رشتیاں دا احترام کیوں ختم ہوندا جا رہیا اے؟
تحریر : مہر محمد طفیل لوہانچ
انسانی زندگی دے بوہت سارے مسائل وچ اک اہم مسئلہ رشتیاں دی ٹوٹ پھوٹ تے بکھرے ہوئے خاندان نیں، پہلے رشتیاں دا احترام ایس قدر کیتا جاندا سی کہ پنڈ دے ہر بندے نال دوجے دا رشتہ ہوندا سی ، پنڈ دے وڈے ، بڈھے، دادا، چاچا، تایا، نانا وغیرہ کہہ کے سدے جاندے سن، کسے مرد یا عورت دی مجال نہیں ہوندی سی کہ بغیر ایہناں رشتیاں دے ذکر دے ایہناں دا ناں لے لوے، کیوں جے ایہہ حرکت بے ادبی دے دائرے وچ شمار ہوندی سی، ایہہ وڈے بڈھے وی بالاں دی تربیت نوں اپنا فرض سمجھدے سن تے پنڈ دا کوئی وی بندا بالاں نوں ایہناں دی غلطیاں تے شرارتاں اُتے ٹوک سکدا سی، وڈیاں دی نصیحت پلے بنھ لئی جاندی سی ۔ ٹوکنا ای مقصود نہیں سی، تنبیہ وی کیتی جاندی سی تے کوئی وی ایس تنبیہ دا بُرا نہیں مناندا سی، بلکہ کسے وی بچے دے والدین خوش ہو کے کہندے سن کہ چاچا ہور کیوں نہیں ماریا، پنڈ دے بچے پنڈ دے ایہناں وڈیاں دے ڈر توں غلط کماں توں اجتناب کردے سن، بچدے سن، اوہ جے کھینی کھاندے یا سگریٹ پیندے تے انتہائی چوکنا رہندے کہ پنڈ دا کوئی وڈا بڈھا ویکھ تے نہیں رہیا، جدوں یقین ہو جاندا کہ کوئی وڈا ایتھے نہیں، اودوں ایہناں کماں نوں انجام دیندے، ساڈے بچپن تیکر ایہہ رواج سی، تے گارجین دا ایس قدر ڈر سی کہ صرف ایہہ کہنا کافی ہوندا سی کہ آن دیو، تہاڈی شکایت تہاڈے پیو نال کراں گے۔ ایس ڈر وچ وڈیاں دا ادب احترام سب شامل سی، رشتیاںدا پاس رکھیا جاندا سی، ایہہ وڈے صرف تنبیہ ای نہیں کردے سن، کوئی موقع آندا تے ٹھیک ایسے طرح تعاون کردے جویں کوئی اپنے بچے لئی کیہ کردا اے۔
پنڈ وچ کسے دی موت پورے پنڈ نوں سوگوار کردی سی تے ہر گھر وچ انج دا سنا ٹا چھا جاندا سی، جویں ایسے دے گھر وچ موت ہو گئی ہوئے، نہ دکاناں کھلدیاں سن تے نہ لوک سفر اُتے جاندے سن، پنڈ وچ جنازہ ہوئے تے بغیر تجہیز و تکفین دے بندے سفر اُتے نکل جائے، ایہہ انتہائی معیوب سی تے وجہ اوہ پورے پنڈاں دا رشتیاں دی ڈور وچ بنھا ہونا سی پنڈ دے بزرگ کئی کئی دن تیکر موت والے گھر وچ بہہ کے پرسہ وصول کردے سن، پنڈ، پنڈ نہیں اک خاندان دے مانند ہوندا سی۔
