پاکستان تے الٹی کھوپڑی دے دانشور

قائداعظم تے علامہ اقبال دونویں ای عظیم الشان شخصیت سن تے دنیا دی سب توں وڈی اسلامی مملکت پاکستان دے قیام وچ قائداعظم تے علامہ اقبال دا جو تاریخ ساز کردار اے ایس پاروں ایہناں دونواں عظیم المرتبت شخصیات دا ناں دنیا دی تاریخ وچ ہمیشہ لئی محفوظ ہو چکیا اے

لکھت:آصف بھلی

پاکستان دی کشادہ ظرفی دی کوئی حد ای نہیں کہ ایہہ سوہنی دھرتی اپنے دامن وچ انج دے دانشوراں نوں وی پچھلے 73 سال توں پناہ دتے ہوئے اے جو پاکستان نوں گالی دیندے ہوئے ذرا وی شرمندی محسوس نہیں کردے۔ 2020ء وچ لہور توں اک کتاب شائع ہوندی اے۔ یعنی جدوں پاکستان نوں قائم ہو ئے 73 سال گزر چکے نیں۔ پاکستان وچ وسن، رہن تے ہر طرح دے فائدے حاصل کرن دے بعد وی جے ایس کتاب دا مصنف پاکستان نوں اک عجیب و غریب شے دا ناں دیوے۔ پاکستان نوں اپنا سوتیلا باپ کہوے، اپنے آپ نوں پاکستان دا سوتیلا پتر کہوے تے ایہہ لکھے کہ میرے سوتیلے باپ پاکستان نے ذرا وی میرا حقیقی باپ بنن دی کوشش نہیں کیتی تے پاکستان زبردستی اپنے سوتیلے پتر (کتاب دا مصنف ) دی جائیداد تے مالی وضال اُتے نگاہ مرکوز کیتے ہوئے اے تے ایس الٹی کھوپٹری دے ’’دانشور ‘‘ دی عقل اُتے ماتم ای کیتا جا سکدا اے۔
ایہہ الٹی کھوپڑی دا دانشور قیام پاکستان نوں کس نظر نال ویکھدا اے۔ تسیں وی ملاحظہ کر لوئو۔ اوہ لکھدا اے کہ ’’کجھ عجیب جہیا معاملہ سی۔ اسیں رات نوں سوئے تے کسے ہور ملک وچ سی تے جاگے تے کسے ہور ملک وچ اپڑ چکے سی بغیر چلے تے حرکت کیتے۔ انج لگیا جویں کوئی بچہ اپنی بیوہ ماں دے نال رات نوں سوئے تے راتوں رات کوئی ایس دی ماں نوں زبردستی صبالہ عقد وچ لیا کے ایس دا باپ بن چکیا ہوئے۔ پاکستان تے پاکستانیت لئی میرے دل وچ کوئی تھاں پیدا نہیں ہوئی۔ رہی مٹی دی گل تے اوہ ماں سی۔ ماں اے تے ماں ای رہوے گی میں صرف ایس دے نامانوس، اجنبی تے ظالم شوہر دی گل کر رہیا واں جو میری ماں دا شوہر اے پر میرا باپ نہیں ‘‘۔
ایس عجیب و غریب تحریر جس دا کوئی سرپیر نہیں ، دی کجھ سمجھ تہانوں ایس ویلے آئے گی جدوں تہانوں معلوم ہوئے گا کہ کتاب دا مصنف قیام پاکستان دا سخت مخالف سی۔ گو ایس دی عمر قیام پاکستان دے ویلے صرف ست اٹھ ورہے سی پر مصنف دے بقول اوہ بوہت کجھ سمجھ سکدا سی۔ اوہ وی جو ہوندا سی تے اوہ وی جو نہیں ہوندا سی۔ ایسے ’’صاحب عقل ‘‘ مصنف دے 2020ء وچ وی ایہو خیالات نیں کہ پاکستان دا قائم ہونا انج ای سی جویں میں تے میری طرح ہور وی بوہت سارے بچے اپنی ماں دی گود وچ سوئے تے جدوں جاگے تے ایہناں دی ماں نوں اک زبردستی دا شوہر اپنے گھر وچ لیا کے ایس دا مالک بن بیٹھا سی۔
