پنجاب دی تہذیب

اے ڈی شاہد

پنجاب دی تہذیب دنیا وچ سبھ توں پرانی تے پہلی تہذیب اے۔ ایس توں پہلاں دنیا وچ کسے وی تہذیب دا کوئی ناں نشان نہیں سی۔ پنجاب دنیا نوں تے نسل انسانی نوں تہذیب سکھان والی پہلی دھرتی اے۔ ایہدی تہذیب وچ علم ، ثقافت تے فن اپنے ویلے دے سبھ توں ودھیا سن۔بڑپہ دی تہذیب وچ علم تے فن اپنے عروج تے سن۔دنیا دیاں سبھ توں پہلیاں تہذیباں دریائے نیل دی مصر دی تہذیب ، دجلہ فرات دی بابل تے نینوا دی تہذیب تے دریائے سندھ دی منجو داڑو تے ہڑپہ دی تہذیب آگے پیچھے ای جمیاں سن۔ اگے پچھے جمن دا مطلب دو تن صدیاں دا ہیر پھیر اے۔اللہ دی مہربانی نال اسی دو تن ورھے پہلے ای تہذیب یافتہ ہو چکے ساں۔ایہہ کوئی نکی گل نہیں اج دی دنیا دے دو سو توں ودھ ملکاں وچوں صرف تن دیس ایسے سن جنہاں نے تہذیب شروع کیتی سی۔ اونہاں تن دیساں وچوں ساڈا اک دیس پنجاب اے۔ ایہہ۔پنجاب دی دھرتی دا کمال اے جیہڑا اسی بھل گئے ہاں۔ دنیا دی سبھ توں پہلی یونیورسٹی پنجاب دے شہر ٹیکسلا وچ قائم ہوئی جیس وچ دنیا دے وڈے وڈے ناواں والے لوکاں نے تعلیم حاصل کیتی۔ جیس تے سانوں فخر وی اے تے شرم وی اوندی اے۔ فخر ایس لئی کہ اسی اوس عظیم دھرتی دے سپوت ہاں جنہاں دنیا وچ سبھ توں پہلاں تہذیب جنی تے ترقی کیتی۔شرم ایس لئی کے کنے عقلمند تے داناواں پرکھاں دے ہو کے اسی آج کنے جاھل تے پسماندہ بنے بیٹھے ہاں۔ ساڑھے چار ہزار ورھے پہلاں ہڑپہ دے نال نال بابل تے مصر دیاں تہذیباں وی اپنے اپنے عروج تے سن۔ ہڑپہ دی تہذیب اینی وڈی سی کہ ایہہ دونویں رل کے وی ایس توں نکیاں سن۔ہڑپہ تہذیب دے گھٹو گھٹ ستر شہر سن جیہڑے پنج لکھ مربع میل دے علاقے وچ پھیلے ہوئے سن۔ ہڑپہ تے منجوداڑو ساڑھے چار ہزار سال پہلاں دے نیویارک تے پیرس سن۔چالی چالی ہزار آبادی دے ایہہ شہر سبھ توں وڈے تے نفیس سن۔ ایس طرحاں نہیں سی کہ ہزاراں لوکی اکٹھے ہوگئے تے جیہندا جتھے جی کیتا جھوپڑی پالئی۔ ایہہ شہر اک نقشے دے تحت بنے سن۔ چوڑیاں تے سدھیاں سڑکاں ، کمرشل تے رہائشی علاقے ، قبرستان ، گودام ہر شے اپنی اپنی جگہ تے پوری منصوبہ بندی دے نال بنائی گئی سی۔ گھراں وچ کھوہ ہوندے سن تے گھراں وچوں گندا پانی باہر کڈھن لئی نالیاں سن۔ایس پنچ لکھ مربع میل دے علاقے وچ تعمیراں لئی اکو قسم دی اٹ ورتی گئی سی۔ ہڑپہ دی تہزیب نے اپنی زبان وی ایجاد کیتی سی جیہڑی دنیا دی ہر نوی پرانی زبان توں وکھری سی۔ وپاری مال دی پہچان لئی خاص قسم دیاں مہراں ورتیاں جاندیاں سن تے ہر شکل دی مہر اوس دے مالک دا اک خاص نشان سی۔ ساڈے پورکھ اوس ویلے اپنے مردے دفن کردے سن ایہندے توں اسی قبراں بناونیاں سکھیاں۔ ایہہ سی میری سوہنی دھرتی۔ میرے سوہنے دیس پنجاب دی تہذیب۔ پر کتنے افسوس دی گل اے کے سبھ توں پہلی تہذیب والا ساڈا پنجاب ایس ویلے ایس ترقی دے زمانے وچ باقی دنیا توں اگے جان دی بجائے پچھے اے۔ سانوں ایہدے تے چنتا تے سوچ وچار کرن دی تے اپنے کارن نوں بدلن دی ضرورت اے۔
جے توں چاہندا ایں قسمت بدل جائے تیری
چڑھدے طوفانوں وچوں کشتی نکل جائے تیری
فول جیون فلسفہ غلطی نکل جاسی ضرور
تو بدل کارن اپنے نوں ہونی بدل جاسی ضرور
کارناں ماتحت چلدی ہونی دی کار اے
کارن ہی ہوندا ہر ہونی دا ذمہ دار اے