سینٹ الیکشن دامعرکہ

صدر مملکت توں اوپن بیلٹ دے ذریعے سینٹ الیکشن دا آرڈیننس جاری کرایا گیا

تحریر حمیداللہ بھٹی

سینٹ ایوان بالا اے کسے حوالے نال ایس دی اہمیت قومی اسمبلی توں گھٹ نہیں جے مالیاتی بل پیش کرن دا مجاز فورم قومی اسمبلی اے تے سینٹ توں بالا مالیاتی بلاں دی منظوری ممکن نہیں قومی اسمبلی دیاں نشستاں آبادی دی بنیاد اُتے تقسیم کیتی جاندیاں نیں پر سینٹ دیاں نشستاں دی تقسیم آبادی یا رقبے دی بنیاد اُتے نہیں ہوندی بلکہ سارے ملکی اکائیاں دی برابر نشستاں ہوندیاں نیں جس دی بنا اُتے کسے اک صوبے نوں حاصل آبادی دی بنیاد اُتے فوقیت سینٹ وچ غیر اہم ہو جاندی اے یکساں نشستاں توں نکے صوبیاں لئی اپنے حقوق دا تحفظ آسان رہندا اے تے کسے صوبے نوں آبادی دی بنیاد اُتے من مانی کرن دا حوصلہ نہیں ہوندا پر ساڈے ایتھے تے سینٹ جہے آئینی ادارے دے انتخاب دے ناں اُتے کئی دہائیاں توں مزاق ہو رہیا اے سینٹ دے رائے دہندگان بھاری رقماں تے دیگر مفادات دے عوض وکدے نیں ایس خرید و فروخت دی حوصلہ شکنی کرن دی لوڑ اے خرابیاں روکن وچ جماعتاں دے مفادات آڑے آ جاندے نیں جس نال انتخابی مزاق دی روایت مستحکم ہو رہی اے۔
حال ای وچ جاری ہون والی اک ویڈیو توں2018 دے سینٹ الیکشن بارے ممبران اسمبلی دی خرید و فروخت صاف ویکھی جا سکدی اے۔ حکمران جماعت نے 20 دے لگ بھگ اراکین اُتے چمک دا الزام لا کے پی ٹی آئی توں کڈ دتا سی جنہاں وچوں کجھ کڈے گئے ممبران اسمبلی نے پارٹی چیئر مین دے خلاف ہرجانے دے کیس وی دائر کیتے جنہاں دا چاہے تاحال فیصلہ نہیں ہو سکیا پر خرابیاں دا اندیشہ وی بدستور اے حکومتی جماعت نوں انج دے زیادہ خدشات نیں بظاہر انج لگدا اے کہ اپوزیشن جماعتاں دی بجائے حکومتی جماعت نوں اپنے ممبران اسمبلی بارے زیادہ شبہات نیں کہ پہلے دی طرح خیبر پختونخواہ وغیرہ توں مزید نقصان نہ اپڑا دین۔ ویڈیو دے اجرا دی ٹائمنگ بوہت اہم اے کیوں جے پہلے ای احتیاطی تدبیراں کیتیاں جا رہیاں نیں خفیہ بیلٹ دی بجائے اوپن بیلٹ دا طریقہ اپنان دی تجویز سوچ دی کڑی اے پہلے وی چمک دا شکار ہون والیاں دی اکثریت بلوچستان تے کے پی کے نال رہی اے ہن تے قبائلی علاقہ فاٹا وی کے پی کے وچ ضم ہو چکیا اے ایس لئی چمک دا شکار ہون والیاں دی تعداد وچ وادھا ہو سکدا اے کیوں جے ٹکٹ جاری کردے ہوئے ساریاں جماعتاں نے کارکناں دی کارکردگی دی بجائے صاحب ثروت نوں ترجیح دتی اے ایس لئی ٹکٹ تبدیل ہون دے امکانات نیں۔
پی ٹی آئی دی پوری کوشش اے کہ سینٹ الیکشن اوپن بیلٹ دے ذریعے ہون پر کسے دی خواہش نال حالات تبدیل نہیں ہوندے ایتھے تے الیکشن ایکٹ اے جس وچ تبدیلی دا باقاعدہ طریقہ کار اے پر گل ایہہ وے کہ افہام و تفہیم تے اک پاسے حکومتی تے اپوزیشن رہنمائواں وچ سلسلہ جنبانی دی وی توقع عبث اے تاں ترمیم لئی ایواناں وچ جان نال پہلو تہی ہو رہی اے پہلے حکومت نے سپریم کورٹ توں رائے لین لئی ریفرنس دائر کیتا جس دی سماعت جاری اے پر فیصلے دا انتظار نہ کیتا جا سکیا تے صدر مملکت توں اوپن بیلٹ دے ذریعے سینٹ الیکشن دا آرڈیننس جاری کرایا گیا آرڈیننس حکومت دا حق اے پر حالیہ جلدی بازی ظاہر کردی اے کہ حکومت نوں سینٹ دی اک ادھ نشست چھن جان دا یقین اے۔ ایس توں علاوہ جمہوریت وچ فیصلے قانون ساز اداریاں توں لئے جاندے نیں آرڈیننس نال ایس تاثر نوں تقویت ملدی اے کہ حکومت نوں سینٹ یا قومی اسمبلی دی بجائے صدارتی آرڈیننس جاری کرانا زیادہ سہل محسوس ہوندا اے پر ایس طرح اداریاں دی بے توقیری ہوندی اے حکومت اقتدار دی نصف مدت دے دوران 30 توں ودھ صدارتی آرڈیننس دا اجرا کرا چکی اے قانون وچ ترمیم دے عمومی طریقہ کار توں ہٹ کے چلنا تے اداریاں توں بالا بالا فیصلے کرانا کسے جمہوریت پسند نوں زیبا نہیں۔
