جی ایہہ سن ساڈے ساریاں دے طارق عزیز

لكهت:صدام ساگر

پاکستان ٹیلی وژن دا آغاز نومبر 1964 ء وچ جدوں ہویا تے ایس دی سکرین اُتے پہلا چہرہ جیہڑا وکھائی دتا اوہ خوبرو چہرہ طارق عزیز نامی بندے دا سی۔ جنہاں نے پاکستان ٹیلی وژن دے پہلے مردانائونسر ہون دا اعزاز حاصل ہویا۔ اوہ اپنی خوبصورت اواز تے منفرد لبوں لہجے دے اعتبار نال عوام وچ مقبول ہوئے۔ اوہ 28 اپریل 1936ء وچ میاں عبدالعزیز پاکستانی دے کول بھارت دے شہر جالندھر وچ پیدا ہوئے۔ایہناں دی والدہ دا ناں سکینہ خانم سی ایہناں دے والد اپنے ناں دے نال پاکستانی لکھنا پسند کردے سن۔ ایس ویلے پاکستان بنن دی تحریک اپنے عروج اُتے سی۔ طارق عزیز ہوراں نے اپنی ابتدائی تعلیم ضلع جالندھر توں ای حاصل کیتی۔ قیام پاکستان دے بعد اوہ اپنی فیملی دے نال پاکستان دے شہر ساہیوال وچ سکونت پذیر ہوئے۔ ایتھے وی تعلیمی سلسلہ جاری رکھیا ایہناں ای دے شہر ساہیوال (منٹگمری) نال تعلق رکھن والے تے پاکستان ٹیلی وژن دے پروڈیوسر میرے ہمدم دیرینہ دوست علی رضا خان دا دسنا اے کہ گورنمنٹ کالج ساہیوال وچ ایہناں دے استاد تے بزم ادب دے انچارج پروفیسر ڈاکٹر الف۔ د۔ نسیم نے ایہناں دی علمی تے ادبی تربیت ایس انداز وچ کیتی جس نال ایہناں دی صلاحیتاں کھل کے ساہمنے آئیاں ایہناں دناں ایہناں دی نگارشات گورنمنٹ کالج دے علمی تے ادبی مجلے ساہیوال وچ شامل ہون لگیاں۔ شہر ساہیوال (منٹگمری) دا فخر ہون دے ناطے ایہناں دے بارے وچ بشیر احمد بشیر نے کیہ خوب کہیا اے کہ :
منٹگمری کی مہکتی شام کیا کہنا ترا
تیرے سایوں میں غم دل ہے غم دنیا نہیں
معروف استاد شاعر مجید امجد تے شاعری دے خانِ اعظم منیر نیازی دا تعلق وی شہر ساہیوال نال سی۔ ایہناں دونواں دا طارق عزیز دے والد گرامی نال ملاقاتاں دا سلسلہ کافی حد تیکر سی۔ کیوں جے ایس ویلے ایہناں دے والد اک اخبار کڈیا کردے سن۔ بہرحال طارق عزیز ہوری مزید تعلیم تے سلسلہ روزگار لئی شہر لہور چلے آئے تے ایتھے آ کے کسے اخبار وچ بطور صحافی کم کرن لگے۔ دنیا نیوز دے پروگرام مذاق رات، وچ اک سوال دے تناظر وچ دسدے نیں کہ ایہہ اوہ ای لہور اے جتھے میرے کول رات نوں سون لئی کوئی تھاں نہیں ہوندی سی۔ سارا دن تے اسیں کدی کافی ہائوس تے کدی پاک ٹی ہائوس وچ بیٹھے رہندے جدوںجیب وچ پیسے ہوئے اودوں وی چلے گئے نہ ہوندے اودوں وی۔ اوتھے شاید کوئی دوست چاہ پلا دیوے تے ویلا لنگھ جائے۔ خانہ بدوشاں والا حساب سی ہر شام کسے نہ کسے دوست دے کول تے کدی فٹ پاتھ اُتے سو کے گزارا کر لیندے۔ ایس شہر لہور نے مینوں کچوچے وی بوہت دتے نیں ایس لہور وچ بوہت ساریاں مشکلاں میں برداشت کیتیاں پر ہر رات دے بعد سویر ضرور آندی اے اوتھے طارق عزیز جس دے کول سون لئی تھاں نہیں سی کئی وار تے روٹی کھان لئی وی پیسے نہیں سن۔ ایس لہور نے مینوں فیر قومی اسمبلی دا رُکن بنا کے پارلیمانی ہائوس وچ گھل دتا۔ ایہناں ساریاں گلاں اُتے مبنی ایہناں دی اک زیر طبع کتب وی اے جس دا ناں ’’فٹ پاتھ سے پارلیمانی ہائوس تک‘‘ رکھیا گیا اے جیہڑی ماضی دیاں یاداں نال لپٹی حقیقتاں توں روشناس کرواندی اے۔
طارق عزیز ہوری بوہت چنگے شاعر وی سن۔ ایہناں نوں پنجابی زبان اُتے بوہت عبور حاصل سی۔ ایہناں دی شاعری دی سب توں وڈی خوبی ایہناں دے کلام دی تازگی اے تے عجیب گل ایہہ وے کہ ایہناں دا کلام پہلی ای نظر وچ متاثر کردا اے پر ایس دا اسرار کھلدا نہیں کہ اوہ کیہڑی شے اے جیہڑی دل وچ اتردی جا رہی اے کیوں جے ایہناں دے کلام وچ اک پاسے دی سریت تے پر اسرار کیفیت دا احساس بڑی شدت نال محسوس ہوندا اے ایس حوالے نال ایوب خاور لکھدے نیں کہ ’’ طارق عزیز شاعر باکمال سن خاص طور اُتے پنجابی دے۔ اوہناں نے بوہت گھٹ لکھیا تے مختصر نظماں لکھیاں۔ زبان و بیان دا جادو تے زبان اُتے دسترس ایہناں دی ادب نال بے پناہ محبت دا ثبوت سی۔ ‘‘ ایہناں دی پنجابی شاعری دا مجموعہ ’’ہمزاد دا دُکھ‘‘ کئی ورھے پہلاں منظر عام آ چکیا اے جس وچ ایہہ شعر ملاحظہ فرمائو۔
ہولی ہولی بُھل جاواں گے
اک دوجے دیاں شکلاں وی
ہولی ہولی سکھ جاواں گے
زندہ رہن دیاں عقلاں وی
حفیظ کندھاری جیہڑے شعر و سخن وچ استاد شاعر تسلیم کیتے جاندے نیں جیہڑے طارق عزیز دے ماموں سن۔ جس دی وجہ نال بوہت سارے شعراء کرام ایہناں دی عزت تے حوصلہ افزائی فرماندے سن۔ اک انٹرویو وچ دسدے نیں کہ ایس ویلے دے بوہت سارے شعراء وچوں ساغر صدیقی میرا بوہت چنگا دوست سی۔ اک وار نصیر احمد جدوں اوہ
امروز اخبار وچ کم کردے سن اوہ وی میرے بوہت پیارے دوست سن۔ اوہناں نے ریڈیو اُتے کجھ دینا سی سکریپ رضی ترمذی نوں دتا اُٹھدے ہوئے دل وچ ایہناں دے کیہ آیا کہ رضی ’’منڈے دی اواز تے سُن‘‘ انج اوہناں نے اپنا دراز کھولیا تے ایس وچوں اک کتاب کڈی تے کہیا آئو میرے نال ایس کتاب دا ناں ’’انار کلی‘‘ جس دے مصنف امتیاز علی تاج سن تے مینوں ریڈیو وچ لے آئے تے کہن لگے ایہہ لال بتی جلے تے بولنا شروع کر دینا تے بجھ جائے تے چپ ہو جانا لال بتی جلی تے میں نورجہاں وی پڑھنا شروع کر دتا، دل ارام وی پڑھنا شروع کر دتا، اکبر بادشاہ وی، ہمایوں وی، جنہے وی کردار سن اوہ سب دے سب میں پڑھ دتے۔ واپسی جدوں آئے تے کہن لگے یار اواز تے ایس دی بوہت چنگی اے پر دماغ وچ کجھ نہیں۔ ‘‘
