سانجھے پنجاب دا کوہنور ہیرا ۔۔۔۔عالم لوہار
عالم لوہار لیہندے پنجاب دا مشہور لوک گائک، جنہاں نوں اوہناں دے گائے بے شمار لوک گیتاں کرکے پوری دنیاں وچّ بے حدّ شہرت حاصل ہوئی۔لیہندے پنجاب دے اک چھوٹے جہے پنڈ وچّ پیدا ہوئے محمد عالم لوہار نوں اپنی گائیکی راہیں دوواں پنجاباں دے نال نال پوری دنیاں وچّ جتھے وی پنجابی وسدے نے وچّ پوری ریجھ نال سُنیا گیا۔ عالم لوہار نوں اَج ساڈے کولوں وچھڑیاں 40 سالاں توں وی ودھ سماں بیت چکا ہے پر اج وی اوہناں ولوں گائے گیت پنجابیاں دے دلاں دی دھڑکن بنے ہوئے ہن۔ محمد عالم لوہار پنجاب دا اوہ لوک فنکار سی جنہاں دی گائیکی دیاں دُھماں اکلّے پنجاب وچّ ہی نہیں سگوں پوری دنیا وچّ پئیاں۔پنجاب دے لوک گیتاں دی بات پاؤن والا پنجابیت وچّ رنگیا ایہہ فنکار اک منفرد شخصیت دا مالک سی ۔اوہناں دا درمیانہ قد،بھرواں جُثا،کنک وناں رنگ اتے سر دے لمے وال ،ہتھ وچّ چمٹا،گل وچّ موتیاں سجی گانی،پیریں کڈھواں کھُسا،انگلیاں وچّ چھلے،تیڑ رنگدار لاچا،کڈھائی آلا کُڑتا، اوہناں دی وکھری چال ڈھال اتے مُکھ تے مسکان نوں ویکھ کے انجھ لگدا سی جویں پنجاب دا حقیقی نمائندہ آ رہیا ہووے۔ سچ مچّ ہی سانجھے پنجاب دا کوہنور ہیرا سی پنجابی لوک گائک محمد عالم لوہار۔
عالم لوہار دا جنم 1 مارچ 1928 ای نوں لیہندے پنجاب دے اک چھوٹے جہے پنڈ وچ کوچ نزدیک لالہ موسیٰ تحصیل کھاریاں ضلع گجرات(پاکستان) وچّ ہویا۔لوہار پریوار وچّ پیدا ہوئے عالم نوں بچپن توں ہی صوفیانہ کلام ،پنجابی لوک داستان اتے پنجابی قصیاں نوں پڑھن تے سنن دا شونق سی۔اپنے بچپن دے دناں وچّ ہی عالم لوہار ایہناں نوں گنگناؤن وی لگّ پئے سن۔عالم لوہار نے تقریباً 8-9 سال دی عمر وچّ ہی گاؤنا شروع کر دتا سی۔ایہناں نے گاؤن دی مڈھلی سکھیا اپنے نانکے پنڈ اپنے مامے محمد دین کولو ںحاصل کیتی۔پتا پرکھی جدی کم لوہے دے کھیتی سند بناؤن دے کتے نال جڑے ہون کارن عالم دے پتا جی چاہندے سن کہ اوہناں دا پتر وی اپنا جدی پشتی لہارا کم ہی سکھے ،پر عالم دا گاؤن دا شونق جنونّ دی حد پار کر چکا سی تے اس نوں گاؤن توں سوا ہور کجھ وی نہی کرنا سی۔ستّ بھیناں دا اکلوتا لاڈلا ویر عالم لوہار سکول وچّ پہلی جماعت وچّ پڑھدا ہی گھر وچّ پئی صیف الملوک دے کلام دی کتاب نوں بڑے شونق نال پڑھن لگّ پیا سی۔
ربّ ولوں بخشی سریلی آواز اتے تیکھن بدھی دا مالک عالم لوہار نکی عمرے ہی اپنی گائکی نوں شکھرا ولّ لے تریا سی۔عالم لوہار نے بچپن وچّ ہی بہت سارے صوفیانہ کلام جنہاں وچّ بلے شاہ دے کلام،سلطان باہو دے کلام،بابا فرید جی دی بانی،صیف ال ملوک اتے پنجاب دیاں لوک داستانا جنہاں وچّ ہیر رانجھا،سوہنی مہیوال،سسی پنو،مرزا صاحباں ،یوسف زلیخا اتے دُلّا بھٹی نوں منہ جبانی یاد کر لیا سی تے ایہناں نوں اوہ پنڈاں دیاں محفلاں،درگاہاں تے لگدے میلیاں وچّ ساری ساری رات گاؤندا رہندا سی ۔اس دی گائکی وچّ انھاں ٹھہرائ تے رس ہندا سی کہ لوک ساری ساری رات اس دے گاؤن نوں بڑی شدت نال سندے سن ۔پنڈاں وچّ لگدے میلیاں،اکتاں تے جا کے گاؤن نال دناں وچّ ہی عالم لوہار دی مشہوری سارے پنجاب وچّ چارے پاسے پھیل گئی۔
