عرب کیوں سڑ رہیا اے؟، اگ دہشت گردی یا نواں منصوبہ!

علی عمران چھٹہ

سال 2020 انج تے عالمی وبا کرونا وائرس دے بعد دنیا لئی اک ازمائش بنیا ہویا اے پر ایس مہینے اگست دے آغاز وچ دنیا دے 7 ملکاں وچ آتشزدگی دے واقعیاں نے ایہناں مشکلاںتے ایس ورہے متعلق توہمات و اوبام وچ مزید وادھا کر دتا اے جنہاں وچ سب توں زیادہ تباہ کن بیروت وچ ہون والا دھماکا سی۔3 توں 6 اگست دے وچکار 7ملکاں وچ اگ لگی جد کہ چین تے بیروت وچ ہون والے دھماکیاں وچ مالی نقصان دے نال نال جانی نقصان وی ہویا۔ جنہاں ملکاں وچ ایہہ واقعے پیش آئے ایہناں وچ چین، لبنان، فرانس، شمالی کوریا، عراق، ایران، متحدہ عرب امارات، تے سعودی عرب شامل نیں۔
3 اگست نوں چین دے شہر ووہان دے نیڑے کیمیکل فیکٹری وچ دھماکا ہویا سی جس دے نتیجے وچ 6 بندے ہلاک ہو گئے سن۔ ایس حوالے نال چین دے سرکاری میڈیا توں جاری فوٹیج وچ چین دے صوبے ہوبے وچ واقع کیمیکل پلانٹ توں دھوئیں دے کالے بدل اٹھدے ویکھے گئے سن۔ چینی حکومت توں جاری کردہ بیان وچ کہیا گیا سی کہ زیانتائو دے قصبے زیلی ہوئے وچ واقع لانہوا سیلیکون کمپنی وچ مقامی ویلے دے مطابق شام ساڑھے 5 وجے حادثہ پیش آیا سی جس دے نتیجے وچ 4 بندے زخمی وی ہوئے سن۔ 14 فائر انجنز تے 100 ریسکیو ورکرز بشمول فائر فائٹرز، پیرامیڈکس تے ماحولیاتی حکام نے اگ بجھان دی کوششاں وچ حصہ لیا سی۔ بعد وچ چینی حکا م نے کمپنی نوں فوری طور تے اپنی پیداوار روکن دا حکم دتا سی تے متعلقہ دے حکام نے دھماکے دی وجوہات جانن لئی تحقیقات دا آغاز وی کر دتا۔
جس دے بعد 4 اگست نوں لبنان دے دارالحکومت بیروت دی بندرگاہ دے علاقے وچ دھماکے نال عمارتاں لرز اٹھیا سن تے کالے تے سرمئی رنگ دا دھواں ودھ گیا سی۔ بیروت وچ ہون والے دھماکے نال ہن تیکر 157 توں ودھ بندے ہلاک تے 5 ہزار توں ودھ زخمی ہو چکے نیں۔ دھماکا بیروت دی بندرگاہ اُتے ہویا سی تے ایس نال بندر گاہ دے قریبی علاقیاں نوں وی شدید نقصان اپڑیا سی جس دا تخمینہ تقریباً 5 ارب ڈالر لایا جا رہیا اے۔
بیروت وچ ہون والے دھماکے دے نتیجے وچ درجناں عمارتاں ڈگ گئیاں سن، درجناں گڈیاں تے دیگر تنصیبات وی شدید متاثر ہوئیاں۔ دھماکا ایس قدر شدید سی کہ ایہناں دیاں اوازاں گوانڈھی ملک اسرائیل دے شہر قبرص تیکر سنی گئیاں تے اینوں ہیروشیما تے ناگاساکی دے دھماکیاں توں بعد بدترین دھماکا قرار دتا جا رہیا اے۔ ایس ہولناک دھماکے دے حوالے نال سی نیٹ دی رپورٹ وچ وزیراعظم حسن زیاب دے بیان دا حوالہ دتا گیا سی جس وچ اوہناں نے کہیا سی کہ ڈپو وچ 2 ہزار 700 ٹن توں ودھ نیو امونیم نائٹریٹ ذخیرہ سی تے تقریباً 6 ورھے توں پورٹ وچ رکھیا ہویا سی۔
