خالصتان لئی جُوجھ رہی نویں لہر

منصور عزمی

بھارتی اسٹیبلشمنٹ پچھلے دو دھاکیاں توں بڑیاں موجاں وچ جھوم رہی سی کہ اوہناں سِکھاں دی مزاحمتی تحریک نوں ڈھا ڈھیری کیتا اتے اوہناں دے جوش نوں مِدھ کے رکھ دیا۔ بھارتی کارپوریٹ سیکٹر دیاں اکھاں دا تارا پردھان منتری نریندر مودی وی بڑا خُش سی کہ گند قلین تھلے لُک گیا۔ اک پاسے اوہ دنیا نوں ایہ دس رہے نے کہ بھارت سبھ توں چنگا اے اتے دوجے پاسے اوہ پورے بھارت تے ہندوانہ رنگ چڑھائونا چاہندے ہن۔ مسلماناں نوں آکھیا جارہیا اے کہ اوہ بھارت چھڈ جان، مسیحیاں اتے اوہناں دے گرجیاں اُتے حملے ہو رہے ہن، مسیحی کُڑیاں گینگ ریپ دا شکار بن رہیاں ہن، ایہو کجھ باقی اقلیتاں نال وی ہو رہیا اے۔ بھارت اپنی فوج نوں آزاد کشمیر تے چڑھائی کرن لئی تیار کر رہیا اے۔ اتے جے پاکستان ولوں اوہناں نو ں سخت جواب ناں دتا جاندا تاں ہُن تیک آزاد کشمیر اتے قبضہ وی ہو جانا سی۔ مودی ”ہندو توا ایجنڈا” دے پورے ہون دے پک وچ سی پر اوہناں دی بدقسمتی یاں اوہناں دے مخالفاں دی خُش قسمتی کہ ایہ ایجنڈا بیک فائر ہو گیا۔
سکھاں دی وکھ وادی لہر جہڑی 80 دے دھاکے وچ بڑے جوش نال شروع ہوئی سی اوہ اگلے دساں پندھراں ورہیاں وچ پھینہ دتی گئی۔ ہُن اوہ اک واری فیر اُٹھ کھلوتی ہے اتے پورے جوش خروش اتے اک نویں انداز نال۔ 80 دے دھاکے والی لہر ہُن بدل کے نواں سیاسی رنگ لے آئی اے۔ پر منزل اج وی اوہئی آزاد خالصتان اے۔ سکھ قوم ایدوں گھٹ کسے ہور گل تے راضی نہیں۔ ایسے لئی ہر سکھ دی زبان تے ”ریفرنڈم 2020 ” دا نعرا اے۔ جہڑا اس گل لئی اے کہ سکھ قوم کولوں پُچھیا جاوے کہ اوہ آزاد خالصتان چاہندے نے یاں بھارت وچ ہندواں نال ہی جیون بتیت کرنا چاہندے نے۔ سکھ قوم دا مننا ایہ اے کہ اوہ ایتھوں دے پرانے واسی نے ، ایہ اوہناں دا تاریخی دیس اے ، اوہناں دا اک وکھرا دھرم اے، اک وکھری بولی اے ، اس لئی اوہ اک وکھرا مُلک بنان اتے وکھرے مُلک وچ رہن دا حق رکھدے نے۔امریکہ، برطانیہ، جرمنی اتے کنیڈا وچ رہن والے سکھ اس ریفرینڈم لئی بڑا بھرواں کردار ادا کر رہے نیں۔ اوہ مظاہرے ، دھرنے اتے ہور وی اجہے پروگرام کر رہے نیں۔
6 جون نوں امرتسر دے گولڈن ٹیمپل وچ سکھ بڑی وڈی گنتی وچ موجود سن اتے ”خالصتان زندا باد” اتے ”لے کے رہواں گے خالصتان، بن کے رہے گا خالصتان ”دے نعرے لا رہے سن ۔ مودی سرکار دے حکم تے پُلس نے اوہناں دا سنگھہ گُھٹنا چاہیا تے اوہ وپھل پئے اتے سکھ جواناں اتے پُلس وچکار پھڈا وی ہویا۔ اک بھارتی اخبار دی رپورٹ مطابق پنجاب دے دارالحکومت امرتسر وچ شرومنی اکالی دَل دے حامیاں نے گزرے صوبائی منتری دھیان سنگھ دی اگوائی وچ چمکدیاں کرپاں ، تلواراں نال ”خالصتان زنداباد” دے للکارے وی مارے۔ اس مظاہرے تے پنجاب پُلس نے ہلا بول کے 25 سکھاں نوں بندی وی بنا لیا۔اکالی تخت دے جتھے دار نے سکھ قوم نوں خطاب کردیاں آکھیا کہ پوری دنیا دے سکھ گولڈن ٹیمپل تے ہوئے حملے (آپریشن بلیو سٹار ) نوں اجے نہیں بھُلے، اوہناں دے پھٹ اجے وی اونج ای تازا نیں۔
