گردشی قرضے تے حماقتاں

گردشی قرضیاں وچ وادھے دی وڈی وجہ سستی بجلی پیدا کرن دے ذرائع تے وسائل
دے باوجود ہر حکومت دا حماقتاں دی روایت اُتے کار بند رہنا اے

تحریر حمیداللہ بھٹی

معاشی مسائل دے حل دی موجودہ حکومت دی کاوشاں اپنی تھاں پر ایس حقیقت توں نظراں چُرانا ممکن نہیں کہ وڈ ے مسائل نہ صرف بدستور برقرار نیں بلکہ ایہناں دی گھمبیر تا وچ وادھا ہو ندا جا رہیا اے ہجے پچھلے دناں ای وزیراعظم نے ماہانہ رپورٹ وچ برآمدی شعبے دے چنگے نتائج تے بنگلہ دیش و بھارت نوں پچھاڑن اُتے اپنی لائق و فائق ٹیم نوں مبارکباد دتی پر تلخ حقائق ایہہ نیں کہ ملک وچ عام بندے دی زندگی مہنگائی تے بے روز گاری نال اجیرن ہو چکی اے اخراجات وچ کمی چنگی اطلاعات نیں پر ادائیگیاں دے توازن وچ بہتری نہیں آ سکی تے سابقہ حکمراناں وانگوں موجودہ حکومت وی کشکول لے کے عالمی اداریاں تے ساہو کار ملکاں توں قرض لین دے جتن وچ مصروف اے ایہناں حالات وچ عام بندے دی بے چینی گھٹ نہیں ہو سکدی چاہے جنہے مرضی نعرے لائے جان یا چنگی صورت حال دی عکاسی کیتی جائے جدوں تیکر مہنگائی و بے روزگاری گھٹ نہیں کیتی جاندی تے فلاحی منصوبیاں دا اجرا نہیں کیتا جاندا حکومت چنگی کارکردگی دا تاثر بنان وچ ناکام رہوے گی معاشی گرداب توں نکلن لئی حکومت نوں بحر حل گلاں دی حد تیکر محدود رہن دی بجائے عملی طور اُتے وی کجھ کرنا ہوئے گا اودوں ای گل بنے گی۔
پچھلے پنج مہینے دے 156 ارب نوں شامل کر لئے تے گردشی قرضے دو ہزار تن سو چھ ارب دا ہندسہ چھون لگے نیں جنہوں کسے صورت سابق حکمراناں دی حماقتاں وچ شمار نہیں کیتا جا سکدا کیوں جے موجودہ حکمراناں نوں اقتدار وچ آئے اڑھائی ورھے ہون نوں نیں ہن کسے ہور نوں الزام دیئے تے لوک جھٹ توں موجودہ حکومت دی کارگزاری دی بابت سوال کرن لگدے نیں سابق دور وچ ایہہ قرضے 11 سو ارب تیکر محدود سن انج موجودہ حکومت ولوں گردشی قرضیاں وچ کمی لیان دے دعویاں دی صداقت اُتے یقین نہیں کیتا جا سکدا پاکستان وچ تے اونج ای کسے شعبے دے درست اعداد و شمار میسر نہیں تے حکومت ولوں فرہم کیتی جان والی اطلاعت اُتے اکتفا کرنا پیندا اے پر ایس امر نوں جھٹلانا ممکن نہیں رہیا کہ ملک اُتے واجب الادا قرضیاں دے انبار وچ وادھے دے نال گردشی قرضے دا بوجھ بساط دی آخری حداں نوں اپڑ چکے نیں جنہاں وچ جے حکومت کمی نہیں لیاندی تے بدستور وادھا ہوندا رہندا اے تے حکمراناں دی کارکردگی دے بارے تشویش دا جنم لینا قدرتی امر اے پچھلے اکتوبر وچ تابش گوہر نوں توانائی دے شعبے دا معاون خصوصی مقرر کیتا اوہ صرف تن مہینے بعد ای مستعفی ہو چکے نیں جنہاں دے بارے باوثوق ذرائع کہندے نیں کہ اوہ سستی توانائی دی فراہمی بارے حکومتی پالیسیاں توں متفق ہیں سن پر ایہناں دے جان نال توانائی کمپنیاں نال مذاکرات دا عمل منقطع ہو گیا اے۔
گردشی قرضیاں وچ وادھے دی وڈی وجہ سستی بجلی پیدا کرن دے ذرائع تے وسائل دے باوجود ہر حکومت دا حماقتاں دی روایت اُتے کار بند رہنا اے ایسے بنا اُتے صرف اڑھائی سال دی مدت وچ دو گنا توں ودھ ہو چکیا اے محتاط اندازے دے مطابق ہر مہینے تقریباً پنج ارب دا مزید وادھا ہو رہیا اے حالانکہ بجلی دے ریٹاں وچ موجودہ حکومت اک توں ودھ وار وادھا کر چکی اے برآمدات وچ ہون والا حالیہ وادھا مہنگی بجلی توں زیادہ دیر برقرار رکھنا مشکل بلکہ صنعتی پیداوار مفلوج ہو سکدی اے پر حکومت نے نقصانات گھٹ کرن ول کوئی توجہ نہیں دتی حیرانگی دی گل تے ایہہ وے کہ ویلے دے نال لائن لاسز وچ وادھا ہو رہیا اے تے بار بار ریٹ ودھان نال بجلی چوری دی حوصلہ افزائی ہو رہی اے ظاہر اے محض اظہار تشویش نال نہ تے لائن لاسز گھٹ ہو سکدے نیں تے نہ ای چوری تے گردشی قرضہ ختم ہو سکدا اے جدوں تیکر عملی طور اُتے کوشش نہ کیتی جائے۔ روز بروز خراب ہوندی صورتحال توں لگدا اے کہ حکومت نے اصلاح احوال دی عملی طور اُتے کوئی کوشش ای نہیں کیتی جے کوشش کیتی ہوندی تے حالات ایس حد تیکر نہ وگڑدے بجلی دی سپلائی متاثر نہ ہون دی داد لین دی بجائے قرضیاں دے بن دے پہاڑ دا تدارک کرنا صلاحیت شمار ہوئے گا نہیں تے مستقبل وچ قومی معیشت اُتے نہایت منفی اثرات مرتب ہو سکدے نیں ہفتے دی رات پورے ملک نوں وڈے بریک ڈائون دا ساہمنا کرنا پیا وجہ گدو تے مظفر گڑھ تر نظام وچ فریکوینسی اچانک 50 توں زیرو اُتے آن نال وڈے بجلی گھراں دا ٹرپ ہونا دسی گئی جس نال متعدد علاقے ہنیرے وچ ڈب گئے جس نال افواہواں دا نہ ختم ہون والا سلسلہ شروع ہویا بجلی دی بندش نال ثابت ہو گیا کہ ملک دے ٹرانسمیشن اینڈ ڈسٹری بیوشن نیٹ ورک وچ خرابی اے جنہوں تبدیل کرن دی لوڑ ے۔
آئی پی پیز نال مہنگے بجلی دے معاہدے کیتے گئے جس وچ ابہام نہیں پر معاہدیاں وچ شامل عوامی مفاد دے منافی شقاں نوں حکومت نے ای ختم کرانا اے پچھلے مہینے آئی پی پیز تے حکومت دے وچکار گردشی قرضاں دی ادائیگی دے حوالے نال گل بات شروع ہوئی تے ایہ نوید سنائی گئی کہ ادائیگیاں دے حوالے نال حکومت ودھ توں ودھ بجلی پیدا کرن والی کمپنیاں توں رعایت لینا چاہندی اے ایہہ وی کہیا گیا کہ مفاہمتی یادداشت دی جزیات طے ہو چکیاں نیں پر تابش گوہر دے استعفے توں مزید تاخیر خارج ازامکان نہیں کیوں جے گل بات دے دورا جنہاں نکات اُتے فریقین دے مابین رضا مندی ہوئی معاون خصوصی دی رخصتگی دے بعد حکومت لا علم اے ایہہ حماقت نہیں تے ہور کیہ اے؟
حکمراناں دے پیش نظر کئی اہم معاملات ہوندے نیں پر عوامی مفاہد نال ہم آہنگ فیصلے نہ کرن نال خرابی جنم لیندی اے مثال دے طور اُتے گرمیاں وچ دو توں اڑھائی ڈالر ملن والی ایل این جی خرید کے سستی بجلی پیدا کرن اُتے دھیان دین نال تے کجھ خرچ نہیں ہوندا پر عوام دی جیب توں ارباں روپئے نکلوان لئی احمقانہ سستی دا مظاہرہ کیتا گیا تے سستی ایل این جی چھڈ کے اک لکھ پچانوے ہزار فرنس آئل دی خریداری اُتے ملک دا قیمتی زرمبادلہ اڑا دتا گیا انج جدوں وزیراعظم کہندے نیں کہ مینوں پاور سیکٹر دے مسائل رات نوں سون نہیں دیندے یقین کرن نوں دل نہیں من دا کیوں جے ندی بابر تے عمر ایوب نال ایہہ سوال کرن دی زحمت نہیں کردے کہ سستی دی بجائے مہنگی بجلی کیوں پیدا کیتی جا رہی اے تے ایہہ کہ پشاور، کوئٹہ تے قبائلی علاقہ جات وچ ٹرانسمیشن تے ترسیلی نقصان وچ وادھا کیوں ہوندا جا رہیا اے؟ بل وصولی 90.25توں گھٹ ہو کے88.77کیوں ہو گئی اے؟ نیپرا دی رپورٹ وچ اے کہ ساڑھے چھ روپئے دی ایل این جی دی بجائے 11 روپئے اسی پیسے فی یونٹ دے فرنس آئل نال مہنگی بجلی پیدا کیتی جاندی اے جے تقریراں دی بجائے کجھ ویلا سرکاری شعبیاں وچ مچی لٹ مار گھٹ کرن ول دھیان دتا جائے تے کئی حماقتاں نظر انداز ہو سکدیاں نیں۔ گردشی قرضے دے پہاڑ نے خطرے دی گھنٹی وجا دتی ہن وی ایس خطرے دے تدارک اُتے دھیان نہ دتا گیا تے مستقبل وچ صنعت و معیشت بری طرح متاثر ہو سکدی اے۔