صدارتی آرڈیننس دے بارے آئینی ماہر کہندے نیں کہ مارچ وچ ہون والے سینٹ دے الیکشن وچ جماعت دے سربراہ نوں مزید اختیارات حاصل ہو سکدے نیں جنہاں وچوں اک ایہہ وے کہ اوہ اراکین اسمبلی دے ووٹ ویکھن دی درخواست دین دا اہل ہو جائے گا پر انج ہوندا اے تے ایہہ آزادانہ مرضی تے ماحول وچ ووٹ کاسٹ کرن دی حوصلہ شکنی دے مترادف ہوئے گا بلکہ خدشہ اے کہ چمک دا جیہڑا فائدہ کجھ اک اراکین اسمبلی حاصل کردے نیں اوہ فائدہ جماعت دا سربراہ چکن لگے گا جس نال محدود خرابی زیادہ وسعت اختیار کر سکدی اے ہجے تے سینٹ دے نادہندگان دے کول خفیہ بیلٹ دی بنا اُتے اختیار اے کہ اوہ جنہوں بوہت سمجھن ایہنوں ووٹ دے سکدے نیں جے اوپن بیلٹ نال انتخاب ہوندا اے تے ایس گل دی کون گارنٹی دیوے گا کہ جماعت دا سربراہ صرف ایہناں نوں ای ووٹ دین دا کہوے گا جیہڑے ملک و قوم لئی بہتر ہون بلکہ ممکن اے ایس طرح اہلیت و صلاحیت دی بجائے چاپلوسی و خوشامدی ٹکٹ لے کے ذاتی منفعت دی روش اُتے چل نکلن۔ آئین دے ماہرین ہجے سپریم کورٹ دے متوقع فیصلے توں پُرامید نیں کہ خفیہ بیلٹ دا طریقہ کار بحال رہ سکدا اے۔
حالات تے واقعات دے مطابق قوانین وچ ردوبدل اچھنبے دی گل نہیں اٹھارویں ترمیم نال صوبیاں نوں مزید اختیارات تفویض کیتے گئے جنہوں پیپلز پارٹی تے مسلم لیگ ن اپنا کارنامہ قرار دیندیاں نیں پر دونواں جماعتاں نے اقتدار دے دوران سینٹ دے انتخاب دے طریقہ کار وچ تبدیلی لیان نال صرف نظر کیتا حالانکہ دونواں جماعتاں میثاق جمہوریت وچ اوپن بیلٹ اُتے اتفاق کر چکیاں نیں 2008 توں لے کے 2018 تیکر بار بار اقتدار وچ آن دے باوجود ایس پاسے شاید ایس لئی دھیان نہیں دتا مبادا کسے ویلے فائدے دی نوبت آ جائے تے حالات دی بندشاں قدم چکن نال روک نہ سکن ایسے لئی 1974 توں لے کے تاحال سینٹ انتخاب خفیہ رائے دہی نال ہوندے نیں۔
سینٹ دے انتخاب وچ تبدیلی ویلے دی لوڑ اے پر تبدیلی اخلاص اُتے مبنی ہونی چاہیدی اے رائے عامہ توں تجویزاں لین دے نال آئینی ماہرین دی آرا لئی جائے عرصہ ہویا تے قومی اسمبلی دی طرح سینٹ دے امیدوار نامزد کردے ہوئے یا تے قریبی حلقہ احباب توں باہر نہیں ویکھیا جاندا جے ویکھیا جاندا اے تے پارٹی لئی فنڈنگ کرن والے انج دے مالدار لوکاں اُتے نوازش کیتی جاندی اے جیہڑا 20-25 کروڑ لا کے ووٹ لین دی پوزیشن وچ ہون پر ایس سوچ دا نتیجہ اے کہ راتوں رات سینٹ چیئر مین دے انتخاب وچ نہونی ہو جاندی اے تے اہم ملکی جماعتاں ششدر ہون دے سوا کجھ نہیں کر سکدیاں اک سینٹر بنن لئی کروڑاں دا اخراجات ہوندے نیں قومی اسمبلی دی طرح سینٹر نوں وی براہ راست عوامی ووٹاں نال منتخب کران نال خرابیاں گھٹ ہو سکدیاں نیں بدقسمتی نال ساڈے ہاں جمہوریت انج دے ہتھاں وچ اے جنہاں نوں عوام نوں بااختیار بنان دی بجائے جماعتاں اُتے گرفت مضبوط کرن نال غرض اے جے جماعتاں وچ جمہوری طریقہ کار رائج ہویا تے پارٹی عہدیداراں دا انتخاب وی جماعتی الیکشن دے ذریعے ہوئے تے کارکناں نوں صلاحیتاں وکھان دا بہتر موقع ملدا اے تے ایس طرح جماعتاں وچ آمریت دی حوصلہ شکنی ہوئے گی انڈیا وچ پارلیمانی بورڈ ٹکٹ جاری کردے ویلے یونین کونسل وچ امیدوار دی مقبولیت پیش نظر رکھدا اے جد کہ امریکہ وچ صدارتی امیدوار نوں یونین کونسل توں لے کے اُتے تیکر مقبولیت ثابت کرن لئی کئی مرحلے توں لنگھنا پیندا اے تاں جا کے جماعت صدارتی امیدوار دا فیصلہ کردی اے۔ ہن ویلا آگیا اے کہ پاکستان وچ وی جمہوری قدراں مضبوط کیتیاں جان پیسے دین تے اکٹھے کرن والے والے چہرے نہیں۔