عالم لوہار دے پنڈ اوچ کوچ دے بہت سارے بندے محنت مزدوری کرن لئی لاہور رہندے سن عالم دی ودھدی پرسدھی نوں ویکھ کے اوہناں 13 سال دی چھوٹی عمر دے عالم لوہار نوں لاہور وکھے اکھاڑا لاؤن لئی سدیا۔عالم لوہار نے لاہور آ کے اپنی گائکی دے چنگے رنگ بنے تے اپنی کلا دا بھربھور مظاہرہ کیتا۔اتھے عالم نے اپنے خاص انداز وچّ جدوں گھڑے دے نال ہیر گاؤنی تاں سنن والے سروتے عش عش کر اٹھدے ۔اس طرحاں ہی جدو اک دن اک رکارڈنگ کمپنی دے مالک جانکی داس نے میوہ منڈی لاہور وچّ عالم لوہار نوں گاؤندے سنیا تاں اس نوں اپنے رکارڈنگ سٹوڈیؤ توے بھرواؤن لئی آؤن دا سدا دتا ۔سدھے سادھے پنڈ دے رہن والے عالم نوں ایہہ سن کے حیرانی ہوئی کہ توے کی ہندے نے۔جدو عالم لوہار جانکی داس دے سٹوڈیؤ پجا تاں عالم نے اپنی بنائی ہوئی دھنّ تے تصویر اے یوسف پڑھی جو جانکی داس نوں پسند نہ آئی ۔پر کہندے نے ہیرے دی پرکھ جوہری نوں ہی ہندی ہے سو اسے ہی دھنّ تے تصویر اے یوسف دا پہلا طوا ریکارڈ 13 سال دی عمر وچّ مولوی نور محمد دی رہنمائی ہیٹھ جینب دی فریاد ٹائیٹل ہیٹھ ریکارڈ کیتا گیا۔
عالم لوہار ولوں گاؤن دا آپناں اک وکھرا انداز پیدا کیتا گیا۔پنڈاں،قصبیاں اتے درگاہاں تے لگن والے میلیاں وچّ عالم لوہار اپنا تھئیٹر لاؤندا ہندا سی ،جتھے اوہ ساری ساری رات اپنی لوک گائکی دے ہنر نوں لوکاں ساہمنے پیش کردا تے صوفیانہ کلام،قصہ یوسف زلیخا،ہیر دا قصہ،سوہنی مہیوال دا قصہ،مرزا اتے اپنے خاص انداز وچّ جدوں جگنی گاؤندا تاں سنن والے سروتے خوش وی بہت ہندے تے برہا وچّ اداس وی ہو جاندے۔ عالم لوہار دی خاص پہچان اوہناں دا ہتھ وچّ پھڑیا چمٹا ہندا سی۔جدوں اوہ چمٹے دی منفرد دھن ،جوڑی(الغوزے)اتے ڈھولکی نال خاص انداز وچّ مرزا گاؤندا تاں لوک عش عش کر اٹھدے۔اسدے نال ہی سلطان باہو،ہاشم شاہ، محمد بخش دے دوہڑے ،اتے دلے بھٹی دی وار نوں اپنے خاص انداز وچّ گاؤنن دی کلا عالم لوہار نوں پنجابی لوک گائکی دا سبھ توں اچا،ولکھن اتے مہان گائک بناؤندی سی۔
اپنی ساری زندگی وچّ عالم لوہار نے بے شمار گیت گائے اتے 15 گولڈ ایل.پی. ڈسک اپنے نام کیتے۔ایہناں نے سنّ 1948 وچّ صیف ال ملوک، 1959 وچّ قصہ دلا بھٹی، 1961 وچّ قصہ یوسف زلیخا ،1963 وچّ قصہ ہرنی ، 1964 وچّ مشہور لوک گیت بول مٹی دیا باویا ، 1965 وچّ جگنی، 1967 وچّ قصہ مرزا صاحباں،1968وچّ مرزے دی ماں،1969 وچّ ہیر ،1971 وچّ ماں دا پیار،1972 وچّ قصہ سسی پنو ،1973 وچّ ویاہ ،1974 وچّ قصہ بارہ ماہ ،1975 وچّ دل والا دکھڑا اتے 1977 وچّ واجاں ماریاں بلایا کئی وار دے ٹائیٹل ہیٹھ سپر ہٹ گانیا دے ریکارڈ کڈھے جنہاں نوں بے حدّ مقبولیت حاصل ہوئی۔ اس توں علاوہ عالم لوہار ولوں نعت وی ریکارڈ کروائیاں گئیاں جنہاں وچّ “ اے عرب دیا سلطانہ”، “آجا توں عرشاں توں” , “محمد دیاں کی تعریفاں” , “میں ویکھدا ہی رہِ گیا” پرمکھ ہن۔ عالم لوہار نے اپنی خوبصورت آواز وچّ شبد گربانی “اول الہا نور اپایا”، “متر پیارے نوں حالَ مریدا دا کہنا”،اتے “اوچ اپار بے انت سوآمی” دا وی گائن کیتا۔