ہن ایہہ گل قصہ پارینہ بن چکی اے۔ ہن پنڈ دے رشتے باقی نہیں رہے، ہر بندا اک دوجے دا ناں اجنی وانگوں لیندا اے، بچے دی غلطی اُتے کوئی وی تنبیہ نہیں کر سکدا، تنبیہ دا مطلب اے، جھگڑا مول لے لینا، بچے دا گارجین وڈے آرام نال کہہ دیندا اے کہ تسیں کیوں تنبیہ کیتی، میرا منڈا خرا ب ہوندا اے، تہانوں کیہ پئی اے تے اسیں اج دے دور وچ ویکھ رہے نیں کہ بالاں نوں نصیحت کرن دی بنا اُتے جھگڑے ایس قدر ودھ جاندے نیں کہ کجھ اوقات اسلحہ نکل آندا اے تے قتل ہو جاندے نیں سماج دے ایسے بدلدے ہوئے مزاج دی وجہ نال ایہہ مقولہ چل نکلیا کہ، دوجیاں دے پھڈے وچ ٹانگ کیوں اڑائیاں، ایس خیال نے انسان نوں نفسیاتی طور اُتے مردہ بنا دتا اے، ہن منڈے وڈیاں دے ساہمنے چرس، گٹکا بلکہ شراب پین وچ وی عار نہیں محسوس کردے، کوئی بعید نہیں کہ کجھ سر پھرا سگریٹ پی کے دھواں تہاڈے منہ اُتے چھڈ دیوے۔
ہن تے پنڈ دا کوئی نو عمر تیکر تہانوں ویکھ کے اپنی تھاں توں نہیں ہلدا،تہانوں آندا ویکھ کے اوہ دوجے پاسے رخ کر کے کھڑا ہوئے گا، یا دوجی راہ لوے گا، انج محسوس کرائے گا کہ ایس نے آپ نوں ویکھیا ای نہیں، حفظ مراتب دا پاس و لحا باقی نہیں رہیا۔ جدوں ایہہ سب ختم ہو گیا تے بالاں دے تئیں جیہڑے ہمدردی دے جذبات ہویا کردے سن اوہ وی سردپڑ گئے، شکوہ دو طرفہ اے، لوک بدلدے زمانے نوں بُرا بھلا کہندے نیں، اپنے اعمال نوں ویکھدے، اپنے طور طریقے اُتے نظر نہیں پاندے، حدیث قدسی اے کہ زمانے نوں بُرا بھلا نہ کہو، زمانے نوں بدلن دا اختیار تے اللہ تعالیٰ دے کول اے۔
پنڈ توں رشتے ٹُٹن تے معاملہ خاندان تیکر اپڑ گیا پیو پتر میاں بیوی ، بھائی، بھائی وچ تکرار شروع ہو گئی، لوک زن، زر۔ زمین دے جھگڑیاں دا ذکر کردے نیں، پر عدالتاں وچ جا کے ویکھو زیادہ جھگڑے بھائی بھائی دے تہانوں ملن گے، باپ پتراں دے وچکار مقدمے وی شاذ نہیں، کول پڑوس دے جھگڑے ایس اُتے مستزاد، ایہہ لڑائی کدھرے تے ’’انا‘‘ دی اے تے کدھرے حقوق دی، حقوق دی ادائیگی وچ کوتاہی نے پورے خاندان نوں آپس وچ لڑا رکھیا اے، کسے گھر وچ سرد جنگ اے تے کسے گھر وچ گرم جنگ، کدھرے لڑائی دی اگ دکھدی اے تے کدھرے دھواں وی وکھائی نہیں دیندا پر لڑائی اے کہ جاری اے، ساس بہو، نند دیور دے جھگڑاں دی بہتات اے، ایس معاملے وچ زن و شوہر دے جھگڑیاں نے وی ریکارڈ قائم کر لیا اے، نکی نکی گل اُتے تکرار، منہ پھٹول، زدوکوب، گالی گلوچ، ست پشتوں نوں الٹ دینا عام جہی گل اے، گل اگے ودھدی اے، تے رشتہ ٹٹ جاندا اے، طلاق ہو جاندی اے، معصوم بچے ایس افتاد دی وجہ نال پریشان ہو جاندے نیں تے ایہناں نوں ناکردہ گناہ دی سزا مل جاندی اے، ایس طرح خاندان ٹٹ جاندا اے۔