میں جس مصنف دی گل کر رہیا واں، ایہناں دی مادری زبان پشتو اے۔ پشتو زبان وچ ایہناں دی کئی کتاباں شائع ہو چکیاں نیں تے اوہ اک اردو اخبار لئی مستقل کالم وی لکھدے نیں۔ اوہ خیبر پختون خواہ نوں اپنا وطن تے ماں قرار دیندے نیں ایہناں دے ایہہ جذبات ساڈے نیڑے وی احترام دے لائق نیں پر اسیں ایہہ کہنے آں کہ پاکستان وی ساڈے ساریاں لئی مادر وطن اے تے ایہہ بوہت ای دکھ دی گل اے کہ پاکستان توں اک شہری تے وطن دے 73 سال دے رشتے دے بعد وی اسیں پاکستان نوں اپنا سوتیلا باپ سمجھیئے۔ پشتو زبان وچ سوتیلے باپ نوں ’’پلندر ‘‘کہندے نیں تے سوتیلے پتر نوں ’’پرکٹے‘‘ کہندے نیں۔ سندھی، پنجابی، بلوچ تے پٹھان اسیں سب پاکستان دے پتر آں پر ایہہ صاحب اپنی خود نوشت وچ اک وار نہیں کئی وار ای لکھدے جا رہے نیں کہ پاکستان میرا ’’پلندر‘‘ اے تے میں ایس دا ’’پرکٹے‘‘ واں۔ پہلی گل تے ایہہ وے 14 اگست 1947ء جدوں پاکستان معرض وجود وچ آیا سی تے جنہاں صوبیاں اُتے پاکستان مشتمل سی ایہناں صوبیاں دے عوام نے تحریک پاکستان وچ انتہائی پرجوش طریقے نال تے پورے عزم و استقلال دے نال اپنا کردار ادا کیتا سی۔ پاکستان کسے صوبے اُتے مسلط نہیں ہویا بلکہ خالص جمہوری طریقے نال عوام دی رائے تے قائداعظم دی جلیل القدر قیادت وچ مسلمان قوم دی بے مثال جدوجہد دے نتیجے وچ پاکستان قائم ہویا سی ۔ صوبہ سرحد وی اک ریفرنڈم وچ عوام توں استصواب رائے لین دے بعد پاکستان دا حصہ بنیا سی۔ عوام نے جے پاکستان دے حق وچ کثرت رائے نال ووٹ نہ دتا ہوندا تے صوبہ سرحد پاکستان دے بجائے ہندوستان دا حصہ ہوندا۔ جے صوبہ سرحد ہندوستان وچ شامل ہو جاندا تے فیر مذکورہ مصنف شاید ایہہ نہ لکھدا کہ ’’میں ہمیشہ ایہو محسوس کیتا اے کہ میرے وطن میری ماں نال زبردستی ایس بندے نے نکاح پڑھوایا اے جو میرا باپ نہیں ’’پلندر‘‘ اے۔ یعنی مصنف دا سوتیلا باپ اے۔
مصنف نے اپنی آپ بیتی وچ ایہہ وی دعویٰ کیتا اے کہ اوہ اپنے ضمیر تے ایمان دے مطابق سچ تے صرف سچ بولن گے تے سچ دے سوا کجھ نہیں بولن گے پر فیر اگلے ای ساہ وچ ایہہ جھوٹ تے جھوٹ وی بوہت وڈا لکھ رہیا اے کہ پاکستان دنیا دا واحد ملک اے جو بنیا نہیں ’’بنایا ‘‘ گیا اے۔ مصنف دی کذب بیانی دا ایہو سب توں وڈا ثبوت اے کہ اوہ ایہہ حقیقت وی تسلیم کرن لئی تیار نہیں کہ پاکستان دا خواب علامہ محمد اقبال نے ویکھیا سی۔ اوہ ایہہ قبول کرن لئی تیار ای نہیں کہ علامہ اقبال نے کدی تصور پاکستان پیش کیتا سی۔ ایس نے اپنی کتاب وچ تصور پاکستان دے نال علامہ اقبال دے رشتے نوں بصرے مسخرا پن دے نال پیش کیتا اے۔ اوہ لکھدا اے کہ کسے کتاب وچ ایہہ صراحت موجود نہیں کہ علامہ اقبال نے کدوں تے کتھے پاکستان دا خواب ویکھیا سی تے ایہہ خواب بلیک اینڈ وائٹ سی یا ٹیکنی کلر۔ تے علامہ اقبال نے جناح صاحب نوں ایہہ خواب کتھے سنایا سی کیوں جے علامہ اقبال تے 1938ء وچ وفات پا گئے سن۔ علامہ اقبال دے 1930 دے تاریخی خطبہ الہ آباد دا تے سب نوں علم اے ایس وچ پہلے تے علامہ اقبال نے اسلام دے مکمل ضابطہ حیات ہون اُتے زور دتا سی تے فیر انڈیا دے مسلماناں لئی شمال مغرب وچ اک منظم مسلم ریاست نوں ایہناں دی حتمی منزل قرار دتا سی۔ جس کسے نوں وی تحریک پاکستان وچ علامہ اقبال دے کردار نوں جانن دی لوڑ اے اوہ عاشق حسین بٹالوی دی کتاب ’’اقبال کے آخری دو سال‘‘ پڑھ لوے تے جے کجھ تشنگی باقی رہوے تے علامہ اقبال دے ایہناں خطاں دا مطالعہ کر لوے جیہڑے 1936ء توں 1938ء تیکر قائداعظم دے ناں لکھے گئے سن۔
ایہناں خطاں نوں شائع کرن دا اہتمام وی آپ قائداعظم نے کیتا سی تے ایس مختصر کتاب دا دیباچہ وی قائداعظم نے تحریر کیتا سی۔ ایس دیباچہ وچ قائداعظم نے فرمایا سی کہ قرار داد لہور دی صورت وچ برصغیر دے مسلماناں نے جو اپنے وکھرے تے آزاد وطن دا مطالبہ کیتا اے تے پاکستان نوں واضح طور اُتے اپنی منزل تے نصیب العین قرار دتا اے ایہہ اصل وچ علامہ اقبال دے تصور نوں ای عملی جامہ پہنان لئی باقاعدہ جدوجہد شروع کرن دا باضابطہ اعلان اے۔ قائداعظم نے اک معاملہ فہم تے دور اندیش راہنما دے طور اُتے ایس گل نوں چنگی طرح سمجھ لیا سی کہ ہندوستان وچ مسلمان قوم دے مستقبل نوں درخشاں بنان دا واحد رستہ ایہو اے کہ علامہ اقبال دے تصور دے مطابق مسلماناں دا اک وکھرا تے آزاد وطن پاکستان دا قیام عمل وچ لیایا جائے۔ ایہہ درست اے کہ قائداعظم دے یقین محکم تے بے مثل تدبر و بصیرت نے انگریزاں تے ہندوواں دی سخت مخالفت دے باوجود مسلمان قوم نوں غلامی دی دلدل توں کڈ کے پاکستان دا آزاد شہری بنا دتا پر علامہ اقبال دی راہنمائی تے بصیرت ای نال ہندوستان دے مسلمان بیدار ہوئے تے اوہناں نے غلامی دی زنجیراں توڑ کے اپنے لئی وکھرا وطن عزیز حاصل کیتا۔
اقبال کا ترانہ بانگ دوراہے گویا
ہوتا ہے جادہ پیما پھر کارواں ہمارا
جس مصنف دے حوالے نال میں ایہہ کالم لکھ رہیا واں، ایسے نے اپنی کتاب وچ ایہہ وی لکھیا اے کہ علامہ اقبال تے جناح صاحب دونویں کوئی معمولی ذہن دے مالک نہیں سن۔ انتہائی وڈے دماغاں دے مالک سن۔ فیر الٹی چھالنگ لاندے ہوئے ایہہ لکھ دتا کہ ’’ایہہ تے بالکل میری سمجھ وچ نہیں آندا کہ اینے دانابینا تے دنیا بھر دے علوم نال بھرپور لوک اینا احمقانہ خواب (پاکستان دا خواب) کنج ویکھ سکدے نیں۔‘‘ اللہ تعالیٰ سانوں بطور قوم انج دے ’’دانشوراں‘‘ دی جہالت توں محفوظ رکھے کہ اک پاسے تے اوہ علامہ اقبال تے قائداعظم نوں غیر معمولی دماغ دا مالک قرار دیندے نیں تے جدوں اوہ پاکستان دا خواب ویکھدے نیں یا پاکستان دے قیام لئی عملی جدوجہد دا آغاز کردے نیں فیر اوہ ’’احمق‘‘ قرار پاندے نیں۔