بیروت وچ دھماکیاں توں بعد ہن لبنان وچ حکومت مخالف عوامی مظاہریاں نے لبنان دے حالات مزید کشیدگی ول ودھ رہے نیں۔ عوام ایہناں بھیانک دھماکیاں دی مکمل ذمے داری موجودہ حکومت نوں سمجھدی اے جس دے نتیجے وچ ملک وچ بدترین تباہی و بربادی دا سماں اے۔ جمعرات دی رات توں بیروت وچ شروع ہون والے حکومت مخالف مظاہرے تے مظاہرین تے سکیورٹی فورسز دے وچکار جھڑپاں مزید ودھ رہیاں نیں تے پارلیمان دے نیڑے ایس قدر بدامنی پیدا ہو گئی کہ حکام نوں آنسو گیس دا استعمال کرنا پیا۔ منگل دے دن شہر وچ ہون والے دھماکیاں دے حوالے نال عوام وچ شدید غم و غصہ اے۔ حکام دے مطابق دھماکہ 2750 ٹن امونیم نائٹریٹ نوں غیر محفوظ انداز وچ رکھن دی وجہ نال ہویا سی۔ ایہہ دھماکہ خیز مواد ایس مقام اُتے 2013 توں رکھیا سی۔ ملک وچ بوہت سارے لوک شکوہ کردے وکھائی دے رہے نیں کہ ایہہ دھماکہ حکومتی نااہلی دا نتیجہ سی۔ دھماکہ ایس قدر شدید سی کہ شہر دا اک حصہ مکمل طور تے تباہ ہو گیا تے کئی کلومیٹر دور تیکر عمارتاں نوں نقصان اپڑیا اے۔ اک اندازے دے مطابق ایس دھماکے نال 15 ارب ڈالر دا نقصان ہویا اے تے واقعے وچ 137 بندے ہلاک تے پنج ہزار زخمی ہوئے نیں جد کہ درجناں بندے ہجے وی لاپتہ نیں جد کہ موتاں وچ مزید وادھے دا امکان اے تے تن لکھ بندے بے گھر ہو چکے نیں۔ حکومتی ذرائع دا کہنا اے کہ بندرگاہ دے حکام سنے 16 بندیاں نوں حراست وچ لے لیا گیا اے۔ ایس توں علاوہ دو سینئر حکام نے استعفے وی دتے نیں۔ دھماکے دے بعد ملک وچ دو ہفتے لئی ہنگامی حالت نافذ کر دتی گئی اے جد کہ تن روزہ سوگ وی منایا گیا اے۔ وزیر برائے صحت عامہ حماد حسن نے کہیا اے کہ لبنان دے ہسپتالاں وچ بستر گھٹ پئے گئے نیں تے ایمرجنسی دا سازو سامان وی بوہت گھٹ اے جیہڑا انتہائی نگہداشت دے مریضاں لئی ضروری اے تے حکام دی طرفوں اپیل کیتی گئی اے کہ بیروت نوں کھان پین دیاں شیواں چاہیدیاں نیں۔ بیروت نوں اپڑان لئی کپڑے چاہیدے نیں۔ بیروت نوں گھر چاہیدے نیں تے گھر بنان دا سامان چاہیدا اے۔ بیروت نوں تھاں چاہیدی اے جتھے اوہ شہر وچ موجودہ پناہ گزین دی مدد کر سکن۔ کئی ملکاں نے لبنان نوں مدد دی پیشکش کیتی اے۔ فرانس دے تن طیارے امدادی کاروائیاں کرن والے 55 بندیاں نوں لے کے آ رہے نیں جنہاں دے نال طبی امداد دا سامان وی اے۔ جمعرات نوں فرانس دے صدر ایمنیوئل میکخواں پہلے عالمی سربراہ ہون گے جیہڑے ایس دھماکے دے بعد لبنان دا دورہ کرن گے۔ مختلف یورپی ملک، ترکی، ایران، قطر، تیونس تے روس امدادی سامان گھل رہے نیں۔
