جنید اکرم …پنجابی زبان دے خادمِ اعظم دی رُخصتی

پروفیسر اورنگزیب اکرم

پروفیسر محمد جنید اکرم دنیا توں رخصت ہوئے۔ ایہہ ناں جنید دی دنیا وچ آمد اُتے اوہنوں دتا گیا پر ہن ایہہ ناں ایس درویش منش انسان لئی نامکمل لگدا سی ہن ایس دا پورا ناں سی ’’فقیر محمد جنید اکرم حسین عبدہ ‘‘ جیہڑا ایس دے دنیاوی مسکن اُتے لکھیا ہویا اے ایس دی شخصیت وچ ایس ناں دے سارے اوصاف دی جھلک سی گویا جنید اکرم مرقع صفات سی۔ علم و ادب دوستی دے حوالے نال جنید اکرم ماں بولی نال محبت دے جنون دا ناں سی۔ پنجابی زبان و ادب دے ودھا لئی جنید اک جذبہ سی تے اک تحریک سی، پنجابی زبان نال محبت اوہناں نوں ورثے وچ ملی۔ اوہ بابائے پنجابی ڈاکٹر فقیر محمد فقیر دے دوہترے سن۔ اداکار سہیل احمد، ممتاز پنجابی دانشور ڈاکٹر جاوید اکرم تے راقم الحروف (پروفیسر اورنگزیب اکرم) دے نِکے بھرا سن۔ اپنی علم دوستی دا اظہار اوہناں نے زمانہ طالب علمی وچ 1980 وچ اک وڈے اخبار وچ مضمون بعنوان ’’ڈاکٹر فقیر محمد فقیر ‘‘ لکھیا۔ پنجاب یونیورسٹی توں ایل ایل بی، ایم اے اردو تے ایم اے پنجابی دی تعلیم حاصل کرن توں بعد اوہناں نے گورنمنٹ کالج آف کامرس گوجرانوالہ توں تدریسی سرگرمیاں دا آغاز کیتا پر پنجابی زبان دی خدمت دی تڑپ وچ اوہناں نے گورنمنٹ کالج آف کامرس علامہ اقبال ٹائون لہور اپنا تبادلہ کر وایا تے اوتھے منتقل ہو گئے۔ فیر مردے دم تیکر اوہ محنت کیتی جس دا ذکر کیتے بغیر پنجابی زبان و ادب دی تاریخ نامکمل اے۔
اوہناں نے اپنی جدوجہد دے آغاز وچ دو تاریخی کم کیتے۔ 1964 وچ قائم کیتی گئی بابائے پنجابی دی ادبی تنظیم ’’بزمِ فقیر، گوجرانوالہ ‘‘ نوں نویں سِرےتوں ’’بزم فقیر پاکستان ‘‘ دے ناں توں منظم کیتا تے ایس تنظیم دے تحت 70 دے نیڑے علمی ادبی تے تحقیقی کتاباں شائع کر چکے سن، ایسے طرح ڈاکٹر فقیر محمد فقیر نے 1951 وچ ماہوار ادبی رسالہ ’’پنجابی ‘‘ شروع کیتا جس دی اشاعت اوہناں دی وفات توں بعد بند ہو چکی سی۔ پروفیسر جنید اکرم نے 1998ء وچ لہور توں ماہوار ’’پنجابی ‘‘ دی اشاعت دوبارہ شروع کیتی تے ایس دا ڈیکلریشن منظور کروایا، ایہہ رسالہ ہجے تیکر جاری اے۔ نال ای اپنے سرکاری فرائض نوں وی پیش نظر رکھیا، اپنی پوری ملازمت دے دوران جس کالج وچ وی تعینات رہے۔ مہلک عارضے وچ مبتلا ہون دے باوجود اوتھے تدریسی ذمہ داریاں وی بخوبی انجام دتیاں۔ کالج میگزین دا وی اجرا کیتا تے اہم نصابی سرگرمیاں دی وی سرپرستی کردے سن۔ پنجابی ادب دی اشاعت لئی اوہناں نے ہمیشہ اپنے وسائل توں ودھ کے بے دریغ خرچ کیتا۔ ڈاکٹر فقیر محمد فقیر دا گم گشتہ مجموعہ تے غیر مطبوعہ کلام جمع کر کے شائع کیتا تے تحقیقی کم کردے ہوئے اوہناں دے کجھ ادبی کم نوں نویں ترتیب دے نال طبع کیتا۔ بابائے پنجابی دی زیر ادارت چھپن والے سارے ’’ماہوار پنجابی ‘‘ رسالیاں دے اداریئے مرتب کر کے ’’بابائے پنجابی کی اداریہ نگاری ‘‘ دے عنوان توں اک کتاب ترتیب دتی۔ ماہوار ’’پنجابی ‘‘ دی ایڈیٹر دی ڈاک مرتب کر کے ’’ساڈی ڈاک ‘‘ دے ناں توں کتاب شائع کیتی۔ ڈاکٹر فقیر محمد فقیر مرحوم دے ناں اوہناں دے ہم عصر مشاہیر دے خطوط جمع کر کے فقیر نامے دی کتاب مرتب کیتی۔ ڈاکٹر فقیر مرحوم دی شہرہ آفاق کتاب سنگی، دیوے تھلے، پاٹے گلمے، مواتے تے تاریخ گوجرانوالہ شائع کیتی۔ بزم فقیر دے تحت پروفیسر جنید اکرم دی ترتیب دتی گئی۔ 70 توں ودھ کتاباں دے ذکر دی ایس مختصر تحریر وچ گنجائش نہیں۔

پروفیسر جنید دی اپنی ادبی تحریراں وچ ڈاکٹر فقیر محمد فقیر دے حالات زندگی تے علمی و ادبی خدمات دے موضوع اُتے اک کتاب ’’اکادمی ادبیات، پاکستان ‘‘اسلام آباد توں شائع ہوئی۔ اوہناں دی مرتب کیتی گئی کتاب ’’ڈاکٹر فقیر محمد فقیر ‘‘ پاکستان پنجابی ادبی بورڈ لہور نے شائع کیتی۔ پروفیسر جنید دے پنجابی شعری مجموعے پتن چنہاں دا تے نہ سجناں گھنڈھری پھول 2001 وچ شائع ہوئے۔ 2011 وچ اردو شاعری دی کتاب ’’میں بھول نہیں پایا ‘‘ شائع ہوئی۔ 2012 وچ پنجابی ادبی ادکادمی لدھیانہ بھارت نے پروفیسر جنید دی شاعری دا انتخاب کر کے اک کتاب ’’کیہڑا درد ونڈائے ‘‘ دے ناں توں شائع کیتی۔ 2019ء وچ اوہناں دا پنجابی شعری مجموعہ ’’آہن ہجر مکا‘‘ شائع ہویا جس وچ حضرت علامہ اقبال دی کجھ نظماں دا منظوم پنجابی ترجمہ وی شامل اے ایسے سال اوہناں دا دوجا اردو شعری مجموعہ ’’صحرا تیرا خیال اور میں ‘‘شائع ہویا۔
قومی تے بین الاقوامی محفلاں دا ذکر کرئیے تے 2001 وچ اوہناں نے لہور وچ بین الاقوامی پنجابی مشاعرہ منعقد کیتا۔ اوہناں دی خدمات دے پیش نظر اوہناں نوں 2001 وچ چندی گڑھ انڈیا وچ تے فیر 2004 وچ پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ انڈیا وچ بین الاقوامی پنجابی کانفرنس وچ شرکت لئی بلایا گیا۔ اوہناں دی ادبی خدمات نوں سراہندے ہوئے بوہت ساری ملکی و غیر ملکی ادبی تنظیماں نے اوہناں نوں اعزازات نال نوازیا اے۔
پروفیسر جنید دی ذاتی زندگی وی پرخلوس محبت دا مجموعہ سی خاندان لئی سراپا عقیدت سن۔ جنید دی دنیا توں رخصتی دے موقعے اُتے اوہناں دے پنجاب یونیورسٹی وچ زمانہ طالب علمی دے ساتھی بابر جاوید ڈار تے کلیم اللہ بھٹی بھیگیاں پلکاں نال اوہناں دی خوش مزاجی، دریا دلی، دوست پروری، دلیری تے جوانمردی دے قصے بیان کردے رہے۔ دوستاں دے کہن اُتے شغل ای شغل وچ کشتی دے مقابلے وچ حصہ لیا تے یونیورسٹی وچ گداکشتی دے چیمپئن بن گئے۔ خوش خوراکی وی زندگی دا حصہ سی۔ لڑکپن وچ ای ناشتہ چھانڈیاں اُتے مشتمل ہوندا، بسیار خوری دے اثرات بد دا شکار ہوئے تے ذیابیطس تے بلڈ پریشر نے گھیر لیا پر جنید دی لاپرواہی اوہناں نوں بیماریاں توں خائف نہ کر سکی۔ دسمبر 2006 وچ جنید اُتے بیماری دا خوفناک حملہ ہویا اوہناں دے دونویں گردے فیل ہو گئے تے اوہ قومہ وچ چلے گئے۔ مالک کریم نے جلدی ای اوہناں نوں اپنے پیراں اُتے کھڑا کر دتا پر ڈائلسز دا سلسلہ شروع ہویا۔ ہفتے وچ تن دفعہ ڈائلسز کروانا پیندا ایس دے باوجود جنید ہمیشہ اپنی عالیٰ حوصلگی توں بھاری بھر کم اواز وچ الحمداللہ کہہ کے ڈائلسز دا مقابلہ کردے رہے۔ایس سولہ سالہ دورانیہ وچ اوہناں دے رویے نوں نجانے ٹھیک کہنا چاہیدا اے یا غلط کہ اوہناں نے خود نوں بیمار ای نہیں سمجھیا تے بڑی بے نیازی نال خوش خوراکی تے بدپرہیزی جاری رکھی ایتھوں تیکر کہ ہر سال اپنے گردے فیل ہون دی تاریخ اُتے کیک کٹ کے اللہ پاک دی باقی نعمتاں دا شکر ادا کردے رہے۔ قابل تعریف گل اے کہ بیماری دے اوہناں سالاں وچ اوہناں نے سرکاری فرائض دی انجام دہی وی جاری رکھی تے ادبی محنت وی ایسے دورانیے وچ زیادہ اے۔ اوہناںدی زندگی انج ای نارمل انداز وچ جاری سی کہ ایسے دوران عمرہ دا شوق چڑیا تے مکہ مکرمہ وچ ڈاکٹر اظہر خان دی وساطت نال اوتھے ڈائلسز دا بندوبست کیتا تے حرمین شریفین روانہ ہوئے۔ 2019ء وچ ترقی پا کے وائس پرنسپل گورنمنٹ کامرس کالج ٹائون شپ تعینات ہوئے جنید دی جدوجہد جاری سی کہ 2021 دے آغاز توں ای جنید اُتے جسمانی نقاہت دا غلبہ شروع ہویا لتاں کمزور ہوئیاں تے چلن پھرن وچ دِقت ہون لگی ہن جنید کہن لگا کہ میں بیمار ہو گیا واں۔ ڈاکٹری دوائیاں فزیوتھراپی تے مالش نال علاج دی کوشش شروع کیتی گئی پر تکلیف ودھدی گئی حقیقت وچ رب عظیم دے حکم نال جنید دی رخصی دا عمل شروع ہو چکیا سی۔
مارچ دے آخر وچ اوہناں نوں ہسپتال داخل کروانا پیا، شاید ہن تھک چکے سن تے ہمت جواب دے چکی سی، یکم اپریل توں اوہناں اُتے بے ہوشی دی حالت طاری ہوئی تے دنیا و مافیہا توں بے خبر ہو گئے پر الحمدللہ کہ ایس حالت وچ پہلے دو دن اوہناں دی زبان درود پاک تے اللہ رب العزت دے ذکر نال تر رہی فیر اوہناں نوں وینٹی لیٹر لانا پئے گیا، جنید نوں عمر بھر روزے دا جنون رہیا پچھلے سال اوہناں دی زندگی وچ آخری رمضان المبارک سی اوہ ڈائلسز کرواندے ہوئے وی روزے رکھدے رہے۔ ایس سال مالک نے اوہناں نوں رمضان المبارک دا چن طلوع ہون تیکر ساہواں عطا کیتیاں تے رات 10 وجے نکے بھرا سہیل نے ایہہ دلخراش منظر ویکھیا کہ وینٹی لیٹر اُتے ساہواں لیندے ہوئے جنید دا بلڈپریشر گھٹ ہونا شروع ہویا تے فیر اوہناں نے اپنی جان مالک دے حضور پیش کر دتی۔ نظام کائنات وچ کوئی وی ناگزیر نہیں پر انج ضرور اے کہ
ورھیاں بدھی دکھی حیاتی وین کر یندی لمے
تد کدھرے کوئی مرد سیانا دھرتی ککھوں جمے
فقیر محمد جنید اکرم حسین عبدہ وی انج دا ای انمول انسان سی۔