اے۔ موڑ توں اگے نکل جانا تے کہانی والے موڑ تک واپس لیانا ای خالد فتح محمد دے فن دا اوہ حصہ اے جو ہر کہانی نوں اجہے انجام تک اپڑاندا اے جہدی پیش گوئی نہیں کیتی جا سکدی۔
خالد فتح محمد دیاں کہانیاں وچ کردار نوں اوہدے حلیے توں نمایاں نہیں کیتا جاندا۔ کردار نگاری اک اوکھا کم اے۔ عام طورتے لوک کسے دے قد کاٹھ دا ناپ آواز لباس تے مزاج توں کردار تخلیق کردے نیں۔ خالد فتح محمد دے کول ایہ خوبصورت ہنر اے کہ اوہ ہر کردار دی اک نفسیات بناندے نیں۔ کردار اوس نفسیات دے مطابق سوچدا بولدا تے رویہ اختیار کردا اے کجھ صفحیاں دی کہانی وچ قاری کسے ردار دے بارے پڑھدے ہوئے ہمیشہ اک بھید توں گزردا رہندا اے۔ کردار جے جھگی وچ پلن والی اک لاوارث اے تے اوہدی کہانی وچ سامنے نظر آن والے لوک وی بھید رہندے نیں تے اوہدی زچگی لئی آن والے مددگار دائی اوہدی کہانی نوں اپنی زندگی دے نال جوڑدی اے فیر دوجا سرا سماجی اکلاپے دا شکار معصوم تے استحصال زدہ عورت دے نال نمایاں کر دیندی اے۔ درمیان وچ خوبصورت جملے ملدے رہندے نیں۔ لباس پرانا تے جوانی بالکل تازہ‘ مجموعے دی اک بہت اعلیٰ کہانی راہ گم کردہ مسافر اے۔ ایہ کسے گناہ ثواب دا عنوان نہیں۔ عنوان تے کہانی دے وچکار فہم دی اک کشمکش اے۔ ایس طرح لگدا اے کہ اک بندہ راہ ہدایت توں بھٹک گیا تے اوہدے بھٹکن نال جہڑی کہانی وجود وچ آئی اوہ لکھن والے نے بیان کر دتی۔ اندازہ قیاس کرو اپنا تجربہ تے تجزیہ ورتو۔ میرا خیال اے تسیں فیر وی ایس کہانی دے عنوان دی اوس موزونیت تک نہیں اپڑ سکو گے جو شیرخوار دھی نوں لے کے کجھ دن لئی گھر توں جان والی بیوی دا مہینوں انتظار کردے کردے مرن والے حبیب دی محبت تک تہانوں ایس طرح ملا دیوے گا کہ محسوس ہووے گا ایس کہانی دا عنوان ایس توں چنگا ہو ای نہیں سکدا۔ تنگ گلی‘ جہدا راہ روکیا جاوے اوہ اوہدے وچوں واپس نہ جا سکے۔ کہانی دا ماحول اپنا ہووے تے ایہ پڑھن والے نوں سکھاندی اے۔ مراجعت وچ خالد فتح محمد دا اک کردار سخی محمد اے۔ سخی محمد دے گردرنگ سن۔ سرخ‘ آتشیں‘ گلابی‘ عنابی‘ کالے‘ خاکستری‘ سلیٹی‘ بھورے‘ بادامی‘ سفید‘ کافوری‘ دھاتی‘ سرخ‘ دھاتی مائل‘ بھورے‘ زرد‘ پیلے‘ ہرے‘ زہر مہرے‘ نیلے‘ اسمانی‘ لاجوردی اوہ پوری دنیا وچ صرف رنگ ویکھنا چاہندا سی۔
کہانی کار نے رنگاں نوں نفسیاتی‘ جذباتی تے جنسی مسئلیاں دے نال جوڑ کے اک کہانی لکھی۔ شاید اوہ ایہ کہانی سی جہدے انجام دا مینوں مطالعے دوران اندازا ہو گیا سی۔ ہو سکدا اے پچھلیاں کہانیاں دے نفسیاتی تجزیے نے پڑھن والیاں نوں ایہ استعداد دین وچ مدد دتی ہووے پر اگلی کہانیاں وچ فیر اوہو اندازے قیاس تے ٹامک ٹوئیاں۔ اوہنے اپنی فنٹسی وچ اک اجیہا محلول تیار کر لیا سی جہنوں پین نال اوہ بندہ کسے نوں نظر نہیں آندا تے اوہ آپ ہر کسے نوں بے لباس ویکھ سکدا سی شہر توں باہر اک شہر بساواں گی جو جھگیاں دا ہووے گا۔ اوہناں لوکاں نوں آباد کراں گا جو اوتھے آن تے اپنے بنجر ہون دا سرٹیفکیٹ نال لیان۔ اوہ لوک اوتھے رہن گے پر بچے نہیں ہون گے۔ زمین نوں انسان توں پاک رکھن دا ایہو اک طریقہ اے کہ انسان دی زرخیزی ختم کر دتی جاوے ایہ گل کجھ ہور سی دا اک اقتباس اے۔ آغاز اک اکلے بندے تے اوہدی بلامعاوضہ کم کرن والی ملازمہ توں ہوندا اے۔ گمان سی کہ آخر تے دوویں اپنی اپنی زندگی دیاں اوکڑاں گھٹ کرن لئی اک دوجے دے جیون ساتھی بن جان گے۔ فیر ملازمہ صاحب جی دا پچھا کردے اک دن آبادی توں باہر اک بہت وڈی تے عالیشان عمارت تک جا اپڑدی اے۔ اندر داخلہ کیمریاں تے جدید آلات نال ممکن سی۔ ملازمہ باہر رہ گئی۔ صاحب اندر گئے‘ سامنے پلاسٹک سرجری کران والی ہمیشہ دی جوان محبوبہ بیٹھی سی۔ دوہاں وچ عہد ہویا سی کہ اپنی محبت نوں نکاح یاں جسمانی تعلق وچ نہیں بدلنا۔ سائنسی تجربیاں دے نال محبوبہ سماجی تے ماحولیاتی تجربے وی کردی اے۔ دوویں آخری وار ملدے نیں۔ صاحب باہر آندا اے تے اوہنوں پتہ لگدا اے کہ اوہ ملازمہ دی قربت ایس مشینی محبت توں بیزار ہو کے چاہندا سی۔ ملازمہ چاہندی اے صاحب چوں اک بچہ جنے جہنوں اپنے مزدور شوہر دا پُتر بناوے۔ ناراض شوہر اگلے دن دوجی عورت دا بچہ اوہدی جھولی وچ پا دیندا اے۔ ملازمہ دی خواہش پوری نہیں ہوندی۔ صاحب نوں پچگی کہ اوہنے اپنی زندگی محبت دے تجربیاں دی نذر کر دتی۔ محبت نے وعدہ توڑ کے اپنی زمیناں تے ماحولیات لئی نقصان دہ کمرشل بلڈنگاں کھڑیاں کرن دافیصلہ کر لیا تے اوہ باپ بنن دی صلاحیت ختم کرا کے ہور کلا ہو گیا۔ کہانیاں وچ تنوع دسدا اے کہ کہانی کار کس طرح نویں پہلوئواں نال زندگی نوں ویکھدا اے۔ عکس پبلی کیشنز توں چھپیا ایہ مجموعہ توجہ تے ستائش دا مستحق اے۔٭