اہم گل ایہہ وے کہ اوہ اسرائیل جہڑا لبنان اُتے بمباری کردا رہیا اے تے ماضی وچ متعدد موتاں دا ذمے دار وی رہیا اے ایس دی طرفوں وی لبنان وچ تباہ کاری دے بعد انسانی ہمدردی دی بنیاداں اُتے امداد دی پیشکش کیتی اے۔ بیروت دے عوام سب کجھ کھو چکے نیں۔ ہن تیکر اپڑن والی عالمی امداد ناکافی اے۔ ہسپتالاں وچ گنجائش توں کئی گناہ زیادہ زخمی موجود نیں بین الاقوامی این جی اوز نے عالمی برادری توں مزید امداد دی اپیل کر دتی اے۔ وزیر خارجہ شاہ محمود قریشی نے لبنان دے وزیر خارجہ نوں فون کر کے بیروت سانحے اُتے حکومت پاکستان تے قوم دی طرفوں تعزیت دا اظہار کیتا۔ وزیر خارجہ شاہ محمود قریشی دا کہنا سی بیروت دھماکیاں تے شدید جانی و مالی نقصان اُتے دل گرفتہ نیں پاکستان ایس مشکل گھڑی وچ اپنے لبنانی بھراواں دے نال کھلوتا اے۔ ایس المناک سانحے وچ لبنان دی حکومت تے عوام دا عزم و حوصلہ قابل تحسین اے۔ دونواں وزیراں نے حالات معمول اُتے آن دے بعد جلدی ملاقات اُتے اتفاق کیتا۔ سپیکر قومی اسمبلی اسد قیصر نے لبنان دی نیشنل اسمبلی دی صدر نال ٹیلی فونک رابطہ کیتا۔سپیکر نے بیروت المناک ھادثے اُتے افسوس دا اظہار کیتا۔ نیشنل اسمبلی لبنان دی صدر نبیہہ مصطفی بیری نے سپیکر قومی اسمبلی دا شکریہ ادا کیتا۔
دوجے پاسے امریکی صدر نے صحافیاں نال گل بات کردے ہوئے کہیا کہ ایہہ کوئی حادثہ نہیں بلکے حملہ ہو سکدا اے تاں لبنانی حکومت دے موقف دی تردید کیتی گئی اے۔ عالمی سطح اُتے ماہرین سیاسیات دی رائے وچ وی ایسے طرح دا تاثر موجود اے تے کجھ ماہرین دی رائے اے کہ ایہہ اک حملہ ہو سکدا اے تے ایس حملے وچ اسرائیل دا ملوث ہونا قوی امکان اے۔ ایس خیال دے مالک ماہرین دا کہنا اے کہ اسرائیل ماضی وچ لبنان دی بندرگاہ تے فضائی اڈے نوں نشانہ بنان دی دھمکیاں دیندا رہیا اے تے عین ممکن اے کہ اسرائیل ایہناں حملیاں دے پچھے رلت ہوئے جد کہ کجھ ماہرین سیاسیات نے ایہناں خوفناک دھماکیاں نوں حادثہ ای قرار دتا اے تے کہیا اے کہ ایس دی وجوہات تے غفلت ورتن والے عناصر دی نشاندہی کیتی جائے تے ایہناں دے خلاف قرار واقعی ایکشن لیا جائے۔
ایسے طرح منگل چار اگست نوں ای اسرائیل جنگی طیاریاں نے لبنانی حدود دی خلاف ورزی کردے ہوئے شام وچ داخل ہوئے تے شام وچ دہشت گرد گروہاں دے خلاف لڑن والی فوجاں دے خلاف لڑن والی فوجاں دے خلاف بمباری وچ حصہ لیا تاں اک امکان ایہہ پایا جاندا اے کہ ایس کاروائی وچ وی اسرائیلی ہتھ کار فرما ہوئے۔سیاسی ماہرین دی رائے دے مطابق ایہہ امکان قوی اے کہ اسرائیل نے بندرگاہ اُتے حملہ کر کے حالیہ دناں امریکا دی طرفوں معاشی شکنجے وچ جکڑے بیروت نوں مزید کڑے امتحان وچ مبتلا کر دتا اے۔دوجے پاسے اسرائیل نے لبنان دی بندرگاہ اُتے کسے وی حملے توں انکار کردے ہوئے خوفزدہ رویہ دا مظاہرہ کیتا اے البتہ سوشل میڈیا اُتے اسرائیل دے کجھ اراکین نے خوشی دا اظہار کیتا اے تے تباہی اُتے مسرت دا اظہار کیتا اے تے اینوں ’’گفٹ فرام گاڈ‘‘ وی قرار دتا اے۔لبنان ایس حادثے دے بعد مشکلات دا شکار ہو چکیا اے، بندرگاہ مکمل تباہ ہو چکی اے، ایران تے دیگر خطے دے ملک لبنان دی مدد لئی میدان وچ اتر آئے نیں۔ لبنان دی مدد انج دے ملک کر رہے نیں جیہڑے آپ پہلے ای امریکی پابندیاں دا شکار نیں پر جیہڑے ملک امریکہ دے اتحادی نیں ایہناں دی طرفوں ہجے تیکر لبنان دی مدد دے مناظر ویکھن وچ نہیں آئے۔ واضح رہوے کہ لبنان اپنی اک مکمل تاریخ رکھدا اے، ایس لبنان نے بوہت سارے کٹھن حالات دا مقابلہ کیتا اے، ایسے لبنان نے 2000ء وچ اسرائیل نوں لبنان توں نسان اُتے مجبور کیتا تے مکمل آزادی حاصل کیتی۔
ایہہ لبنان اے کہ جس نے امریکہ تے اسرائیل دے سارے ناپاک منصوبیاں نوں اج تیکر ناکام بنایا اے تے سیاسی تجزیہ نگاراں دے مطابق لبنان توں ایہو امید کیتی جا رہی اے کہ لبنان اک وار فیر ایس خطرناک صورتحال توں نکل کے ابھرے گا تے ایہہ لبنان ہن پہلے توں زیادہ مضبوط تے طاقت ور ثابت ہوئے گا۔ تاں 5 اگست نوں فرانس دے جنوبی شہر مارسٹی وچ جنگلات دے وڈے حصے اُتے اگ لگی سی جس دے بعد تقریباً 27 ہزار بندیاں نوں محفوظ مقام اُتے منتقل کیتا گیا سی۔ الجزیرہ دی رپورٹ دے مطابق ایس حوالے نال فائر سروس نے دسیا سی کہ مارٹیگوئس دے نیڑے 8 کیمپ سائٹس نوں خالی کروالیا گیا سی۔ کجھ سیاحواں نوں کشتیاں دے ذریعے محفوظ مقام اُتے منتقل کیتا گیا۔ جد کہ بزرگ بندیاں لئی قائم کیئر ہوم نوں وی خالی کروالیا گیا سی۔ ایس توں علاوہ ایسے دن ایسے علاقے وچ اک انڈسٹریل پارک دے نیڑے اگ بھڑک پئی سی جیہڑی پئی سی جیہڑا 120ہیکٹرز (296ایکڑ ) دے رقبے تیکر ودھی سی تے ایس دے نتیجے وچ اک گھر تے کئی کاروبار تباہ ہو گئے سن۔
فائر سروس دے مطابق اگ دے نتیجے وچ اک ہزار ہیکٹر (2 ہزار 741ایکڑ ) رقبے اُتے ودھیا سبزہ تباہ ہویا سی تے اگ بجھان وچ 1800 فائر فائٹرز نے حصہ لیا سی جس اُتے کافی گھنٹے کوششاں توں بعد قابو پایا جا سکیا سی تا ں فرانس وچ کوئی موت نہیں ہوئی پر مالی نقصان دا تخمینہ لایا جانا باقی اے۔
ایس توں علاوہ 5 اگست نوں چین دی سرحد دے نیڑے واقع شمالی کوریا دے شہر ہیاسان وچ وی اگ بھڑکن دی ویڈیو ساہمنے آئی سی تاں ایس حوالے نال چین یا شمالی کوریا دے حکام دی طرفوں کوئی رپورٹ ساہمنے نہیں آئی کہ 3 اگست نوں شمالی کوریا دے شہر وچ کیہ ہویا سی۔ ایس حوالے نال ایسوسی اینڈ پریس دی رپورٹ دے مطابق جنوبی کوریا دے میڈیا تے بیرونی مانیٹرنگ گروپس نے رپورٹ کیتا سی کہ رہائشی علاقے وچ گیس دھماکے نال کجھ بندے ہلاک یا زخمی ہو گئے سن تاں اے پی آزادانہ طور تے ایس دی تصدیق نہیں کر سکیا پر اے پی نوں موصول ویڈیو وچ ہیامن توں دھماکیاں دی اُچی اوازاں، شعلے تے دھوئیں دے کالے بدل ویکھے گئے۔ ایس توں علاوہ اے پی دے مطابق ویڈیو وچ کجھ لوک آتشزدگی دا ایہہ منظر چین دی سرحد توں ویکھدے ہوئے وی نظر آئے۔ دوجے پاسے 6 اگست نوں عراق دے شہر نجف وچ آتشزدگی دے واقعے دی رپورٹ ساہمنے آئی سی۔ یو ایس اے ٹوڈے دے مطابق شفقانہ نے رپورٹ کیتا کہ عراقی نیوز ایجنسی (آئی این اے ) دے نامہ نگار دے مطابق نجف وچ واقع القدس، فوڈ تے الیکٹریکل اسٹوریجنز وچ آتشزدگی ہوئی سی۔ رپورٹ دے مطابق ایس واقعے دی تصدیق لئی عراقی نیوز ایجنسی دا بیان ساہمنے نہیں آیا تے نہ ای ایجنسی دی ویب سائٹ یا کسے وڈے عرب نیوز آئوٹ لیٹ دی طرفوں ایس دی تصدیق ہوئی۔ جد کہ 16 جولائی نوں ایران دے شہر بوشہر دی بندرگاہ اُتے کھڑے 7 بحری جہازاں وچ اگ لگ گئی۔ ایرانی میڈیا دے مطابق فائر فائٹرز اگ بجھان دی کوششاں وچ مصروف نیں۔ جہازاںتوں اٹھ دا کالا دھواں دور تیکر دے علاقیاں توں ویکھیا گیا۔ اگ لگن نال کسے جانی نقصان دی خبر نہیں ملی، اگ لگن دی وجہ ہجے ساہمنے نہیں آئی۔ یاد رہوے کہ ایران وچ پچھلے کجھ ورہے وچ جوہری تے صنعتی تنصیبات دے نیڑے دھماکے تے اگ لگن دے کئی واقعے رونما ہوئے نیں۔
دوجے پاسے 5 اگست نوں رات گئے متحدہ عرب امارات دی ریاست عجمان دے دارالحکومت وچ سبزیاں تے پھلاں دی مارکیٹ وچ وڈے پیمانے اُتے اگ بھڑک پئی سی تاں کسے دے زخمی ہون یا ہلاکت دی کوئی رپورٹ ساہمنے نہیں آئی۔ خلیج ٹائمز دی رپورٹ دے مطابق عجمان پلس دے کمانڈر ان چیف میجر جنرل شیخ سلطان بن عبداللہ النوامی نے دسیا سی کہ اگ اُتے 3 گھنٹے بعد قابو پایا سی تے کوئی موت رپورٹ نہیں ہوئی سی۔ خیال رہوے کہ جس سبزی تے پھلاں دی مارکیٹ وچ اگ لگی سی اوہ کرونا وائرس متعلق احتیاطی اقدامات پاروں پچھلے 4 مہینے توں بند سی۔ عجمان پلس دے کمانڈر ان چیف نے دسیا کہ سول ڈیفنس، یونٹس، پلس تے ایمبولینس دی 25 گڈیاں نے ویلے تے رد عمل دا مظاہرہ کیتا تے 3 منٹ دے اندر جائے حادثے اُتے اپڑے۔ اوہناں نے دسیا کہ پلس تے ڈیفنس یونٹس نے ملحقہ عمارتاں نوں خالی کرایا تے اگ اُتے قابو پایا جس توں بعد عمارت وچ کولنگ اپریشن شروع کیتا گیا سی۔ عجمان وچ اگ لگن دے واقعے دی تحقیقات جاری اے جد کہ سول ڈیفنس حکام دے مطابق 125 دکاناں مکمل طور تے تباہ ہو گئیاں نیں تے مالکان نوں لکھاں دا نقصان ہویا اے۔
6 اگست نوں رات گئے سعودی عرب دے شہر جدہ وچ حرمین ٹرین اسٹیشن دے نیڑے علاقے وچ عارضی کیبنز وچ اگ بھڑک پئی سی۔ عرب نیوز دی رپورٹ دے مطابق سعودی عرب دی سول ڈیفنس نے دسیا کہ جدہ دے علاقے ال سلیمانیہ وچ لگی اگ اُتے قابو پا لیا گیا سی۔ ایس حوالے نال سول ڈیفنس دے ترجمان نے دسیا کہ جدہ دے علاقے السلیمانیہ وچ 12 سو مربع گز اُتے مشتمل عارضی کنٹریکٹر آفیسز (پورٹیبل کیبنز) وچ لگن والی اگ اُتے قابو پا لیا گیا سی۔ سعودی سول ڈیفنس دے جنرل ڈائریکٹوریٹ نے سماجی رابطے دی ویب سائٹ ٹوئٹر اُتے کیتے گئے ٹوئٹ وچ دسیا کہ کیبنز وچ ملازم نہیں سن جس دی وجہ نال کوئی بندا زخمی یا ہلاک نہیں ہویا۔