فائونڈرز آف پاکستان دے بارے وچ ایس طرز گفتار تے انداز گفتگو نوں اسیں افسوسناک تے شرمناک ای قرار دے سکنے آں ایہہ مصنف پاکستان دشمنی وچ تہذیب، اخلاق تے شرافت دی ساری حداں نوں پار کردے ہوئے اپنی کتاب وچ ایہہ تیکر وی لکھ دیندے نیں کہ ’’علامہ اقبال، محمد علی جناح تے کجھ دوجے صرف ’’ٹشو پیپر‘‘ سن، جنہاں نوں ’’عالمی اشرافیہ ‘‘ نے اپنی ایجنٹ مقامی اشرافیہ دے ذریعے استعمال کیتا۔‘‘ مصنف دا ایہہ نقطہ نظر اے کہ پاکستان دا خواب نہ علامہ اقبال نے ویکھیا تے نہ جناح صاحب نے بلکہ ایہہ دونویں نہایت ذہن تے اعلیٰ دماغ دے مالک قیام پاکستان لئی عالمی اشرافیہ تے مقامی اشرافیہ دے ہتھوں استعمال ہوئے۔ قائداعظم تے علامہ اقبال دونویں ای عظیم الشان شخصیت سن تے دنیا دی سب توں وڈی اسلامی مملکت پاکستان دے قیام وچ قائداعظم تے علامہ اقبال دا جو تاریخ ساز کردار اے ایس پاروں ایہناں دونواں عظیم المرتبت شخصیات دا ناں دنیا دی تاریخ وچ ہمیشہ لئی محفوظ ہو چکیا اے۔ علامہ اقبال تے قائداعظم نوں اللہ تعالیٰ نے انج دی صفات تے خصوصیات نال نوازیا سی کہ اوہناں نے دنیا دے نقشے اُتے بالکل اک نواں ملک قائم کر کے نہ صرف تاریخ دا اک نواں باب تحریر کیتا بلکہ ایہہ کہنا زیادہ درست ہوئے گا کہ اوہناں نے تاریخ نوں ای تبدیل کر دتا۔ کسے دے مسخرہ پن، جھوٹ، ہرزہ سرائی، بیہودہ گفتاری یا ذہنی دیوالیہ پن توں قائداعظم تے علامہ اقبال دی عزت گھٹ نہیں ہو سکدی تے نہ ای پاکستان دے عوام دے دلاں توں ایہناں دے احترام وچ کمی واقع ہو سکدی اے پر دکھ ایس گل دا اے کہ بانیان پاکستان دے احسانات دا بدلہ کیہ ایہہ وے کہ قائداعظم تے علامہ اقبال دے خلاف ہرزہ سرائی اُتے مبنی کتاب پاکستان وچ شائع کیتی جائے تے تن سو روپئے مالیت دی کتاب 3500 روپئے قیمت لکھ کے پاکستان دی سرکاری لائبریریاں وچ فروخت کیتی جائے۔ اک خبطی دی کتاب جس وچ بغیر کسے وجہ، جواز تے دلیل دے پاکستان تے نظریہ پاکستان دے خلاف صرف ایس بنیاد اُتے قابل اعتراض زبان استعمال کیتی گئی اے کہ مصنف چونکہ پاکستان دے قیام دے خلاف سی ایس لئی ایہہ ملک معرض وجود وچ آیا ای کیوں۔ فیر قیام پاکستان نوں ای جواز بنا کے تحریک پاکستان دی بلند و بالا بلکہ بلند ترین دو شخصیات تے برگزیدہ ہستیاں دے تدبر و فراست دا بڑے بھدے انداز وچ مذاق اڑانا، ایہہ سب کجھ جس کتاب وچ ہوئے اوہ اونج ای قابل گرفت تے قابل ضبطی اے۔ چہ جائیکہ انج دی کتاباں تے انج دے مصنفین دے خلاف قانونی کاروائی کیتی جائے انج دیاں کتاباں شائع کرن والے پبلشرز وی قابل مذمت نیں۔ کیہ جے ساڈا ایمان ، سلامت ہوئے تے ضمیر زندہ ہوئے تے اوہ سانوں ایہہ اجازت دے سکدا اے کہ اسیں پاکستان دے دوسب توں وڈے محسناں دے خلاف ہرزہ سرائی اُتے مبنی کوئی کتاب شائع کریئے۔