بورڈ امتحان

پڑھیاراں دیاں کجھ غلطیاں اتے اوہناں دی اصلاح

منصور عزمی

بورڈ دے امتحاناں نوں پڑھیاراں دے تعلیمی کیرئیر دا سب توں خاص مرحلا منیا جاندا اے۔ کئی واری بورڈ دیاں امتحاناں وچ لئے گئے نمبر اک پڑھیار دے پورے مستقبل نوں سنوارن لئی خاص کردار ادا کردے ہن۔پر بورڈ دے امتحان پڑھیاراں نوں ایک طرحاں دے ڈر اتے خوف وچ پاء دیندے ہن۔ اتے اِنج لگدا اے کہ جیوں اوہ امتحان دین نہیں جا رہے بلکہ پھانسی لٹکن جا رہے ہن۔ کئیاں نوں گھبراواں پیندیاں نے دل ڈُب ڈُب جاندا اے، کئیاں دا بلڈ پریشر لُئو ہو ہو جاندا اتے کئیاں دی بھُکھ تریہہ ای مر جاندی اے ۔
حالانکے اک پڑھیار نے سارا سال دن رات اک کر کے امتحان دین لئی بھرویں تیاری کیتی ہُندی اے۔ پر فیر وی جدوں امتحان سر تے آئوندے نے تے لگدا اے کہ جو کجھ پڑھیا اے اوہ سب ذہن وچوں نکل گیا اے۔ اتے فر پڑھیار کوئی نا کوئی شارٹ کٹ لبھن دی کوشش کردے نے۔ امتحاناں دا دباء پڑھیاراں کولوں بورڈ دیاں امتحاناں وچ کجھ اجہیاں غلطیاں کروا دیندا اے جو اس دی ساری محنت اتے کیتے کرائے تے پانی پھیر دیندیاں ہن۔ ایہدے وچ کوئی شک نہیں کہ کسے وی امتحان وچ کامیاب ہون دی کنجی سخت محنت اتے سخت تیاری ہُندی اے۔ایہ گل تے ٹھیک اے پرچنگے نمبر لین لئی بورڈ دے امتحاناں وچ کجھ اجہیاں غلطیاں تو بچنا وی اوناں ہی ضروری اے جنی کہ محنت اتے تیاری ضروری اے۔ ایتھے اسیں اونہاں کجھ غلطیاں دی ہی ذکر کرن جا رہے ہاں جو پڑھیار بورڈ دے امتحان وچ سوالاتی پیپر لین توں بعد کردے ہن۔
1 ۔امتحانی مرکز جان دی تیاری
امتحانی مرکز جان دی تیاری کیہ اے؟ سب توں پہلاں کجھ چیزاں بارے غور کرلینا ضروری ہندا اے۔ اوہ ایہ کہ امتحان دین لئی تہاڈے کول امتحان دے مطابق چیزاں موجود ہن۔ ایہدے وچ سب توں پہلاں اپنی رول نمبر سلپ اتے شناختی کارڈ یاں ب فارم کول رکھن دا دھیان کرنا ضروری اے۔ کئی واری پڑھیار امتحان بارے کتاب یاں خلاصا تاں رکھ لیندے ہن پر ایہ دونویں ضروری چیزاں بھُل جاندے ہن۔ ایس لئی ایہ سب توں پہلاں کول رکھو۔ اس توں بعد اپنی اسٹیشنری چیک کرو کہ سب پورا اے۔ پین وغیرا دو توں تِن رکھو ۔کوئی رومال، ٹشو پیپر ورگیاں شیواں وی کول رکھو۔ اس دے نال نال جس ٹائپ دا امتحان ہووے اس دی ضرورت مطابق اپنی تیاری اتے پوریاں شیواں چیتے نال کول رکھو۔
2 ۔جوابی کاپی بارے جانکاری
بورڈ امتحاناں وچ جوابی کاپی بارے جانکاری ہونا ضروری اے۔ کالجاں وچ اس دی تیاری کروائی جاندی اے۔ پر کئی واری پڑھیاراں نوں اس دی سمجھ نہیں آئوندی اتے فر جدوں کاپی ساہمنے آئوندی اے تاں اوہ پریشان ہو جاندے ہن۔ کاپی لین مگروں اوس تے درج کیتے گئے معلوماتی سیکشن نوں ضرور پڑھو۔ فر ٹھیک طریقے نال رول نمبر والے خانے وچ رول نمبر، کورس کوڈ والے خانے وچ کورس کوڈ، سبجیکٹ والے خانے وچ سبجیکٹ اتے باقی دی جانکاری وی ٹھیک ٹھیک خانیاں وچ لکھو۔ اتے بورڈ دی حاضری شیٹ تے اپنی حاضری ضرور لائو نہیں ناں پرچا منیا نہیں جائے گا۔
3۔پیپر نوں10 توں 15منٹ پڑھنا
