مرداتاری

زبیراحمد

پھیرایہ ہویا پئی اوہ گھر چیتے وِچ ای رہ گیا، سفنیاں وِچ ای، اوہنوں مویاں دے سفنے آونے تاں اوہو گھر ہونا، جیوندیاں دے تاں وی اوہو، ساریاں واپریاں اوسے گھر ساہمنے، گوانڈھ دِیاں گلیاں وِچ، یاں آل دوال ای ہونیاں، کئی تھاواں بدلیاں اوس، کئی گھراں وِچ رہیا، پردیس وی پھر آیا پر پردیس دے سفنیاں وِچ وی اوہو گھر تے گلیاں سن۔ اوس گھرر دے21ورھے حیاتی اوہدی دے، سارے ورھیاں نوں کھا گئے۔ پر اصل دکھانت ایہ وے پئی اوہ اوہدا گھر نہیں سی تے ایسے پاروں چھڈنا وی پیا۔
کئی ورھے اوس گھر وں نِکل اوہ مڑ نہ پرتیا ، رہندے اوہنوں بلاندے رہے پھیر اوہ آپ وی نہ رہے، نواں آیا وی نہ رہیا۔ پھیر اِک ہور آیا تے اوہ وی نہ رہیا تے اخیر مڑ جیہڑا آیا اوس گھر ڈھاہ کے نواں اساریا۔ ساڈھے چھ مرلے دے گھر نوں اِنج بنایا پئی اوس چوں 20 مرلے جِنی تھاں کڈھ لئی، کئی منزلہ ، وڈا گیٹ لا کے، سوہنا نقشابنا کے اوہنے گھر تکیا تے اوہدے دھر اندر اچیت ستی، سدا دی جانو پِیڑ جاگ پئی اوہنے ٹھنڈا ساہ بھریا۔
پرانا اکا ہور سی، تھلے تن کمرے سن، اِک پاسے رسوئی، نکا جہیاویڑھا تے دوجی منزل نوں جاوندیاں پوڑیاں، ہیٹھ غسل خانہ ۔ ٹٹی پیشاب لئی تھاں سی دھر کوٹھے ، دوجے منزلے سجے پاسے سی اِک وڈا کمرا تے کھبے مڑ رسوئی تے اِک نِکا کمرا۔
نویں گھر نوں تکدے اوہدے چت وِچ سی پرانا ای، اوہ نویں نوں پرانے راہیں ای سی ویہندا پیا تے جد اوہ نویں دی تھاں پرانے نوں ای چتاری گیا تاں مڑ ہور دکھی ہو گیا۔ اج کنے ای ورھیاں مگروں شہر وِچ رہندے آپنے جدی محلے پرانے گھر نوں ویکھن ای تاں آیا سی اوہ۔
ساڈا دکھانت ایہ وے پئی اپنی تھاں تے رہن نہیں دِتا جاندا سانوں،جتھے رہنے آں، جتھے جمنے آں اسیں، جتھوں دے سفنے اکھاں دے چیتے وِچ سدا جگدے گھر بنا بہہ جاندے نیں۔ پوند نیل اسمان ہار ہوندا اے جیہنوں ویلا گھسمیلا کردیندا اے پر یاد اوس نوں سلیٹی شام بنا دیندی اے۔ سفنے تے اصل وچکار کوئی ہور مقام اے جتھے اسیں جیوندے مردے رہندے آں۔
تھوڑا چِر ای ہویا اے مینہہ مکیا اے۔ پر ترکھی جھلدی ہوا وِچ اجے وی پانی دا ہتھ اے جیہڑی اوہدے مونہہ نوں وجدی، ذرا جیہا سِلھا کردی وگی لگی جاندی اے۔ سارا جہان ای بدل گیا اے، بدلدا لگی جاندا اے۔ موکلیاں گلیاں سوڑیاں ہوندیاں جاندیاں نیں تے سوڑیاں ات سوڑیاں، سارے پرانے گھر ڈھیندے، نویں اسردے پئے نیں ۔ گلیاں اچیاں ہو گئیاں نیں تے پرانے گھر نویں تے نویں ہور اچے دو دو چار مرلے آلیاں دے تاں گھر ای غیب ہو گئے نیں، جیہناں گھراں چوں ان جھک آئی جائی دا سی، کِنے اوپرے، کِنے دراڈے تے اپڑ توں باہرے جاپدے نیں۔ چپ گلی وِچ پانی نال بِھجی ہوا شاں شاں کردی جھلی جاندی اے، ایویں کوئی موٹر سیکل یاں گڈی پانی دے شرلاٹے ماردی کوئی موڑ مڑ دی، محلیاں دے پرانے پھیری باز اج خورے کتھے چلے گئے نیں۔
گلی توں پہلے موڑ اتے ذرا وڈی سڑک ہن بزار بندی جاندی اے، پہلے تاں برگر لاون آلا آیا، پھیر موڑ سیکلاں ٹھیک کرن دی نکی مکینک شاپ مڑگڈِیاں دی ورکشاپ تے پھیر پرچون دی ہٹی، پھیر کاپی پنسلاں دی ہٹی تے جد پان سگٹ دا کھوکا بنیا تے گلی دا منڈیک سدا اوتھے نظر آون لگ پیا پرایہ ساڈے گھر چھڈن توں کئی ورھے پِچھوں دی گل اے۔ کئی ورھے پچھوں دی اودوں محلے وِچ اِک ادھ ہٹی ہونی تے اوتھوں ای سارے سودے لبھنے، سوئی توں لے کے سگٹ تیک۔
اِک بہوں پرانی سبھ توں سستی گڈی رمکے رمکے تردی جیویں کھلون لگی ہووے پر مڑ بہوں ہولی ہوندی اوہدے کولوں لنگھ جاندی اے۔

اگے اِک گبھرو منڈا تے اوہدی ووہٹی بیٹھی اے تے پِچھے دو بال تے مائی جیہی اِک زنانی دا اوہنوں جھولا پیندا اے۔ اوہ اوس مائی جیہی یاں خورے ادھکڑ جیہی نوں ای تکی جاندا اے اِک پل دوویں پہلے اِک دوجے نوں ویکھ حران ہوندے، مڑ دکھی ہوندے، ابھا ساہ بھردے نیں جِس وِچ ہوکا جیہا وی اے تے اخیر تکدے نوں ان تک کرجاندے نیں یاں متے نہیں کردے!
جے اِک پل گڈی کھلار کے سکھ ساند کر لیندی تاں کسے اوہنوں گولی مار دینی سی۔ وڈی نخریاں ماری ایس توں چنگی گڈی تاں ہن میرے کول آ پر اودوں تاں نک اتے مکھی نہ بہن دیندی سی۔ کئی ورھیاں توں دو تن جوان دھیاں لے آپیں تاں بڈھی ہو ای گئی اے اوہناں نوں وی کری جاندی اے بن ویاہیں۔ اسیں تاں نہ ہوون ہار ساں اودوں اِک دو گھراں نوں چھڈ کے ماٹھے ای سن کے سارے منڈے، کنیاں ای راتاں تے کنیاں ای سویراں رج اوہدا مکھ اندریں وسایا اوہدے پنڈے دی اِک اک لہر دے سفنے سن مانے پر اوس اِک واری وی گل نہ کیتی اوہدے نال۔
سویراں شاماں کیتیاں اوہدے گھر اگے، کڈا مان سی اوس نوں اپنے سوہنپن تے رتبے تے ، کِنی امیر لگدی سی اوہ اوس ویلے ۔ اوہدا پیو، اِک سرکاری محکمے دا نکا جیہا عام افسر ای سی نا، موٹر سیکل ای سی نا اوہناں کول، پورے محلے اوہناں کول ای سی موٹر سیکل دوجیاں توں اوہ سن سوکھے ای، کیہ نیں اج؟ اوہناں توں کِتے اج اوہ سوکھا سی پر اوس نوں پتہ سی کِنا وی سوکھا ہو جاوے اوہ نہیں ملنی پہلوں ایس لئی نہ ملی پء اوہ ہیٹھاں سی تے ہن! ویلے دی وتھ اے! ویلا اوس بازی لگے کبوتر ہار اے جیہڑا مڑ پر ت کے تہاڈے کوٹھے نہیں لہندا ۔
