ریکوڈک: ساڈے اصل ہیرو

اشرف شریف

کجھ لوک نیں پس پردہ رہن والے جہناں لئی کوئی زندہ باد دا نعرہ لگدا اے نہ اوہناں نوں پھُلاں دے ہار پہنائے گئے۔ اوہناں لوکاں نے پاکستان لئی عظیم کارنامہ انجام دتا اے۔ ریکوڈک کیس وچ 11ارب ڈالر دا جرمانہ ختم کرایا۔ 10ارب ڈالر دی نویں سرمایہ کاری حاصل کیتی۔ بلوچی زبان وچ ریکوڈک دا مطلب ریتلی چوٹی اے۔ اک مہربان مینوں نہ دسدے تے میں ایہنوں کسے غیرملکی کمپنی دا ناں سمجھدا رہندا۔ اسیں اک دوجے دے بارے ایناں گھٹ جاننے آں کہ معمولی گلاں وی فہم توں اولھے رہندیاں نیں۔ ایہناں دیہاڑیاں ریکوڈک کیس نبڑیا اے۔ پاکستان دے خلاف غیرملکی کمپنی نے بین الاقوامی عدالت توں ارب ڈالر ہرجانے دا دعویٰ جت لیا۔ پاکستان اک اک ڈالر لئی پریشان اے اک ارب ڈالر کتھوں دیندا۔ نہ دیندا تے کمپنی دے کول ایہ قنونی حق سی کہ اوہ بیرون ملک پاکستان دے اثاثے اپنی تحویل وچ لے لیندی۔ ایہ اثاثے ہوٹل روز ویلٹس‘ کسے بینک دا اوورسیز بزنس تے پاکستانی جہازاں سنے کجھ وی ہو سکدا سی۔ ریکوڈک بڑے پرانے زمانیاں وچ پھٹن والا آتش فشاں سی۔ ریکوڈک دی کان اپنے سونے تے تانبے دے وسیع ذخائر دی وجہ نال مشہور اے۔ ماہرین دی گل تے یقین کیتا جاوے تے ایتھے دنیا دے پنجویں وڈے سونے دے ذخیرے نیں۔ ریکوڈک دا قصبہ ضلع چاغی وچ واقع اے۔ 2011ء وچ حکومت پاکستان نے شراکت دار کمپنیاں بیرک تے انٹیوفاگسٹا دا لائسنس معطل کر دتا جہدی وجہ نال کان کنی دا کم بند ہو گیا۔ ایہ علاقہ جغرافیائی طور تے ترکی توں ایران تے فیر پاکستان وچ داخل ہون والی ٹی تھیان بیلٹ تے واقع اے۔
چاغی گھٹ آبادی والا صحرائی علاقہ اے۔ ایتھوں دا درجہ حرارت گرمیاں وچ چالھی توں پنجاہ درجہ سینٹی گریڈ ہوندا اے۔ سرما وچ ایتھے منفی دس سینٹی گریڈ دی سردی پیندی اے۔ ایتھے گرد آلود ہواواں دے تیز جھکھڑ چلدے نیں۔ ریتلے طوفان آندے نیں۔ ریکوڈک کیس حکومت پاکستان تے ٹی تھیان کاپر کمپنی دے وچکار آسٹریلیا پاکستان دوطرفہ سرمایہ کاری معاہدے دی خلاف ورزی دا معاملہ اے۔ کمپنی دا موقف سی کہ اوہنوں کان کنی توں روکنا غیرقنونی تے معاہدہ شکنی اے۔ بیرک گولڈ سونے دی کان کنی کرن والی کمپنی اے۔ اوہدا ہیڈآفس ٹورنٹو وچ اے جد کہ 13 ملکاں وچ ایہدیاں کاروباری سرگرمیاں پھیلیاں ہوئیاں نیں۔ ارجنٹائن‘ کینیڈا‘ چلی‘ کانگو‘ مالی‘ سعودی عرب‘ تنزانیہ‘ امریکہ سنے کئی ملکاں وچ ایہ کمپنی کم کر رہی اے۔ 2019ء وچ کمپنی نے 5.5 ملین اونس سونا تے 432 ملین پائونڈ تانبہ کڈھیا۔ 2021ء وچ کمپنی دا خالص منافع 3.288 ارب ڈالر رہیا۔ کمپنی دے مجموعی اثاثے 46.9 ارب ڈالر نیں۔ حکومت پاکستان نے برطانوی جج دے سامنے ریکوڈک کیس بلوچستان دی مدعیت وچ پیش کیتا۔ اوتھے پاکستان دا ایہ موقف نہ منیا گیا کہ لائسنس معطلی دا فیصلہ رشوت دے راہیں ٹھیکہ حاصل کرن تے دتا گیا۔ پاکستان نے موقف اختیار کیتا سی کہ سابق وزیراعلیٰ بلوچستان نواب اسلم رئیسانی نوں ٹی تھیان کاپر کمپنی نے اک ملین ڈالر دی رشوت پیش کر کے 2009ء وچ ریکوڈک معاہدہ کیتا۔ ٹی تھیان کاپر کمپنی آسٹریلیا دی بیرک گولڈ کارپوریشن تے چلی دی اینٹوفاگسٹا دی پنجاہ فیصد دی شراکت دار اے۔