لوکاں وچّ عالم لوہار دی مقبولیت نوں ویکھ کے بہت سارے فلمسازاں نے ایہناں توں آپنیا فلماں لئی کئی ہٹ گیت گوائے جنہاں وچّ عالم لوہار نے سبھ توں پہلا گیت سنّ 1964 ای: وچّ بنی پنجابی فلم لائی لگّ لئی “اے دھرتی پنج دریاواں دی” گایا جو کہ اداکار الاؤدین تے پھلمایا گیا سی۔ایہہ گیت اس زمانے وچّ بے حدّ مقبول ہویا سی ۔اس گیت توں بعد عالم لوہار نے ہور بہت ساریاں پنجابی فلماں لئی وی گیت گائے جنہاں وچّ فلماں “آزادی جاں موت” , “بائیکاٹ” , “ہتھیار” , “خاننا جنگی” اتے “خانن اے اعظم” سرے فیہرست ہن۔
عالم لوہار دی گائکی نوں سبھ توں ودھ مقبولیت جس لوک گیت نوں گاؤن نال حاصل ہوئی اوہ سی جگنی۔ عالم لوہار دی جگنی جگت پرسدھ ہے ،ایہناں نے اس زمانے وچّ جگنی نوں اک نوی پہچان دتی تے جگنی نوں اپنے خاص انداز وچّ گا کے امر کر دتا۔ ایہناں ولوں گائی جگنی جنہاں وچّ پیر میریا جگنی،انگلیڈ دی جگنی،ایہہ جگنی پاکستانی اے،جگنی اپنا دیش بھلایا بے حدّ مقبول سن ۔فقیری رنگ وچّ رنگیا عالم لوہار اپنے فن نال عشقَ کردا سی گائکی اس لئی عبادت سی ۔اک وار جدوں اک سڑک حادثے وچّ ایہناں دی لتّ دی ہڈی ٹٹّ گئی تاں ہسپتال دے سٹاف اتے اپنے چاہن والیا دی بیرکھی نے عالم دے کومل دل تے ڈونگھی سٹّ ماری تے اس دے اندروں اس بے رخی دے خلاف اک روسا ظاہر کردا گیت پھٹیا جو اوہناں بعد وچّ ریکارڈ وی کروایا ایہہ گیت مگروں بے حدّ مقبول ہویا سی گیت دے بول سن “واجاں ماریاں بلایا کئی وار میں،کسے نے میری گلّ نہ سنی”۔پہلے ایکسیڈینٹ وچّ تاں عالم لوہار نوں سٹاں ہی لگیاں سن جو سماں پا کے ٹھیک وی ہو گئیا پر کسے نے ایہہ سوچیا وی نہی سی کہ عالم لوہار اک وار پھر ایکسیڈینٹ دا شکار ہو جانگے ۔متی 3 جولائی 1979 ای: نوں اک پروگرام کرکے گھر واپسی دوران پنڈ شام کی بھٹیاں دے نزدیک عالم جی دی کار دا زبردست ایکسیڈینٹ ہویا جو اوہناں لئی جانلیوا ثابت ہویا تے عالم لوہار اپنے کروڑاں چاہن والیا نوں چھڈّ کے اس فانی سنسار توں رخصت ہو گئے۔اوہناں نوں لالا موسیٰ ضلع گجرات لہندا پنجاب وکھے سپردے خاک کیتا گیا۔
عالم لوہار اک مہان گائک سن جنہاں تے پنجابی اج وی فخر کردے ہن ،اج وی یوتھ فیسٹیولاں وچّ عالم لوہار دے گائے لوک گیت نوجواناں ولوں گائے جاندے ہن۔عالم دے جان توں بعد ایہناں دی گائکی دی وراثت نوں ایہناں دے 8 پتراں وچوں سبھ توں چھوٹا تے لاڈلا پتر عارف لوہار اگے ودھا رہا ہے جو بالکل اپنے باپ دے انداز وچّ ہی گاؤندا ہے۔اتے ہن اگوں عالم لوہار دے پوترے، عارف لوہار دے تنے پتر وی لوک گائکی دی اس وراثت نوں اگے لے جان لئی تیار ہو رہے ہن۔لوک ایہناں دی اگلی پیڑی نوں وی انتا دا موہ کردے ہن ۔اخیر وچّ ایہی کہانگا کہ مہان لوک گائک عالم لوہار اپنے سدا بہار لوک گیتاں کرکے پنجابیاں دے دلاں وچّ اج وی وسدے ہن تے سدا وسدے رہنگے۔