لبھدا کِیہ اے سانوں ہیٹھاں اتانہہ ہو کے، وچھوڑا، نِت دا وچھوڑا ۔
شام لتھ پئی اے ،کنے چِر توں اوہ آپنے پرانے محلے پھری جاندا اے، پھردا اے پیا، اج اوس نوں اِک وی پرانیاں وچوں نہیں ملیا ۔ مینہہ نے پرانے گھراں دی بھردی سفیدی نوں ہور نِترا دتا اے تے ہیٹھوں مٹی رنگیاں ات پرانیاں نکلیاں اٹاں اِنج تکدیاں پئیاں نیں جیویں ویلے نے اوہناں دا بھرم لاہ دتا ہووے۔
چپ گلیاں وِچ ہولی ہولی آواجاوی جہی ہوندی اے، اچن چیت تیز ہوندی اے پر چھیتی مک جاندی اے۔ مِینہہ نے لوکاں نوں کجھ ہولا جیہا کر دتا اے،سکھنا، ہتھل جیہا تے تکھی جھلدی ہوا نے گلیاں نوں سنجا کر دتا اے۔ انھیرے دی لوئی سہجے ای ہر شے نوں بکل مارن دی کردی اے تے گھراں دے بوہے باریاں وچوں نِمھا نِمھا چانن رمکن لگ پوندا اے۔ دو ہولی عمر دے منڈے ترکھا تردے تے اچی اچی گلاں کردے اِک پل اوہنوں ویکھ اجھکدے نیں پر مڑ نہ سیہانن پاروں آپنی موج وِچ اگانہلنگھ جاندے نیں۔ کنا ای چِر ہو گیا اے اوہنوں ایویں پھر دے نوں تے نالے ہن انھیرا وی لتھ آیا اے جا ہن اپنے گھر چلا جا! اپنے؟ ایویں اوہدے اندروں کوئی کہندا اے اوہ پرانے گھر نوں تکدا اے جتھے ہن نواں گھر کھلوتا اے۔ تینوں سیہاندا تاں ہے کوئی نہیں، کنی رات ہو گئی اے۔ ایویں کسے ڈھک پچھ پریت کر لئی تاں گنوا بیٹھیں گا سارا بھرم۔
رات نٹھ کے گلیاں وِچ ٹکی ہو گئی اے، ڈر دی ہوا اوہنوں سِلھا کردی دل اندروں لنگھ لنگھ جاندی اے ۔ جے ایویں کسے پچھ لیا پئی کاہدے لئی پھر دا پیا ایں! کس گھر جانا اے، کس نوں ملنا ایں؟ ڈر دی سِلھی ہوا دھر اندر نوں ٹھار دیندی اے، اوہ کنب جیہا جاندا اے۔ ڈر، ڈر ان سیہانے ہوون دا ڈر، رات، ڈر تے سیت ہوا، پردیس دی لنگھائی اوہ رات اکھیں حاضر کر دیندی اے جو اوس پارک سوں لنگھائی۔ (جاری اے)

اوہ رات سگویں، ثبوتی، ان لنگھی، پوری دی پوری اپنے ڈر دے اوہو پرانے پرچھاویاں نال ساہمنے ہو کھلوندی اے۔
