جوبائیڈن دی کامیابی تے مسئلے

تحریر حمیداللہ بھٹی

ٹرمپ دے کردار تے گفتار دی بنا اُتے ذرائع ابلاغ وچ چنگا تاثر منفی رہیا کیوں جے بطور صدر نفرت نوں ہوا دتی لوکاں وچ ہیجان پیدا کیتا تے تنقیدی کلچر نوں پروان چڑھایا پر نو منتخب صدر جوبائیڈن انج دے نہیں ایہناں دے میلان نوں ویکھدے ہوئے انتخابی تبدیلی نوں خوش آئند لیا جا رہیا اے۔ دنیا دے ٹرمپ جنہے ناپسندیدہ رہے۔ 78 سالہ جوبائیڈن یکسر اُلٹ نیں امریکی میڈیا دے نال عالمی میڈیا دے وی پسندیدہ نیں ٹرمپ دے دور وچ امریکہ تے یورپی یونین وچ فاصلے ودھے، نیٹو دے رکن ملکاں توں تنظیم لئی رقماں وچ وادھے دا مطالبہ اہم وجہ بنیا کجھ یورپی ملکاں دے سربراہواں نے صدر دا مزاق وی اڑایا خیر اوہ کجھ دناں تیکر صدر توں سابق صدر ہون والے نیں ایس لئی وائٹ ہائوس دے متوقع مکین دی گل کردے نیں جنہاں دی کامیابی اُتے دنیا خوش اے جس دا عکس عالمی میڈیا وچ وی نظر آندا اے برطانوی اخبار انڈی پینڈنٹ نے حالیہ تبدیلی نوں امریکہ وچ نویں سویر دا آغاز جد کہ دی سنڈے ٹائمز نے خواب آلودجنہے امریکہ نوں جگا دتا لکھ کے تحسین کیتی اے فرانسیسی اخبارات نے ٹرمپ دی ناکامی نوں اخلاق دی کامیابی قرار دتا اے جرمن اخبار بائلڈ نے تے نفرت ظاہر کردے ہوئے ٹرمپ نوں باعزت جان دا مشورہ دتا اے۔ آسٹریلین اخبار ڈیلی ٹیلی گراف نے ٹرمپ نوں طیش دی سلگدی ہوئی گیند قرار دے کے نفرت ظاہر کیتی اے حیران کن امر ایہہ اے کہ ٹرمپ دی شکست اُتے نسل پرست امریکی دکھی نیں بھارت جس نے ٹرمپ دے دورے اُتے نمستے ٹرمپ ہفتہ منایا ہن وی کامیابی لئی مندراں وچ عبادت کیتی گئی اوہ وی نویں صدر توں راہ و رسم بڑھان لئی کوشا اے۔ اسرائیل نے محفوظ تے خوشحال بنان لئی ہر حد تیکر جان والے ٹرمپ دا شکریہ ادا کردے ہوئے اسرائیل وی نویں صدر نال خوشگوار مراسم بنان دی تگ و دو وچ اے پر سوال ایہہ اے کہ کیہ جوبائیڈن دی کامیابی نال امریکہ دا منفی تاثر ختم ہو جائے گا تے والدہ دی حد تیکر بھارتی نژاد نائب صدر کملاہیرس دی رفاقت وچ نویں صدر پیش آئے مسئلے حل کر سکن گے یا سابقہ پالیسی اُتے عمل پیرا رہن گے؟ وثوق نال ہاں وچ جواب نہیں دتا جا سکدا کیوں جے پالیسیاں بناندے ویلے سی آئی اے تے پنٹاگون توں رہنمائی لئی جاندی اے ایسے بنا اُتے صدر دی تبدیلی نال پالیسیاں وچ معمولی ردو بدل تے ممکن اے پر یکسر تبدیلی دا کوئی امکان نہیں۔