اِس اپریشن وچ بھارتی فوج دے 10ہزار فوجیاں، سینٹرل ریزرو فورس دے 700 جواناں، بارڈر سیکورٹی فورس دے 150 جواناں سمیت پنجاب پُلس دی اک وڈی نفری نے حصا لیا۔ اوہناں دے نال نال بھارتی ائیر فورس نے وی اس اپریشن وچ ہتھ ونڈایا۔اپریشن دے نتیجے وچ 136 فوجی اتے سپاہی مرے جد کہ دوجے پاسے خالصتانی لہر دے موڈھی آگو سنت جرنیل سنگھ جی خالصا بھنڈرانوالا سَنے 200 توں ودھ سکھاں نے شہیدیاں پائیاں۔بھاتی فوج نے اس اننھے واہ اپریشن وچ ہر سکھ نوں وکھ وادی لہر دا حصا سمجھیا اتے 5000 توں ودھ عام سکھاں نوں سرعام گولیاں مار بھُن دِتا۔گولڈن ٹیمپل نوں ساڑ پھوک کے سواہ کر چھڈیا۔ سکھ قوم اس دن توں جون دے پہلے ہفتے نوں سوگ دا دن مَنّ کے ہرکھ وکھالا کردی اے۔
پر اس وار مودی سرکار نے ایہ اعلان کیتا کہ جے کسے سنت جرنیل سنگھ بھنڈرانوالا دا ناں لیا یاں کوئی پروگرام ارنبھیا تاں فیر جون 84 والا حال ہووے گا۔ جموں کشمیر دے وچ وی سنت جرنیل سنگھ بھنڈرانوالادا تصویری پوسٹر پاڑن تے بھارت خلاف مظاہرے ہوئے۔ ایہاں مظاہریاں وچ اودوں ڈانگ سوٹا چلیا جدوں پُلس نے اک سکھ جوان نوں مار سُٹیا اتے کئیاں نوں پھٹڑ کر دِتا۔ اوتھے دے سکھاں دا آکھنا سی کہ 84 تو مگروں پہلی واری اِنج ہویا کہ سنت جرنیل سنگھ بھنڈرانوالا دی فوٹو کِتے وی نہیں لائی گئی ۔ اس روٹین وچ پہلی وار مودی سرکار کارن وگاڑ پیا۔ اندا گاندھی تو مگرلیاں سرکاراں نے اُنج تاں ”اپریشن بلیو سٹار” نوں غلطی منندیاں سکھاں کولوں معافی منگی سی ۔ سکھاں ایہ مطالبا کیتا کہ اس اپریشن دے ذمے داراں نوں کرڑی سزا دتی جاوے ، پر اِنج ناں ہویا۔ اِسدا نتیجا ہُن ساری دنیا ویکھ رہی اے۔ کہ اوہ کچلی لہر فر اُٹھ کھلوتی اے اتے خالصتان زنداباد دے للکارے اک واری فیر گونجن لگ پئے نیں۔
شرومنی اکالی دَل دا آکھنا ایہ اے کہ نویں سرکار (خالصتان) پاکستان، بھارت اتے چین دے وچکار ”بفرنیشن” دا کردار ادا کر سکدی اے۔ اس دھرتی تے مارُ و ہتھیاراں توں پاک اک نویں ریاست دا بننا بہت ضروری اے۔ اس لہر دے آگو سمرن جیت سنگھ دا آکھنا اے کہ خالصتان ساریاں قوماں وچکار امن اتے آتشی دی اک سوہنی مثال بنے گا۔ اوہناں آکھیا کہ اوہ چھیتی ہی خالصتان دا نقشا وی جاری کرن گے۔ ایہ چیتے رہوے کہ خالصتان دے لئی بھج دوڑ صرف اکالی دَل ای نہیں کر رہی بلکہ خالصا راج پارٹی، دل خالصا، ببر خالصا، خالصتان کمانڈو فورس اتے ہور وی تنظیماں اوہناں دے نال موھڈا لا جُڑے نیں۔