29 ورھے پہلوں دی اوہ رات جد اوہ کجھ بیلیاں نال گھر دی بھکھ توں نس، یورپ وچ کمائیاں کرن دے لوبھ وِچ لہندے دے شہر روم وِچ سی پھس کے رہ گیا۔ کئی مہینے فٹ پاتھاں تے ریل گڈی دے انڈر گرونڈ میٹرو وِچ سون مگروں اوس رات اوہنے گھر دے منجے اتے سونا سی ایہ گھر اوہنوں محسود نے دتا سی۔ محسود وی اوس ہار لہور دا تے مڑ اوہدے محلے کرشن نگر دا نکل آیا تے کئی ورھیاں توں اوتھے رہندا روم دا ای ہو گیا سی۔ پر جد اوہ دارو پی ٹن ہو جاندا تاں وار وار دو گلاں دہراندا میں ایتھے روم وِچ رہن نہیں آیا ساں میں جاں ولایت چلے جانا یاں امریکا ، روم تے میں ایویں ای پھس گیاں آں۔ پر اوس نوں کنے ای ورھے ہو گے سن ایتھے رہندے نوں۔ سنیا سی ولایت اوہدی ماسی رہندی سی پر خورے اوہ اوہنوں کیوں نہیں سی بلاندی۔ دوجے اوہنوں ماں رج چیتے آونی جیہڑی اجے وی اکلی لہور کرشن نگر دے کسے نکے کرائے دے کمرے رہندی ہونی اے تے جیہنوں اوہ ورھے چھماہیں کجھ ڈالر گھلی رکھدا سی۔ پیو دا میں وی کدی نہیں سی پچھیا تے نہ اوس نوں چیتے سی۔ نہیں تاں اوہدی گل تاں کدی کردا، ٹن ہو اوس آکھی جانا میری ماں اکلی ہونی اے، اوہ اکلی ہونی اے اوہ میرا ویاہ کرنا چاہندی سی، اوہ مینوں اڈیکدی ہونی اے۔
تیتی پینتی دے نیڑے تیڑے دا سی محسود تے میں اجے ویہہ وی پورے نہیں سن کیتے۔
محسود مینوں پیازا نوونا ای ملیا سی ، اسیں گرمیاں وِچ ساں روم آئے پر ہن ڈاڈھی ٹھنڈ ہون لگ پئی سی ، اسیں ساں تن بیلی تے ایوں بناں کسے نقشے تے خیال وچار دے کجھ سو ڈالر لے، مونہہ چک سڑکو سڑکیں افغانستان، ایران، ترکی توں ہوندے استنبول توں اورینٹ ایکسپرس وِچ بہہ یوگوسلاویہ توں پنج دن دا ویزا لے روم آ گئے ساں۔ شوکی جہاز تے نوکری کرن تر گیا پر مینوں نظر دی عینک پاروں انکاری ہو گئی۔ مزلی نوں کسے گھر نوکری لبھ گئی تے اوہ اپنے نال کم کردی اِک فلپینی نال مست ہو گیا۔
پیازا نوونا روم وِچ اِک المشہور سیلیاں دی تھاں اے، اِک بہوں وڈا احاطہ اے تے جِس وچکار گول چکر وِچ پتھراں دیاں بہوں سوہیناں مورتاں بنیاں ہوئیاں نیں۔ ایس احاطے دوالے سوہنیاں پرانیاں عماراتاں دی ولگن اے۔ پرانیاں سیلٹی رنگیاں اٹاں دا بہوں چوڑا ویڑھاا اے جِس اتے کئی سو سیلٹی کبوتر اڈے رہندے، چوگا چگدے رہندے سن۔ چونہہ پاسے پالو پال کیفے، ریسٹورانٹ تے باراں نیں جتھے سارا دن سیلی بیٹھے دھپاں سیکدے رہندے نیں ۔ میں ایویں اِک دن بھوندا پھراندا ایس تھاں آبیٹھا تے مڑ روز ای آون لگ پیا۔
ہپی لہر سِکھر اتے ہووے ، ایتھے ای جنگی وی ٹکریا جیہڑا کراچیوں سی تے ایتھے ریڑھی لاندا سی شامیں۔ پرایہ ریڑھی سی بنا منظوری توں تے کدی کدی شام نوں کارپوریشن دا چھاپا وی پے جانا تے مینوں لہور شہر دے کارپورشن آلیاں دے چھاپے چیتے آ جاونے۔ جنگی ایتھے اپنے ٹبر نال کئی ورھیاں توں سی رہندا پیا۔ اوس دی ووہٹی سارا دن ہتھیں گھر وِچ بالاں دے کھڈونے بناونے جو جنگی شامیں پیازا نوونا وِچ ریڑھی لا کے ویچنے۔