ریڈیو اُتے صدا کاری دے جوہر وکھان والے طارق عزیز پاکستان ٹیلی وژن اُتے کم کرن لگے۔ پاکستان ٹیلی وژن دی تعمیر لئی اوہناں نے سوائے انجینئرنگ دے علاوہ ہر اوہ کم کیتا جس دی بدولت ایہناں نوں جے ’’بابائے ٹیلی وژن‘‘ کہیا جائے تے غلط نہیں ہوئے گا کیوں جے اوہناں نے انج انج دے لوک سڑک دے کناریاں توں پھڑ کے ایہناں نوں سٹار بنایا کہ اج اوہ لوک باعزت کم کر رہے نیں جنہاں وچوں اک انج دا ناں ثمینہ پیرزادہ دا اے جنہاں نوں اوہناں نے پہلی وار اپنے پروگرام ’’نیلام گھر ‘‘ وچ متعارف ک روایا۔ اوہناں نے ستر دی دہائی وچ پروگرام ’’نیلام گھر ‘‘دا آغاز پاکستان ٹیلی وژن توں کیتا جتھے اوہ ایہ پروگرام 30 ورھے تیکر کیتا جیہڑا چار دہائیاں تیکر چلدا رہیا۔ ایس پروگرام دی مقبولیت پوری دنیا وچ ہوئی۔ بقول طارق عزیز کہ ’’ اک وار کدھروں لنگھ رہے سن تے اک بچہ اپنی امی دی انگلی پھڑے جا رہیا سی جدوں ایس دا دھیان میرے ول پیا تے کہن لگیا امی امی اوہ دیکھو نیلام گھر۔ ایہہ گل حقیقت اُتے مبنی اے کہ اج وی اسیں جدوں طارق عزیز دا ناں لینے آں تے سنن والا بے ساختہ بول اٹھدا اے کہ ’’نیلام گھر‘‘ والے طارق عزیز۔
’’نیلام گھر‘‘ دی مقبولیت دے بعد ایس پروگرام نوں بزم طارق عزیز شو دا ناں دے دتا گیا۔ ایس پروگرام دے پروڈیوسر آغا عباس سن۔ خیر اسیں تے بچپن وچ نیلام گھر پروگرام نہیں ویکھیا پر ساڈے وڈے ضرور ویکھدے ہون گے پر اسیں جدوں ہوش سنبھالیا تے اسیں تے بڑے ذوق و شوق نال رات 9 وجے دا خبرنامہ ویکھن توں بعد بزم طارق عزیز شو ویکھدے سی اوہ جدوں وی پروگرام دا آغاز کردے تے پہلے رب جلیل دا شکریہ ادا کردے تے فیر سب نال مخاطب ہوندے ہوئے کہندے کہ ’’دیکھتی آنکھوں اور سنتے کانوں نوں طارق عزیز کا سلام‘‘ ایس حوالے نال جیو نیوز دے پروگرام ’’ایک دن جیو کے ساتھ‘‘ وچ سہیل وڑائچ نوں ایسے سوال دا جواب دیندے ہوئے فرماندے نیں کہ بس عام لوکاں وانگوں سلام نال یا کسے لطیفے نال شروع کردا سی کہ مینوں خط آئے کہ ایس وچ اک انھے منڈے نے کہیا میں تہاڈا پورا پروگرام ویکھنا واں تسیں مینوں سلام ای نہیں کردے۔ اچانک اک دن اک فقرہ انج اُتر آیا کہ ’’دیکھتی آنکھوں اور سنتے کانوں آپ کو طارق عزیز کا سلام ۔
طارق عزیزہوری اک نرم دل، نرم خو، نرم مزاج تے حقیقی معنیاں وچ درویش صفت انسان سن۔ اوہ معروف اداکار ، کمپیئر، شاعر دے طور اُتے جانے جاندے سن۔ ایہناں نوں جتھے پاکستان ٹیلی وژن دے پہلے براڈ کاسٹر ہون دا اعزاز حاصل اے اوتھے ایہناں نوں پاکستان ریڈیو دے پہلے ریڈیو پرزنٹر ہون دا وی اعزاز حاصل اے۔پاکستان ٹیلی وژن دی عمر نال اوہ داہ ورھے وڈے سن۔ ایہناں دا حافظہ بوہت تیز سی ایہناں نوں بوہت سارے شعراء دے اشعار ازبر س۔ اوہ اک صاحب مطالعہ بندے سن تے دنیاوی تے دینی علم نال آشنا سن اوہ قرآن مجید دا ترجمہ وی زبانی جان دے سن۔