خالصا راج پارٹی دے آگو جگجیت سنگھ چوہان 21 سال توں برطانیا وچ جلاوطنی گزار کے ہُن بھارت وچ ہی نیں۔ مغربی میڈیا وی اس گل نوں منن تے مجبور ہے کہ پچھلے کجھ سمے توں اُتری مُلکھاں وچ وی ”خالصتان” دے حامیاں دی ودھیک پُنگر ہو رہی اے۔ یورپ اتے شمالی امریکا دیاں ملکھاں وچ سکھ جھوجھارُواں لئی چندا اکٹھا کرن لئی مہم چلائی جا رہی اے۔ جد کہ بھارتی اداریاں دا کہنا اے کہ باہری ملکھاں وچ ببر خالصا انٹرنیشنل اتے خالصتان کمانڈو فورس جہیاں لڑاکا تنظیماں وچ جوان بھرتی کیتے جا رہے ہَن اتے ٹریننگاں دتیاں جارہیاں ہَن۔ اُچیچے سیمینار اتے پروگرام کیتے جاندے ہن جنہاں وچ جوش دوان والیاں فلماں اتے سکھاں اُتے ہوئے ظلم دی کہانی ”اپریشن بلیو سٹار” اُچیچے طور وکھائی جاندی اے۔ بھارتی ذریعاں مطابق گھٹو گھٹ 50 سوشل نیٹ ورک سائٹاں اتے 20 ویب سائٹاں دا استعمال کیتا جا رہیا اے۔ بھارت ایہنوں اپنے لئی بہت فکر جوگ منندا ہے۔ اوہدی کوشش اے کہ ودیسی حکومتاں اجیہاں بھارت دے خلاف ہون والیاں تنظیماں نال سخت ورتارا کر کے نبڑے۔پر باہرلے آزاد وسیب کارن اوتھے سکھاں دے خلاف کوئی ورتارا کرنا مشکل اے۔80اتے90 دے دھاکے وچ سکھ وکھ وادی لہر نے بھارت دی سرکار نوں چنگا پڑھنے پایا اتے نقصان پچایا۔ ہزاراں عام لوک، سینکڑے فوجی اتے پُلس دے بندے مرے یاں پھٹڑ ہوئے۔ بھارت دا سبھ توں وڈا نقصان اکتوبر 1984 وچ اندراگاندھی دے قتل وچ ہویا۔ اوہ اپنے سکھ باڈی گارڈ ہتھوں پوری ہوئی۔ قاتلاں چھاتی تان آکھیا کہ اسیں اپریشن بلیو سٹار دا بدلا لیا اے۔ پر 90 دے دھاکے وچ سکھ وکھ وادیاں دا وی وڈا نقصان ہویا ۔ انج لگدا سی کہ خالصتان لہر دَبی گئی اے۔
پر ہُن فیر لگدا اے کہ اوہ بُجھی خالصتانی مشال فیر بل پئی اے۔ سٹرٹیجک سٹڈیز دے اک ادارے نال جُڑے روسی ماہر بورس وولہونسکی آکھدے نے” اک نسل گزر جان توں بعد اجوکے سیاسی حالاتاں وچ وی وکھ وادی لہر دی پُنگر نے بڑا وڈا کردار ادا کیتا اے۔” بھارت فیر اک واری اپنی عادت موجب ایہ سارا ملبا پاکستانی ادارے آئی ایس آئی دے سر سُٹ رہیا اے کہ اوہ چڑھدے پنجاب وچ خالصتانی لہر نوں موڈھا دے رہیا اے۔ اتے خالصتانی لہر دیاں موڈھی تنظیماں نوں خالصتانی کرنسی دے نوٹ اتے دوجیاں سہولتاں دے رہی اے۔ آئی ایس آئی تے الزام لائون والے بھارتی ادارے خورے اپریشن بلیو سٹار نوں بھُل کے ایہ گلاں کر رہے نیں۔ اوہناں نوں ایہ گل نہیں بھُلنی چاہیدی کہ کوئی وی قوم اپنے نال واپرے ظلم اتے ذیادتی نوں نہیں بھُل سکدی، سکھ قوم تے ایہ کدے وی نہیں کر سکدی ۔ اس ویلے سکھ قوم اپنے حقاں لئی جوجھدیاں ہویاں سیاسی اکھاڑے وچ ڈنڈ بیٹھکاں مار رہی اے۔ اتے سیاسی سمجھ بُجھ توں انجان لوک وی ایہ جان سکدے نے کہ جے اوہناں دا مطالبا ناں منیا گیا تے فر وی سکھ قوم دا آزادی لئی جوجھنا ڈکیا نہیں جا سکدا۔ اوہناں دا ایہ جوجھنا آئون والے سمے وچ اس ہندو واد بھارت لئی بہت وڈا نقصان پیدا کر سکدا اے۔