کپڑے دیاں رنگ برنگیاں کتراں دے بنیایہ پٹولے پٹولیاں بڑے من کچھویں سن جیہناں نال ای پئے اِک گتے اتے لکھیا ہوندا سی ہینڈ میڈ۔ جد اوہ ریڑھی لاندا تے میں سارے دن دا ویہل ماریا اوس کول جا کھلوندا کوئی سون دی تھاں سی نہ روٹی روزگار۔ چرچ چوں مفت روٹی لبھ جانی تے ہپیاں دے خالی بھنے گھراں وِچ جا سونا ۔

جنگی نے ای مینوں ویہلا ویکھ کے اپنے نال کم کرن دی صلاح دِتی جو میں جھٹ من لئی۔ اوس سگوں اپنی ریڑھی ای مینوں دے دِتی تے آپیں ہور ریڑھی لاون لگ پیا پر رہن دا ٹھانہ اجے وی نہیں سی بنیا۔ کسے تھاں رہن لئی پاسپورٹ جاں ہور کاگت لوڑی دے سن جِس دا پلسیے ڈاکومنٹی آکھ پچھدے سن۔ میرا پاسپورٹ پہلاں ای پلس کول سی تے اوہ ایس تاڑ وِچ سن پئی جِس دن ایس کولوں ہوائی ٹکٹ جوگے پیسے لبھے ایس نوں ڈیپورٹ کر دیاں گے۔ ایس لئی ہن میرے کول کم کرن پاروں چار پیسے تاں ہو گئے پر رہن نوں کوئی تھاں نہیں سی۔
پھیر اِک دن جنگی نے مینوں محسود نال لہوری ہوون دے پاروں ملایا تے اگوں اسیں اپنے محلے کرشن نگر دی سانجھ لبھ لئی۔ محسود اِک بہوں سستی جہی تھاں اتے رہندا سی پر پھیر وی اوس دا کرایا اوس کولوں نہیں سی دتا جاندا ہن اوس نوں ایہ آس سی پء اسیں ادھو ادھ کرایہ کر لواں گے۔ اگلے دن اوس چانن وِچ مینوں مِل کے اوہ تھاں وی وکھا دِتی اوہ سی اِک بہوں پرانا جیہا سٹور تے تھاں تھاں توں پلستر تے سفیدی اکھڑی ہوئی سی اِک پاسے پرانا جیہا بیڈ تے اِک ہور لوہے دا بیڈ ہووے جِس اتے کجھ وی نہیں سی وچھیا ہویا، ایہو سی میرا بستر جِس اتے اوس کتھوں کڈھ کڈھا کے میلا جیہا فوم تے چدر وچھا دِتی تے اِک پرانا کمبل وی دے دتا۔ اوہ میرا پردیس وِچ تسیں پہلا گھر آکھ سکدے او۔ اوتھے میں کئی مہینے رہیا پر پہلی رات میں راہ بھل گیا ساں۔
پیازا نوونا وِچ جنگی نال لیکھا جوکھا کردے رات دے بارھاں اِک تاں ایویں وج جاندے سن تے نالے ریڑھی وی اوہدے حوالے کرنی ہوندی سی جیہڑی سٹیل دی بنی ہوئی سی تے مڑ ونگی چبی ہوکے کار دی ڈِگی وِچ آ جاندی سی۔ حساب کتاب کرکے جد ویہلا ہو ٹیشن لاگے اِک ساری رات کھلی بار وِچ دو چار اندر سٹ جد میں محسود دی دسی تھاں اتے بس توں اتریا تے مینوں رتا کو وی خیال نہیں سی پء میں گھر بھل جانا اے یاں سون آلی تھاں بھل جانی اے ۔ آپنے حساب سر میں جیہڑی تھاں اپڑیا اوتھے اوہ گھر ای نہ لبھے جیہڑا سویرے محسود مینوں وکھا یا سی۔