اوہ اک محب وطن تے اک ہمہ جہت تے خوبصورت شخصیت دے حامل سن۔ ممتاز شاعر تے ڈرامہ نگار امجد اسلام امجد دا ایس حوالے نال کہنا اے کہ طارق عزیز دی صداکاری، اداکاری اپنی تھاں اہم اے پر جیہڑی گل انتہائی اہمیت دی حامل اے اوہ ایہناں دا سیلف میڈ ہونا تے ترقی دیاں منزلاں اپنے بل بوتے اُتے طے کرنااے۔ طارق عزیز نے زمانے دی ٹھوکر اں کھادیاں تے جدوجہد دے ذریعے اک بلند مقام تیکر اپڑے بلکہ اپنی پرفارمنس نال ایس مقام نوں نصف صدی تیکر برقرار رکھیا جیہڑا ناممکن نہیں تے مشکل ترین اے۔
اوہناں نے بوہت ساری فلماں وچ وی کم کیتا۔ اوہناں نے اپنے فلمی کیریئر وچ 25 توں ودھ فلماں وچ کم کیتا جنہاں وچ 1969ء وچ بنن والی فلم ’’سالگرہ‘‘ جیہڑی ایس ویلے سپرہٹ فلم ہوئی۔ ایس فلم وچ اوہناں نے اک جج دا کردار ادا کیتا جس وچ پاکستان دے سابق صدر آصف علی زرداری نے چائلڈ اسٹار دی حیثیت نال کم کیتا۔ فیر 1978ء وچ بنن والی فلم ’’زندگی‘‘ ایہہ وی سپر ہٹ قرار پائی۔ طارق عزیز ہوری دسدے نیں کہ ڈرامہ ختم کر کے منہ دھو رہے سن کہ شباب کرنوی دا فون آ گیا کل تسیں ساڈے نال اک چاہ دی پیالی پینی اے کیوں جے اوہ اک فلم انسانیت، بنا رہے سن جس وچ زیبا سی تے وحید مراد سن۔ کجھ لوک میرے حق وچ وی سن تے کجھ نہیں وی پر ایس ویلے وچ چار ورھے توں ٹی وی اُتے کم کر رہیا سی۔
طارق عزیز ہوراں نے ریڈیو ، ٹیلی وژن، فلم، صحافت وچ جتھے اینی شہرت سمیٹی اوتھے اوہناں نے عوام دی خدمت لئی سیاست وچ وی حصہ لیا۔ اوہناں نے اپنی سیاست دا 1970ء وچ پاکستان پیپلز پارٹی نال کیتا۔ ایس دوران ہونے والے جلسیاں وچ اوہ اک پرجوش مقرر ثابت ہوئے کیوں جے اوہ اپنی شعلہ بیانی نال لوکاں نوں اپنا گرویدہ بنان وچ مہارت رکھدے سن۔ 1972ء وچ جدوں بھٹو اپنے ساتھیاں دے نال شملہ گئے تے طارق عزیز ایس وفد وچ شامل سن فیر 1988ء وچ جدوں پیپلز پاپرٹی دوبارہ برسر اقتدار آئی تے ’’نیلام گھر ‘‘ پروگرام ایس ویلے وی پاکستان ٹیلی وژن توں وکھایا جا رہیا سی۔ اودوں اوہ ٹی وی اُتے اپنے پروگرام دے ذریعے دیگر معروف شخصیات نوں انتخابی نتائج توں آگاہ کر رہے سن۔ ایس دے بعد اگست 1990ء وچ استحاق خان نے پیپلز پارٹی دی حکومت ختم کر دتی۔ 1996ء وچ جدوں سابق صدر لغاری نے 1997ء وچ انتخابات کرائے تے طارق عزیز نوں مسلم لیگ (ن) دا ٹکٹ وی دتا گیا ایس ویلے ایہناں دے مدمقابل موجودہ وزیراعظم عمران خان سن۔ ایس ویلے عمران خان نوں صرف 400ووٹ ملے جد کہ پجاہ ہزار مینوں ووٹ حاصل ہوئے انج ایس طرح ایس ویلے عمران خان نوں بھی ڑی طرح شکست نال دو چار ہونا پیا ۔ فیر اک پروگرام وچ اوہناں نے کہیا کہ ’’ہاں اک بندہ اے جیہڑا ایس ملک دی تقدیر بدل سکدا اے جنہوں میں شکست دتی سی۔ ‘‘ ایس توں بعد اوہناں نے جنرل پرویز مشرف دے دور وچ مسلم لیگ (ق) وچ شمولیت اختیار کر لئی پر ایہناں دی خاطر خواہ پذیرائی نہیں ہوئی تے اوہ دوبارہ ٹی وی ول چلے آئے۔ اوہ یتیم خانہ دے دارالشفقت دے جنرل رکن رہے۔ جتھے اوہ غریب مسکین تے یتیم بالاں دی مدد کردے تے ایہناں نوں رہائش تے تن ویلے دا کھانا تے کپڑے میسر کردے ۔ ایہناں دے نال کم کرن والے محمد اقبال لطیف دسدے نیں کہ ’’ میرا رہبر و بھائی چلا گیا ایہناں دے نال ابتدائی دناں وچ لہور تے کراچی وچ کم کرن دا موقع ملیا، ایہناں جہیا درویش صفت انسان نہیں ویکھیا۔ اوہ اداکار سی تے صداکاری کر کے اواز دی دنیا وچ جیہڑی ہلچل مچائی ایس دی گونج وی پوری دنیا وچ سنائی دیندی اے۔
ساڈے کول اک ڈاکٹر طارق عزیز ڈرامہ ’’گیسٹ ہائوس‘‘ والے وی سن پر ایہہ ڈاکٹر نہیں سن پر اپنے کم تے اپنی صلاحیتاں نال ہر اک کم وچ بخوبی مہارت رکھدے سن۔ اوہ بوہت ای سادہ طبیعت دے سن اوہ ہر کسے نال محبت تے عاجزی نال پیش آندے، اوہ اک حاضر دماغ بندے سن ۔ ایہناں نوں جو وی سوال پچھیا جاندا اوہ فوراً کسے وی قسم دی آر محسوس کیتے بغیر جوان دین وچ ماہر سن۔ ایہناں دی شخصیت دے جتھے بوہت سارے لوک دلدادہ سن ایہناں وچوں معروف اداکار معین اختر وی سن ایہناں دی محبت دا منفرد حوالہ ایہہ اے کہ اوہ اپنی طارق عزیز ہوراں دی اواز دی ڈبنگ بوہت چنگی طرح کر لیندے سن۔ بالاں تے وڈیاں وچ خوشیاں تے محبتاں ونڈن والا ایہہ بندا 17 جون 2020 دی سویر حرکت قلب بند ہون پاروں اپنے خالق حقیقی نال جا ملیا۔ ایہناں دے رخصت ہون دی وجہ نال دور حاضر دے ہر اک بندے دی اکھ نم دیدہ تے دل افسردہ اے انج اعتبار ساجد دا شعر ویکھو کہ :
اجل نے چھین لی اُمید کی کرن ہم سے
سحر اب آئے نہ آئے دیا تو بجھ ہی گیا
آخر وچ دسدا چلاں کہ پاکستانی ٹیلی وژن تے ریڈیو پاکستان دے ابتدائی دناں دے براڈ کاسٹر تے نیوز کاسٹر ابصار عبدالعلی اپنی یاد داشاں جدوں میرے نال شیئر کردے تے اوہ اکثر ایہناں دا ذکر کردے ہوئے ایہناں نوں اپنا پسندیدہ صدا کار قرار دیندے۔ بے شک طارق عزیز ہوری ساڈے وچ نہیں رہے پر ایہناں دیاں یاداں تے گلاں ہمیشہ ساڈے وچکار زندہ رہن گیاں اوہ صحیح معنیاں وچ اک جینوئن فکار سن اوہ جویں ویکھنے وچ نظر آندے سن اونج ای اندروں وکھائی دیندے سن اوہ اک حسن پرست بندے وی سن۔ اوہ محبت کرنا تے محبت ونڈنا خوب جان دے سن۔ اوہ عہد موجود دے لیجنڈ اسٹار سن ایہناں دا پسندیدہ شعر پیش کرکے اجازت چاہواں گا کہ :
ہم وہ سیاہ بخت ہیں طارق کہ شہر میں
کھولیں دکان کفن کی تو لوگ مرنا چھوڑ دیں