بورڈ دے امتحان وچ پڑھیاراں نوں چاہیدا ہے کہ اوہ لکھنا شروع کرن توں10 توں 15 منٹ پہلاں ملن والے امتحانی پیپر نوں بڑے ہی غور نال پڑھن۔ ایہ 10 ، 15 منٹ اوس نوں پیپرسمجھن اتے جواب لکھن دی حکمت عملی دی تیاری وچ مدد دین گے۔ جہڑے جہڑے سوال سوکھے لگن اتے چنگی طرحاں آئوندے ہون اوہناں تے نشان لا لئے جان۔ اتے فر اوہناں نوں وہ کیٹگرائز کیتا جاوے۔ جیوں کہ جہڑا سوال سب توں سوکھا لگے اتے چنگی طرحاں آئوندا ہووے اوہ پہلاں اتے ایسے طرحاں جیہڑا گھٹ آئوندا ہوے اوہ مگروں۔ اتے جہڑے سوال سوچ وچار والے ہوں اوہ سب توں مگروں۔ انج اَسّی فیصد پرچا حل ہو سکدا اے۔ بہتے پڑھیار ایتھے غلطی ایہ کردے ہن کہ اوہ پیپر تے غور نہیں کردے اتے ناں ہی لکھن دی کوئی حکمت عملی بنائوندے ہن۔ صرف ایہ کردے ہن کہ پیپر ہتھ وچ آئوندیاں ہی سوالاں نوں اک نظر مار کے لکھنا شروع کر دیندے ہن۔ اتے فیر کئی واری ادھ وچکار رُک کے سجے کھبے جھاتیاں مارن لگ پیندے ہن۔
4۔سوال دے پچھے لُکے جواب نوں سمجھنا
امتحان دے ڈر خوف دے نال نال جدوں پیپر پڑھیار دے ہتھ وچ آئوندا اے تاں اُس نوں اک ہور ڈر پے جاندا اے اتے اوہ ڈر ہندا اے ویلے دا۔ یعنی امتحان دے مکن دے ٹایم دا۔ ٹایم مکن دا ایہ ڈر پڑھیار نوں سوال دے پچھے لُکے ہوئے جواب تیک اپڑن ہی نہیں دیندا۔ پڑھیار اپنے ولوں وقت بچائون ماریاں بجائے اس دے کہ اوہ اُس سوال پچھے لُکے جواب نوں سمجھے اوہ گھبراہٹ دا شکار ہو کے جو وی کجھ اُس نے پڑھیا ہندا اے اننھے واہے لکھن لگ پیندا اے ۔ اتے اس طرحاں اصل جواب اُس دی اکھوں اوہلے ہی رہندا اے۔ پنج لائیناں دا جواب اوہ پنجھی لائیناں لکھ کے وی نہیں دے پاندا۔ اِس لئی جواب لکھن توں پہلاں سوال دے پچھے لُکے جواب نوں سمجھنا بہت ضروری اے۔
5۔ویلے دی ونڈ نوں نا سمجھنا
اک ہور غلطی جہڑی پڑھیار کردے نے اوہ ایہ اے کہ اوہ سارے سوالاں دے جواب دین لئی ویلے دی ونڈ نوں نا سمجھدے۔ کئی واری پڑھیار کسے اک سوال تے اینا سارا ٹائیم لا دیندے ہن کہ باقی سوالاں دا ٹایم ہی نہیں ملدا۔ اک واری ایم اے پنجابی دے اک پڑھیار نے دَسیا کہ اوہنے پہلے سوال دا جواب ہی اَٹھ صفحیاں دا لکھیا اتے اس وچ دو گھنٹے لگ گئے ۔ اتے باقی اک گھنٹے وچ اوہنے اک ہور سوال دا جواب لکھا اتے باقی دے تِن سوالاں داے جواب نہیں لکھ سکیا ۔ جس کارن تے ٹایم مُک گیا اتے اوہ اُس پرچے وچوں فیل ہو گیا۔ یاد رکھن والی گل ایہ اے کہ پڑھیاراں نوں اِس لیکھ دے پہلے پوائنٹ تے غور کردیاں ہویاں ایہ وی دھیان رکھن دی لوڑ ہے کہ کس سوال دے جواب نوں کنا سماں دینا چاہیدا اے۔ پڑھیار ایہ سمجھدے ہن کہ اسیں جِنا زیادا لکھاں گے اونے ہی زیادا نمبر ملن گے۔ ایتھے اوہ غلطی کر جاندے ہن۔ ایہ اوہناں لئی وی پریشانی اتے اوکھیائی دا سبب اے اتے پرچے چیک کرن والیاں لئی وی۔ پرچے چیک کرن والے صرف درست اتے با معنی جواب ویکھدے ہن اوہ ایہ نہیں ویکھدے کہ پڑھیار نے کنا لکھیا اے۔ کئی پڑھیاراں دی سوچ ایہ ہندی اے کہ لما چوڑا لکھ دینے آں پاسنگ مارک تاں آ ہی جان گے۔ پر اوہناں نوں یہ جان لینا چاہیدا اے کہ پرچے چیک کرن والے لمے لمے مضمون ٹائپ دے جواباں نوں پسند نہیں کردے ۔ اوہ صرف بنندے ہوئے جواب نوں ہی منندے ہن۔ اتے اُس دے ہی نمبر دیندے ہن۔ اس توں اَڈّ غلط جواب لکھن تے بہت سارا ویلا اتے انرجی ضائع کر دیندے نے ۔ جس کارن باقی سوالاں دے جواب لکھن دا ٹایم گھٹ ملدا اے اتے ذہن وی ڈسٹرب ہو جاندا اے۔ اس لئی ہر سوال نوں برابر ٹایم دینا چاہیدا اے۔