ریاستی اداریاں دی اولین ترجیح قومی سلامتی دا تحفظ ہوندا اے امریکی جہی طاقت نوں معاشی و دفاعی سو طرح دے جتن ضروری ہوندے نیں تاں جے واحد سپر طاقت دا منصب نہ کھوہ سکے جدوں چین جہیا وڈی آبادی تے وسائل رکھن والا ملک مضبوط معیشت دے بل بوتے اُتے عالمی رسوخ وچ وادھے لئی کوشاں ہوئے ایہناں حالات وچ انج دے بندے دے اہمیت بوہت ودھ جاندی اے جیہڑی نہ صرف امریکی معاشرے وچ ودھدی نسلی منافرت روک اتحاد پیدا کرن دے نال مثبت امیج نال دنیا نوں مائل کر سکے ایسے بنا اُتے امسال اداریاں دے پسندیدہ جوبائیڈن ٹھہرے اداریاں دے پسندیدہ ہون دی بنا اُتے یقین نال کہیا جا سکدا اے کہ چین دے حوالے نال امریکی پالیسی اُتے نظر ثانی نہیں ہوئے گی بلکہ چین دا زیادہ یکسوئی نال گھیرائو کرن دی کوشش ہو سکدی اے جس نال خطے وچ چین تے امریکی بلاک وچ کھنچا تانی نوں ودھاوا ملے گا۔
اسرائیل وچ تل ابیب توں یوروشلم امریکی سفارتخانے دی منتقلی دا ٹرمپ فیصلہ نہ صرف برقرار رہوے گا وجہ جے عرباں وچ غیر محفوظ ہون دا احساس ختم ہو گیا تے امریکی اسلحے دی خریداری وچ کمی آ سکدی اے ایس لئی اسرائیل نوں مضبوط توں مضبوط تر بنان دی پالیسی اُتے عمل جاری رہوے گا فلسطینی صدر محمود عباس تن ورھے توں جاری وائٹ ہائوس دا بائیکاٹ ختم کرن یا نہ کرن ایس گل نال کوئی فرق نہیں پئے گا، اونج وی ہن تے عرباں وچ فلسطینیاں دی حمایت دا جذبہ ماند ہوندا جا رہیا اے یو اے ای تے بحرین نے صیہونی ریاست نوں تسلیم کردے ہوئے نہ صرف سفارتی تعلقات قائم کر لئے نیں بلکے یو اے ای نے بغیر ویزہ آمد و رفت دا معاہدہ وی کر لیا اے ایہناں حالات وچ فلسطینیاں نوں عرباں یا امریکہ دی طرفوں ویکھن دی بجائے کجھ حاصل کرن لئی اپنے بازواں تے وسائل اُتے ای بھروسہ کرنا پئے گا۔ٹرمپ نے رخصتگی توں پہلاں ایتھوپیا تے مصر وچ ڈیم تنازع اُتے مصر دی حمایت کردے ہوئے ایتھو پیا دی امداد روک دتی تے سوڈان نوں وی سخت لب و لہجے وچ ڈانٹ پلائی حیرانگی دی گل ایہہ وے کہ ایتھوپیا نے امریکی دبائو دے اگے سرنگاں ہون تے امداد دی بحالی اُتے کم کرن دی بجائے ڈیم بھرن دے منصوبے اُتے کم جاری رکھیا اے ہن جوبائیڈن نوں طے کرنا اے کہ مسئلہ حل کران لئی اپنے پیش رو وانگوں سخت رویہ اپنانا اے یا سفارتی ذرائع نال مصر دی مدد کرنی اے تاں جے فائدہ چکن نوں بے تاب چین نوں موقع نہ ملے جوبائیڈن نوں فیصلہ کردے ہوئے بوہت احتیاط دی لوڑ ہوئے گی۔
نیٹو اُتے کمزور ہوندی امریکی گرفت نوشتہ دیوار اے جرمنی، فرانس تے ترکی ہن فیصلے کردے ہوئے واحد سُپر دی مرضی و منشا دا خاطر وچ نہیں لیاندے تنظیم نوں فنڈز ودھان اُتے رکن ملک آمادہ نہیں ترکی تے امریکہ مخالف بلاک دا حصہ بنن دا خواہشمند وکھائی دیندا اے وجہ یونان ترکی تنازع وچ امریکی کردار اے ایس لئی جوبائیڈن نوں امریکی حاکمیت وقار دی بحالی لئی کجھ انج کرنا ہوئے گا جس نال دوست ملک بدظن نہ ہون افغانستان توں باعزت انخلا صلاحیتاں دا وکھرا امتحان ہوئے گا۔