لائسنس معطلی دے بعد کمپنی نے 2012ء وچ عالمی بینک دے ثالثی ٹربیونل نال رجوع کیتا۔ ٹربیونل نے 2017ء وچ پاکستان دی سپریم کورٹ دے فیصلے نوں رد کر دتا۔ جولائی 2019ء وچ ٹربیونل نے پاکستان تے 5.97 ارب ڈالر ہرجرمانہ لا دتا۔ ایہ پاکستان دی جی ڈی پی دے 2فیصد دے برابر سی۔ 2018ء وچ پی ٹی آئی حکومت آئی۔ پاکستان دے بین الاقوامی کاروباری تنازعے نوں حل کرن تے دھیان دتا گیا۔ نومبر 2019ء وچ پاکستان نے ٹربیونل دا فیصلہ چیلنج کیتا تے اوہنوں غیرموثر کرن لئی کاروائی شروع کر دتی۔ پاکستان نے فیصلے نوں غیرموثر کرن دی درخواست دے نال ایوارڈ تے عملدرآمد روکن لئی اپیل وی کیتی۔ 16ستمبر 2020ء نوں ٹربیونل نے پاکستان دے حق وچ فیصلہ دتا۔ سٹے کنفرم کر دتا گیا تے ایوارڈ تے عملدرآمد روک دتا گیا۔ 20نومبر 2020ء نوں کمپنی وکھرے کیس وچ عدالت ٹر گئی۔ ایس کیس وچ ایوارڈ تے عملدرآمد دی درخواست کیتی گئی سی یعنی پاکستان توں ہرجانہ دوان دی۔ 20 مارچ 2022ء نوں وفاقی تے بلوچستان حکومت بیرک گولڈ کارپوریشن تے اینٹوفاگسٹا کمپنی دے نمائندیاں دے وچکار عدالت توں باہر اک معاہدہ ہویا۔ ایس نویں معاہدے دے تحت پاکستان تے وکھووکھ مقدمیاں دے حوالے نال جو 11ارب ڈالر ہرجانہ لایا سی کمپنی اوہدے توں دستبردار ہو گئی۔ کمپنی نے تحریری وعدہ کیتا کہ اوہ بلوچستان وچ دس ارب ڈالر دی سرمایہ کاری کرے گی۔ بلوچستان دے اٹھ ہزار بندیاں نوں کمپنی وکھووکھ شعبیاں وچ بیرون ملک تربیت دوا کے ملازمت دیوے گی۔
بلوچستان دی کابینہ نے ایس نویں معاہدے دی منظوری دے دتی اے۔ بیرک گولڈ ایس گل تے تیار اے کہ منافعے دا پنجاہ فیصد مرکزی تے صوبائی حکومت نوں دتا جاوے گا۔ اک اندازے موجب بلوچستان نوں اگلے اک سو ورھے تک ایس معاہدے دے فائدے وکھووکھ شکلاں وچ حاصل ہوندے رہن گے۔ ساڈے پھُل ناقدری دا شکار تہی دست تے تہی دماغ سیاستداناں دے پیراں تھلے مدھے جاندے نیں۔ اسلام آباد ول مارچ کرن والے قافلیاں تے درجناں من پھُل سٹے گئے۔ گمنام ہیرو اوہ ہوندے نیں جو دوجیاں لئی غیرمعمولی کم نبھاندے نیں تے اوہناں نوں کسے صلے دی خواہش نہیں ہوندی۔ گمنام ہیرو لئی کوئی ترانے نہیں لکھدا۔ اوہ اجنبی زمیناں تے قتل ہو جاندے نیں۔ اوہناں دا وجود ہوا وچ کھلر جاندا اے اوہناں دیاں صلاحیتاں پس پردہ خدمات نبھان تک رہندیاں نیں۔ اوہ ہدایتکار ہوندے نیں ریکوڈک دا معاملہ عمران خان دی نیک نیتی نال حل ہویا مسلح فوجاں دے ماہرین متحرک رہے تے قنونی تنازعے حل کرن دے ماہر قنون داناںنے ملک دی خدمت کیتی۔سلیوٹ اے۔٭٭