خانپور دے مالٹے:ہارٹی کلچر ایکسپورٹ والے کتھے نیں

لكهت:اشرف شریف

کینو دا نوحا اسداللہ خان نے لکھ دتا۔ کینو کیہ اسیں کسے وی پھل تے تحقیق دی زحمت نہیں کیتی۔ دو ہفتے پہلاں ہری پور دے علاقے خانپور دے باغاں وچ جان ہویا۔ ریڈبلڈ مالٹاں دا ایہ باغ نیڑے تیڑے سٹھ ورھے پہلاں لایا گیا۔ سینکڑوں کنال تے کھلرے باغ وچ ریڈ بلڈ شکری فروٹر تے گریپ فروٹ دے پودے پھل نال لدے ہوئے سن۔ پودے معمول دی قامت تے پھیلائو توں ودھ سن۔ باغبان توں پچھیا پودیاں دی کانٹ چھانٹ کیویں کردے او‘ کھاد کدوں دتی جاندی اے پانی دا معمول کیہ اے سپرے کہڑا تے کدوں کیتا جاندا اے۔ چنگا لگا کہ باغ اینے ورھیاں دے بعد وی جوان اے۔ دلچسپ گل ایہہ وے کہ ریڈ بلڈ مالٹے اپنی موٹی جلد ذائقے‘ مٹھاس رنگ تے جوس دی مقدار دے حوالے نال سوغات دا درجہ رکھدے نیں۔ مالٹے دی ایہ قسم خانپور پلائی مالاکنڈ تے مانکی شریف سنے کے پی کے وچ کجھ علاقیاں وچ پائی جاندی اے۔ موٹروے تے اسلام آباد ول اترن دی تھاں سدھے ٹردے جائو تے ہری پور انٹرچینج تک اپڑدے ادھا گھنٹہ لگے گا۔ اوتھوں ایبٹ آباد ایکسپریس وے تے سفر کردے ہوئے دس پندرہ منٹ وچ چیچیاں ہری پور انٹرچینج آ جاندا اے۔ کھبے پاسے مڑیئے تے تقریباً دس کلومیٹر تے ہری پور شہر اے۔ سجے پاسے مڑ جائیے تے تقریباً 25کلومیٹر تے خانپور آ جاندا اے۔ مشہور خانپور ڈیم اے جہدی جھیل دا نیلا پانی تے جھیل دے حاشیاں تے دور کھلوتے سبزپہاڑ تہاڈے قدم روک لیندے نیں۔ اگے ودھو تے سڑک دے کنڈھے مالٹیاں نال بھریاں دکاناں نیں صبر کرکے اسیں اگے ودھدے گئے۔
گڈی اک کچی سڑک تے آ گئی جہدے اک پاسے جنگل جیہا سی۔ دو تن موڑ مڑن دے بعد باغ شروع ہو گئے۔ کچی سڑک جتھے ختم ہوئی گڈی رک گئی۔ اسیں پروہنے سی باغبان نوں خبر کر دتی گئی سی۔ دو چار مقامی بندے پہلے توں موجود سن۔ باغ وچ کنک دی فصل اک فٹ تک ہو گئی اے پانی لگے کجھ دیہاڑے ای ہوئے سن۔ بچدے ہوئے اگے ودھے۔ کیہ منظر سی‘ دس توں باراں فٹ اُچے پودیاں تے مالٹے بھرے ہوئے سن۔ تقریباً سارا پھل تیار سی۔ بناں سوچے جو چاہو توڑ لوو۔ دو چار مالٹے آپ توڑے باقی کم میزباناں نے سانبھ لیا۔ چنگا جیہا دانہ لبھدے اوہنوں چار حصیاں وچ کٹدے تے سانوں دے دیندے۔ نال نال ایہناں مالٹیاں دی تریخ تے مقبولیت دیاں گلاں‘ خانپور دے مالٹے دا چھلکا مسمی وانگوں ہتھ نال چھلنا اوکھا اے۔ ایہ چھلکا کجھ موٹا ہوندا اے۔ شکری مالٹے دا چھلکا بالکل مٹھے وانگوں پتلا اے ایہدے وچوں مٹھے ورگی خشبو آئوندی اے پر اوہنوں کھاندے ہوئے اوہ کڑواہٹ منہ وچ نہیں آئوندی جو مٹھے دے نال ہوندی اے۔ فروٹر سائز وچ مالٹے توں چھوٹا ہوندا اے۔ ایہدا چھلکا ہتھ لاندیاں ای کھل جاندا اے۔ خانپور دے مالٹے تے سرگودھا دے کینو وچ رنگ سائز جوس دی مقدار مٹھاس تے ذائقے دا فرق اے۔ فرینک سناترا نے کہیا سی: مالٹا رنگ سب توں پرمسرت رنگ اے۔ مالٹے دا رنگ دکھاں تے داخلی عدم تحفظ توں آزادی دی علامت اے۔ حکیم کہندے نیں چپ رہوو تے مالٹے نال پیار کرو۔ فلسفی کہندے نیں اپنے اندر مالٹے نوں جانو۔ صوفی کہندے نیں جے تسیں شک وچ مبتلا ہوو تے مالٹا اوڑھ لوو۔
کئی مقولے مشہور نیں مالٹا ایناں مٹھا ہوندا اے جنے بانسری دے سُر۔ زندگی مالٹے ورگی اے تھوڑی کھٹی کجھ مٹھی۔ اک مفکر نے کہیا سی جدوں مالٹے نوں نچوڑو تے اوہدا جوس باہر آ جاندا اے۔ جدوں انسان نوں آزمائش وچ پایا جاوے تے اوہو کجھ باہر آئوندا اے جو اوہدے اندر ہوندا اے۔ اک سیانے دا کہنا اے کہ زندگی جے تہانوں نمبو دیوے تے تسیں اوہنوں مالٹے دا جوس بنا دیو کہ لوک تعجب نال پچھن ایہ کیویں کیتا؟ انسان پھل دا ٹکڑا نہیں کہ اوہنوں مالٹا سمجھ کے اوہدا جوس پی لیا جاوے تے چھلکا سٹ دیو۔ غذائی ماہرین نے مالٹے تے سیب دی غذائی طاقت دا جائزہ لیا تے اوہ حیران رہ گئے کہ مالٹے وچ 20کیلوریز زیادہ نیں چار گرام شوگر پنج فیصد فائبر ڈیڑھ سو فیصد وٹامن سی دو فیصد کیلشیم پنج فیصد پوٹاشیم دو فیصد وٹامن بی ٹو دو فیصد ربوفلاوی دو فیصد پروٹین تے تیراں فیصد فولیٹ سیب دی نسبت ودھ اے۔ ساری قسم دے سٹرس نوں کٹن یاں چھلن ویلے چھلکے چوں اک تیل ہوا وچ گھل جاندا اے۔ اوہدی خشبو انسانی مزاج نوں خشگوار بناندی اے۔ مالٹا مدافعتی نظام نوں طاقتور بناندا اے جلد نوں خراب ہون توں بچاندا اے بلڈپریشر نوں قابو وچ رکھدا اے۔ کولیسٹرول نوں گھٹ کردا اے بلڈ شوگر دا لیول قابو وچ رکھدا اے تے کینسر دے خطرے نوں گھٹ کردا اے۔
کیہ سانوں پتہ اے دنیا وچ چھ سو قسماں دے مالٹے کاشت ہو رہے نیں۔ سپین دے ویلنشیا مالٹے معیار دے اعتبار نال پہلے نمبر تے شمار ہوندے نیں۔ مینڈارین مالٹے دوجے نمبر تے نیں امریکی ورائٹی نیول نوں ماہرین تریجے نمبر تے قرار دیندے نیں۔ بلڈ اورنج ساڈے والا ریڈبلڈ اے جو چوتھے نمبر تے اے پر ایہدے وچ کیلیفورنیا دی قسم معیاری سمجھی جاندی اے پاکستان دا ذکر نہیں آئوندا پائن ایپل دے بعد اردن تے اسرائیل دے جافا مالٹے آئوندے نیں۔ سب توں ودھ مالٹے برازیل 15.62 ملین میٹرک ٹن پیدا کردا اے چین 7.3 یورپی یونین 6.19 امریکہ 4.66 ملین میٹرک ٹن پیدا کردا اے فیر بھارت میکسیکو‘ سپین‘ مصر‘ ترکی‘ اٹلی تے جنوبی افریقہ دا نمبر آئوندا اے۔ اسیں تناں وچ نہ تیراں وچ۔ ساڈیاں سوغاتاں جنگل وچ کھلن والے پھُل نیں جو دیدہ ور دے انتظار وچ مرجھا رہیاں نیں۔ ہارٹی کلچر ایکسپورٹ تے زرعی تحقیق سنے کسے ادارے نوں ایہناں سوغاتاں نال دلچسپی نہیں جو پاکستان دا تعارف نیں۔٭٭