تھیلیسیمیا تے گوجرانوالہ دے زندہ دل لوک
ایہہ حقیقت اے کہ پاکستانی قوم نوں جدوں وی کسے نے قربانی لئی پکاریا ہر عمر دے لوک نسے ہوئے میدان وچ چلے آندے نیں۔ گوجرانوالہ لہور دے بہت نزدیک ہون پاروں جتھے بہت سارے فیدیاں توں محروم رہندا اے اوتھے لہور نال نزدیکی نے گوجرانوالہ دے شہریاں نوں لہور توں وی بوہتا گرم جوش’ محبت کرن والا تے احساس کرن والی پہچان دِتی ہوئی اے۔ یعنی گوجرانوالیے زندہ دلی وچ لہور توں وی اگے منے جاندے تے پہچانے جاندے نیں۔ ایہہ سچ اے کہ گوجرانوالہ وچ لہور وانگوں پرانی عمارتاں’ تنگ گلیاں’ ادبی گہوارے تے خاص بازار نہیں ،لیکن گوجرانوالہ وچ بہت کجھ اے۔ میں کئی ورھیاں پہلاں لکھیا سی گوجرانوالہ محبتاں وَنڈن والیاں دا شہر اے۔ جناح سٹیڈیم گوجرانوالہ وچ کجھ دن پہلاں ڈی ایس پی سٹی عمران عباس چدھڑ دی کوششاں نال سندس فائوندیشن لئی خون عطیہ کرن لئی کیمپ لایا گیا۔ اظہر شاہ دا فون آیا راجہ صاحب! کدھر او چھیتی تشریف لیائو تہاڈے کالم نگاراں نے دھاوا بولیا ہویا اے۔ چودھری طاہر جاوید’ میاں احتشام دے نال جناح سٹیڈیم پہنچے تے ویکھیا اک پاسے تھیلیسمیا دے مریض شکار بچے بڑی حسرت تے امید بھری نظراں نال اسمان ول ویکھ رہے سن تے دُوجے پاسے اک وڈی تعداد وچ لوک خون عطیہ کرن لئی کھلے اسمان تھلے ہسدے مسکراندے خون دے عطیات جمع کروا رہے سن۔ عمران عباس چدھڑ نے ساڈا پرتپاک استقبال کیتا تے کہن لگے ‘ راجہ صاحب! گوجرانوالہ دے لوک بڑی محبت کرن والے’ زندہ دل تے مدد کرن والے نیں۔ اوہناں نے جدوں وی کسی عوامی مسئلے دے حل لئی آواز دتی اے ایہہ پیارے لوک نسے چلے آندے نیں۔ راجہ افضال نے دسیا کہ اوس دن شام چار وجے تک چھ سو دے کول خون دے عطیات جمع ہو گئے سن۔ جدوں عمران عباس چدھڑ نے دسیا کہ مسلسل خون لان دے باوجود ایس بیماری دا شکار بچے دس توں 20سال دی عمر تک ای جیندے نیں تے بے اختیار دل توں اک ہوک اٹھی تے اکھاں نم محسوس ہون لگیاں تے اوتھے کھڑا رہن دی بجائے گرائونڈ دے چکر لانے شروع کردتے۔ تھیلیسمیا اک موروثی بیماری اے یعنی ایہہ والدین کولوں اولاد نوں منتقل ہوندی اے۔ ایس بیماری دی وجہ نال مریض دے جسم وچ خون گھٹ بندا اے۔ مرض دی شدت دے اعتبار نال تھیلیسمیا دی تن قسماں بیان کیتی جاندیاں نیں۔ شدید ترین قسم تھیلیسمیا میجر کہلاندی اے تے سب توں گھٹ شدت والی قسم تھیلیسمیا مائنر کہلاندی اے۔درمیانی شدت والی قسم تھیلیسمیا انٹرمیڈیا کہلاندی اے۔ ایہہ وی کہیا جاندا اے کہ اک طرحاں دا تھیلیسمیا کدی وی دوجی طرحاں دے تھیلیسمیا وچ تبدیل نہیں ہو سکدا۔ ایسے طرحاں اوہناں دے مرض دے شدت وچ وادھا یا کمی نہیں ہو سکدی۔ ہر بچے وچ کروموز روم پیو توں آندے نیں تے 23ماں توں۔ جے ماں پیو دونویں تھیلیسمیا مائنر دے حامل ہون تے اوہناں دے 25 فیصد بچے تھیلیسمیا میجر دا شکار ہو سکدے نیں۔ تھیلیسیما مائنر پاروں مریض نوں کوئی تکلیف’ پریشانی یا شکایت نہیں ہوندی نہ اوہدی زندگی اتے کوئی خاص اثر پیندا اے۔ ایسے لوک کیرئیر کہلاندے نیں۔ تھیلیسمیا مائنر وچ مبتلا زنانیاں جدوں حاملہ ہوندیاں نیں تے اوہناں وچ خون دی کمی واقع ہو سکدی اے۔کسی نوں تھیلیسمیا میجر صرف اوسے صورت وچ ہو سکدا اے جدوں اوہدے دونویں والدین کسی نہ کسی طرحاںدے تھیلیسمیا دے حامل ہون۔ تھیسلیمیا میجر دے مریضاں وچ لہو اینا گھٹ بندا اے کہ اوہناں نوں ہر دو توں چار ہفتے مگروں خون دی بوتل لان دی لوڑ پیش آندی اے۔ ایسے بچے پیدائش دے کجھ مہینیاں مگروں ای خون دی کمی دا شکار ہو جاندے نیں تے اوہناں دی بقیہ زندگی بلڈ بینک دی محتاج ہوندی اے۔ کمزور تے بیمار چہرے والے ایہہ بچے کھیڈ اں تے تعلیم دونویں میداناں وچ پیچھے رہ جاندے نیں تے معاشرے وچ صحیح مقام نہ پان پاروں خود اعتمادی توں محروم ہوندے نیں۔ ترقی یافتہ ملکاں وچ بہترین علاج دے باوجود ایہہ مریض 30توں 40سال تک ای زندہ رہ سکدے نیں۔ پاکستان وچ ایسے مریضاں دی عمر کول کول دس سال ہوندی اے۔ جہناں خانداناں وچ ایہہ مرض موجود اے اوہناں دے افراد نوں اپنے خاندان وچ ویاہ نہیں کرنا چاہیدا۔ جے ایسے افراد ویاہ کر چکے ہون تے اوہناں نوں بچے پیدا کرن توں پہلاں ماہرین نال ضرور مشورہ کرنا چاہیدا اے۔خون دا صرف اک ٹیسٹ جہنوں ہیمو گلوبن الیکٹرو فورسز کہندے نیں ایس بیماری دی تشخیص کر سکدا اے۔ کجھ عرصہ پہلاں قبرص وچ پیدا ہون والے ہر 158بچیاں وچ اک تھیلیسمیا میجر دا شکار ہوندا سی لیکن اوتھے ویاہ توں پہلے اسکریننگ ٹیسٹ لازم قرار دتے جان مگروں ہن ایہہ تعداد تقریباً صفر ہو گئی اے۔ ایسے طرحاں ایران تے ترکی وچ وی ویاہ توں پہلاں اسکریننگ کرنا لازمی دسیا جاندا اے۔ اج کل پاکستان وچ وی ویاہ توں پہلاں کونسلنگ دی اہمیت بارے لوکاں وچ آگاہی پیدا ہو رہی اے۔ لیکن جے حکومت ایس سلسلے وچ کوئی مناسب قنون بنا دیوے یا لوکاں وچ احساس پیدا کرن لئی مسجداں’ مدرسیاں تے تعلیمی اداریاں وچ تشہیر کیتی جاوے تے والدین ویاہ توں پہلاں منڈے کڑی دی صحت بارے کجھ گل بات کر لیلا کرن تے تھیلیسمیا سنے دوجی بہت ساری جنیاتی بیماریوں توں بچیا جا سکدا اے۔