اس گل دا اندازا اس توں وی لایا جا سکدا اے کہ سکھ نوجواناں نے بھارتی ہوائی جہاز کمپنی ” ایئر انڈیا” دا بائیکاٹ کیتا ہویا اے۔ یہ یاد رکھن والی گل اے کہ امریکا وچ سکھاںدی اک جتھے بندی ”سکھس فار جسٹس ” دے ناں توں کم کر رہی اے جہدے تے مودی سرکار روکاں لا رہی اے۔ اس تنظیم دے آگوآں دا کہنا اے کہ اوہ کوئی ناجایز منگ نہیں کر رہے بلکے اقوام متحدہ دے چارٹر مطابق اک جایز اتے قانونی منگ کر رہے ہَن۔ ہُن اوہناں دا نعرا اے پئی ایئر انڈیا لئی ”ناں” اتے پنجاب وچ ریفرینڈم لئی ”ہاں” ۔ خالصتان لئی جوجھن والی اتے خالصتان لئی منگ کرن والی اک وڈی تنظیم ”ببر خالصا ”اے۔اس وچ ریٹایر سکھ فوجی، پُلس کرمچاری اتے سکھ دھارمک تنظیماں دے لوک شامل نیں۔ پنجاب وچ ہون والیاں کاروائیاں وچ ایہناں دے ناں دی ہی گونج سُنن نوں ملدی اے۔ تلوندر سنگھ پرمار، سکھدیو سنگھ ببر اتے ودادھا سنگھ ببر اُچ کوٹی دے کمانڈو نیں۔ 90 دے دھاکے وچ ایہناں دے کئی کمانڈو مارے گئے جہدی وجھا توں ایہ تھوڑا پچھاں ہٹ گئے پر ہُن فیر اوہ نویں سرے توں میدانے اُتر رہے نیں۔
انٹرنیشنل سکھ یوتھ فیڈریشن وی خالصتان دی منگ لئی جوجھ رہے ایہ سکھ نوجواناں دی تنظیم اے۔ جہڑی برطانیا وچ کم کردی ہے۔ بھارتی حکومت دا الزام اے کہ آئی ایس آئی انٹرنیشنل سکھ یوتھ فیڈریشن تے اُچیچے طور توجا دیندی اے۔ خالصتان کمانڈو فورس وی اک وڈا ناں اے پر ایہ وی 90 دے دھاکے وچ ڈھا ڈھیری کیتی گئی۔ خالصتان لبریشن فور س 1986 وچ قایم ہوئی ، اس دیاں کاروائیاں اج وی جاری نیں۔ اس تنظیم نے بھارت نوں سیاسی پکھوں بہت نقصان پچایا۔ خالصتان لبریشن آرمی وی خالصتان کمانڈو فورس دا اک وِنگ اے اتے ایہ اجے جیوندا اے۔ ہور کم کر رہیاں تنظیماں وچ ایہاں دے نال نال بھنڈرانوالا ٹائیگر فورس وی اے۔”خالصتان زندا باد فورس ” دے آگو رنجیت سنگھ نیتا نیں۔ اس تنظیم دا مقصد پنجاب اتے اوہدے نال جُڑے بھارتی ضلعیاں نوں لے کے اک آزار ریاست خالصتان قایم کرنا اے۔ ایہ جموں کشمیر وچ رہن والے سکھاں دی تنظیم اے ، بھارت نے ا س دے آگو نوں ”20 موسٹ وانٹیڈ پرسن” دی گنتی وچ رکھا ہویا اے۔ ایہ تنظیم کشمیری مجاہداں نال رل کے بھارت خلاف کاروائیاں کردی اے۔ بھارت نوں کُچھڑ چکدیاں ہویاں یورپی یونین نے 2005 وچ ایہنوں دہشت گرد تنظیم قرار دتا اتے 25 دیساں وچ ایہناں دے بنک اکائونٹ اتے کاروائیاں تے روک لاوائی۔ پر ہن اس خالصتانی لہرر نوں کوئی ڈک نہیں سکدا جہڑی آزاد خالصتان لئی دن رات جوجھ رہی اے۔
٭٭٭٭٭٭٭