اِک واری تاں میرا ساہ اتانہہ ہیٹھاں ہو گیا، رات دا ادھ پہر سی ۔ پلسیاں دیاں کاراں ہولی جہیاں ہو میرے کولوں لنگھ جاندیاں۔ آپنے ولوں پھردا پھراندا میں اخیر اِک اجہی تھاں جا کھلویا جتھوں مینوں پک سی بء محسود مل جائے گا، محسود نے مینوں کمرے دی کنجی دے دِتی سی پئجد میں چاہواں آ کے سوں جاواں تے آپیں اوہ وی راتیں چرکے ای پرتدا سی۔ کنا ای چِر لنگھ گیا پرمحسود نہ نظریں پیا تے مینوں پک ہو گیا میں تھاں تے گلی وی کھنجا بیٹھا آں۔ شوں کر کے کاراں کھلوندیاں سن تے اوہناں وچوں نشیائے جوڑے اوتھے کھلوتے کھلوتے اِک دوجے نوں جپھیاں پا پا چمی جاندے سن تے مینوں ہور ڈر آون لگ پوندا سی جے ایہناں وچوں کسے پلس نوں فون کر دتا پء اِک ایشیائی ادھ رات نوں گلی وِچ مشکوک کھڑا اے تے۔۔۔ ایس لئی میں چپ کر کے ترن لگ پوندا ساں کیوں جے تردا نظرینداای میں پلس توں یاں کسے شک شبھے توں بچ سکناں ساں۔
اِنج تردا تردا دا میں پتانہیں کتھے دا کتھے نکل آئیا تے اخیر پینڈا کردا اِک وڈی سڑک اتے اپڑپیا دو پاسی سڑک اتے کجھ آوا جاوی وی سی۔ چوپھیرے رج چانن سی یاں خورے رات مکن آلی سی دوروں مینوں اِک پارک نظریں پیا ۔ایہ یورپ وِچ اوہ ویلا سی یاں گھٹو گھٹ روم ورگے شہراں وِچ جد تسیں رات پارک وِچ لنگھا سکدے سو تے پلس تہانوں کجھ نہیں آکھدی سی ۔
پرانے محلے تردے تردے مینوں اِک پل لگدا اے میں تاں اوہدے گھر اگے ای کھلا آں۔ اودوں کِڈا وڈا لگدا ہوندا سی تے ہن نرا اٹھ دس مرلے دا گھر اے پرانا جیہا جِس اتے کِنے ورھے ہو گے نیں کسے ٹکا نہیں لایا۔ ونڈ توں اگدوں دا بنیا گھر اے تے درزاں وچوں مٹی بھردی رہندی اے۔
رات کنی گوڑھی ہو گئی اے۔ گِلی ہوا نے رات دے ات انھیر وِچ پانی دی اِک ان ڈٹھی ان چھوہی تار جہی بنائی ہوئی اے ۔ یاد دی نیلی لاٹ نے اندر پء ہر شے نوں بھکھا دتا اے۔ پرانے ویلیاں وِچ جد اوہ چرکے گھر آندا سی تے ایویں اِک پل اوہدی باری اگے اجھک جاندا سی تے یار بیلی اگے لنگھ جاندے سن اوہنوں لگنا جویں باری پچھے کوئی جی جاگدا پیا اے۔
اِک پل جاپدا اے جیویں اوہدے گھر دی باری کھلی اے پہلی تے چھیکڑلی وار تے چانن دی اِک لمی جہی لکیرسِدھی گلی دی پکی سڑک اتے کھلو گئی اے۔ مِینہ نال بھجی سڑک نوں چانن دی ایہ لکیر شیشہ کر دیندی اے ،باریوں اوہلے جتھوں چانن دی لکیر چھوہندی اے اِک واج جہی اوہدی کنیں پیندی اے ۔ بیری!جا گھر جا کے سوں جا۔٭