ایشیا وچ امریکی رسوخ تنزلی دا شکار اے جاپان، آسٹریلیا تے بھارت جہے ملکاں نوں نال ملا کے چینی کردار نوں محدود کرن دی کوششاں ناکامی نال دو چار نیں نام نہاد سرجیکل سٹرائیک دے جواب وچ ہون والی پاک بھارت فضائی جھڑپ دے دوران دو طیاریاں دی تباہی تے فیر چین دے ہتھوں مسلسل پٹائی واضح ثبوت نیں جے موجودہ صدر وی اپنے پیش رو وانگوں چین توں محاذ آرائی وچ چکمی نہیں لیاندے تے دنیا دی واحد سپر طاقت نوں معاشی میدان دے نال عسکری میدان وچ وی للکاریا جا سکدا اے۔ جے موجودہ پالیسی وچ تبدیلی کیتی جاندی اے تے ایہہ نہ صرف چین نوں کھلا میدان دین دے مترادف ہوئے گا بلکے بھارت دی ناراضگی دا سبب بن سکدا اے کوئی آبرو مندانہ درمیانی راہ لبھنا نویں قیادت دا امتحان ہوئے گا۔
ایرانی جوہری معاہدے توں یکطرفہ طور اُتے وکھرا ہو کے ٹرمپ نے عرباں نوں خوش کرن دی کوشش کیتی پر جوبائیڈن دے آن نال ایس حوالے نال کوئی چنگی خبر سنن نوں مل سکدی اے کیوں جے شام، یمن، لبنان تے فلسطین وچ حمایتی ملیشیا دی بدولت ایرانی کردار نوں نظر انداز کرنا ممکن نہیں رہیا ایران نے وی جوبائیڈن دی فتح نوں غلطیاں دی تلافی دا موقع قرار دتا اے امکان ایہہ اے کہ عربا ں نوں راضی رکھن دے نال ایران نال وگاڑن وچ احتیاط ہوئے گی مختلف منصوبیاں نال بھارت نوں وکھرا کرن تے چینی سرمایہ کاری دے خیر مقدم نال ایران نے واضح کر دتا اے کہ جے امریکہ نہیں تے چین سہی۔ ہکلان تے تتلان اُتے سکول دے ساتھیاں دے مزاق دا نشانہ بنن والے جوبائیڈن نوں بطور عالمی زیادہ مشکل صورتحال دا ساہمنا ہو سکدا اے۔
نویں امریکی صدر انسانی حقوق دے علمبردار نیں۔ کشمیر وچ جاری انسانی المیے اُتے تنقید دے نال اوہ کشمیر دی حیثیت تبدیل کرن دے بھارتی اقدام نوں یکطرفہ فیصلہ کہہ چکے نیں۔ 2008 تے 2011 وچ پیپلز پارٹی دے دور حکومت وچ اوہ دو وار پاکستان آئے آصف علی زرداری نے مسلسل حمایت اُتے ہلال پاکستان دا اعزاز وی دتا پر زیادہ خوش فہمی دی لوڑ نہیں اوہ نائب صدر نہیں ہن مکمل صدر نیں فیصلہ کرن دی قوت رکھدے نیں جے اوہ اپنے موقف اُتے کاربند رہندے نیں تے مسئلہ کشمیر دے حل دا امکان پیدا ہو سکدا اے پر چین نال مخاصمت شاید انج نہ کرن دیوے۔ ایس توں علاوہ سی آئی اے تے پنٹا گون وی انج نہیں چاہن گے کیوں جے اج کل فیصلے ریاستی ادارے کردے نیں اداریاں دے نیڑے ملک اہم ہوندا اے شخصیات نہیں ایس لئی وائٹ ہائوس دے نویں مکین دے چنگے خیالات نوں خیالات ای سمجھو فیصلے نہیں۔