6۔ لکھن دی کالھ کرنی
امتحانی پیپر ملن توں بعد ہر پڑھیار دی ایہ کوشش ہندی اے کہ اوہ چھیتی توں چھیتی سارے سوالاں دے جواب لکھ لووے۔ اس کر کے اوہ لکھن دی کالھ کردے ہن۔ اتے کئی وری غلط ملط لکھ جاندے ہن۔ کاہلی نال لکھن کارن کئی واری لکھائی وی گندی ہو جاندی اے پر اوہ فیر وی کیڑے مکوڑے پائی جاندے ہن۔ چیتے رکھنا چاہیدا اے کہ پرچے چیک کرن والے کئی واری ایہو جہے جواباں نوں ٹھیک طرحاں پڑھ نہیں پاندے اتے فر ٹھیک طرحاں نمبر وی نہیں دیندے۔ ایہ گل وی چیتے رکھن دی لوڑ اے کہ سوہنی لکھائی دے وی نمبر ہندے ہن ،چیکر چنگی لکھائی والے نوں چنگے نمبر دیندے ہن ۔ اس لئی لکھن دی کالھ کرن دے نال نال لکھائی وی چنگی رکھنی چاہیدی اے۔ اک ہور گل جہڑی سمجھن جوگ اے اوہ ایہ کہ جملیاں دی ترتیب اتے اکھراں دی بُنتر وی ٹھیک ہونی چاہیدی اے۔ کالھ وچ پڑھیار وِنگے چِبے جملے اتے اکھراں دے غلط ہجے لکھ دیندے نے جس کارن نمبر کٹے جاندے نے۔ خاص طور تے انگریزی وچ ہون والے پرچیاں دے پڑھیار موبایل بہتا استعمال کرن دی وجھا توں کالھی نال موبایلی انگریزی دی ورتوں کر جاندے نے۔ یعنیYou دی تھاں تے اکلا U اتے Your دی تھاں اکلا Ur ورت جاندے ہن۔ ایسے طرحاں باقی انگریزی اکھراں نال وی کردے ہن۔ جس کارن نمبر کٹے جاندے ہن۔
7۔ تریخاں، سال اتے ناواں نوں لکھنا
جدوں کوئی ایسا سوال آوے جس وچ کسے دن تریخ دا ذکر ہووے تے کئی واری پڑھیار تریخ مہینا چیتے ناں ہون کر کے صرف سال ہی لکھ دیندے ہن۔ پر یاد رکھنا چاہیدا ہے کہ کجھ جواب ایسے وی ہندے ہن جنہاں وچ پورے طور تے دن تریخ لکھنا ضروری ہندا ہے۔ اتے ناں لکھن تے نمبر کٹے جاندے ہن۔ ایسے طرحاں ناواں بارے وی دھیان جوگ ہے کہ تھاواں اتے شخصیتاں دے ناں پورے طور تے لکھنا چاہیدے ہن۔ جیویں جے ہن تسیں فیصل آباد نوں لائلپور ہی لکھو گے تاں ایہ ٹھیک نہیں ہووے گا۔ ایسے طرحاں سرکار بُلھے شاہؒ جی دا اصل ناں سید عبداللہ شاہ قادریؒ لکھو گے تاں چیکر سوچیں پیا رہوے گا کہ ایہ کون ہن۔ ایس لئی ضروری ہے کہ جواب مطابق لوڑیندے ناواں دی ورتوں کیتی جاوے۔
8 ۔ پرچا مکمل ہون مگروں
جدوں پرچا مکمل ہو جاوے تاں کاپی واپس دین توں پہلاںاک واری غور نال پہلے صفحے توں لے کے آخری صفحے تک لکھے ہوئے جواباں نوںغور نال پڑھو۔ خاص طور تے تریخاں ، تھاواں اتے ناواں نوں وی۔ اس دے نال نال امتحانی کاپی بارے بورڈ دی منگی گئی جانکاری نوں وی دھیان نال ویکھ لوو کہ رول نمبر اتے باقی ساری جانکاری تُسیں ٹھیک ٹھیک لکھی اے؟ایہ سن اوہ کجھ غلطیاں جو پڑھیار امتحاناں، خاص طور تے بورڈ دے امتحاناں وچ کردے ہن۔ اتے اس دے نال نال ایہ کجھ صلاحواں سن جنہاں تے عمل کر کے پڑھیار چنگے طریقے نال امتحان دے سکدے ہن اتے چنگے نمبر لے سکدے ہن۔ ڈر ، خوف اتے کالھی تہاڈے سب توں وڈے دشمن ہن اس لئی ایہناں تے قابو پائو اتے یقین رکھو تسیں ضرور کامیاب ہوو گے