یاد رکھو ٹوٹ اللہ تے ایس دے رسول نوں پسند نہیں، اللہ اپنے بندیاں نال محبت کردے نیں، تے چاہندے نیں کہ ایہہ محبت بندیاں دے رگ و پے وچ گردش کرے، اک دوجے دے نال رحم دا برتائو کیتا جائے، سارے مخلوق اللہ دا کنبہ اے، اللہ دے نیڑے پسندیدہ اوہ بندا اے جیہڑا اپنے کنبے دے نال حسن سلوک کرے، جیہڑا توڑ پیدا کرناچاہندا اے، ایس نال جڑن دی کوشش کرے تے جیہڑا ظلم کرے ایس نوں معاف کر دیوے، اج معافی نوں کمزوری دی علامت سمجھیا جاندا اے، حالانکہ ایہہ زندگی نوں خوش گوار بنان دا بہترین طریقہ تے اللہ دے نیڑے اپنے گناہواں نوں معاف کران دا بہترین ذریعہ اے، معافی بزدلی نہیں، کم دی حکمت عملی اے، معافی نال تحمل تے برداشت دا مزاج بن دا اے تے ایہہ برداشت ای خاندان نوں آپس وچ جوڑے رکھدی اے۔
خاندان دے ٹٹن دے اعداد و شمار اُتے اک نظر پان لئی سانوں باہر جان دی لوڑ نہیں، ساڈے ایتھے صرف عام جھگڑیاں دے ورقے چک کے ویکھ لوئو ایہناں دی موضوعاتی ونڈ نال ایہہ گل ساہمنے اآندی اے کہ ساڈی خواتین وچ عدم برداشت دا مزاج کس قدر ودھ گیا اے۔ نکی جہی گل اُتے خواتین نے بیگ چُکیا تے میکے نوں چلی گئی ، مرد نے محض پانی نہ دین اُتے عورت نوں طلاق دے دتی، عدالتاں وچ انج دے مقدمیاں دی بہتات نظر آندی اے جس وچ عورتاں اپنے والد یا بھائی دے نال اپنا حق منگدی نظر آندی اے ایس قسم دےمقدمے لمحہ فکریہ نیں، مقدمیاں دے اعداد و شمار دے جائزے نال محسوس ہوندا ا ے کہ خاندان تیزی نال ٹٹ رہے نیںتے تحمل وبرداشت دی کمی ہوندی جا رہی اے۔
مغربی ملکاں وچ توایہ بیماری ایس قدر عام اے کہ اوتھے مشہور اے کہ تن ڈبلو (Work, Whether, Wife)دا کوئی بھروسہ نہیں اے، کدوں ساتھ چھڈ جائے، کجھ کہنا مشکل اے ، فیر ایہہ خاندانی انتشار بربادی دی اک داستان چھڈ جاندا اے، کیوں جے جدائی لئی عمر دی کوئی قید نہیں، کسے وی عمر وچ میاں بیوی وکھرے ہو جاندے نیں تے ایہناں دی زندگی ہر اعتبار نال برباد ہو کے رہ جاندی اے۔
ایس صورت حال نوں بدلناانتہائی ضروری اے، خاندان دی حفاظت تے ایہنوں ٹُٹن توں بچانا، مال و دولت دی حفاظت توں زیادہ اہم اے تے ایس دی شکل صرف اک اے، کہ اک دوجے دےحقوق دی ادائیگی دا مزاج بنایا جائے، اللہ رب العزت نے حقوق دی ادائیگی اُتے زور دتا اے، حقوق منگن اُتے نہیں، حقوق منگنا وی شرعی طور اُتے غلط نہیں، پر جے حقوق ادا کرن دے الٰہی احکام اُتے عمل ہوئے گا تے حقوق منگن دی نوبت ای نہیں آئے گی، یاد رکھو، حقوق دی ادائیگی فرض اے، ہر بندا اپنے حق دی گل کردا اےتے اپنے ایس فرض نوں بھلا بیٹھا اے جس دن حقوق و فرائض دی ادائیگی انسان اپنے ذمہ لازم کر لوے گا، رشتے ٹٹن توں بچ جان گے تے گھر ٹینشن فری زون (Tension free zone) ہوئے گا، جو اللہ رسول دی پسند اے۔
