کرونا دے ساڈے جیون تے اثرات

نبیلہ مغل

کرونا یا کورونا (covid 19)ایہدے وچ “کو ” تو مراد کرونا یا کورونا “وی”توں مراد “وائرس “تے “ڈی” توں مرادdisease یعنی بیماری اے۔ ایہ اک مہلک بیماری اے جہڑی 2019 وچ چین دے صوبے ووہاں وچ شروع ہوئی تاں ویکھدیاں ای ویکھدیاں پوری دنیا نوں اپنے کلاوے وچ لے لیا۔ ایس لئی ایہنوں عالمی اداراصحت نے عالمی وبا قرار دتا۔ عالمی ادارانے ایہ پک کیتا اے کے ایہ بیماری عالمی سطح تے پھیل چکی اے۔کر ونا وائرس دیاں علامتاں وچ تاپ ،کھنگھ,نزلہ ,ساہ لین وچ اوکھت تے سنگھن تے چکھن دی حِس دا ختم ہونا اے۔ پر جدوں پوری طرحاں چیک کروایا جائے تاں ای پتہ لگدا اے کیوں جے کئی واری ایہدی علامت نظری نہیں آندی۔ جدوں کسے نوں پتا لگ جاوے کہ اوہنوں کرونا ہو گیا اے تاں اوہنوں سبھ توں وکھ رہنا چاہیدا اے۔ ماسک لاکے رکھے۔ وار وار ہتھ دھووے تے ڈاکٹر دے دسی ہوئی دوائی استعمال کرے۔ کیوں جے ایہ بیماری میل جول نال پھیلدی اے۔ کدے کدے بیماری دا اثر بہتا ہوون یا دیر نال پتہ لگن نال وی مریض دی موت ہوجاندی اے۔
کرونا توں بچن واسطے سانوں بھِیڑ والیاں تھاواں توں بچنا چاہیدا اے۔ ماسک لاکے گھروں نکلو۔ وار وار ہتھ دھوو تے جہنوں کرونا دا مرض ہووے اوہدے توں دور ہو جا۔ کرونا نوں عالمی ادارہ صحت نے وبائی مرض قرار دتا۔ایس واسطے وار وار ڈاکٹر سانوں دور ہوون دا آکھدا نیں۔ ایس بارے چودھاں سو ورھے پہلاں ساڈے نبیؐ نے وی وبائی مرض والی تھاں توں نکلن تے جاون توں منع کیتا۔
نبیؐ ہوراں فرمایاجدوں تہانوں کسے تھاں طاعون دے بارے دسیا جاوے تے اوتھے نہ جائو تے جے کسے تھاں طاعون پھیل جائے تے تسیں اوس تھاں ہوو تے اوتھوں نہ نکلو۔
(صحیح بخاری شریف)
ڈاکٹر تے سانوں ہن ایس وبائی مرض توں بچن لئی گھر وچ یا قرنطینہ سنٹر وچ رہن نوں آکھدے نیں سانوں پہلوں ای منع کردتا۔ہن اسیں جیون تے ہوون والے اثرات دا ویروا کرنے آں۔ کویں کرونا نے جیون نوں متاثر کیتا۔ساڈی حیاتی وچ ہر تھاںوکھو وکھو اثر پئے۔ کجھ منفی تے کجھ مثبت۔ ہر بندے نے وکھو وکھ لیا۔ کجھ لوکاں سمجھیا پئی اے مذاق اے۔ حکومت بندے گھٹان لئی لوکاں نوں ٹیکے لاکے ماردی پئی اے۔ ایس لئی لوکاں نے ہسپتال جانا چھڈ دتا اے۔ جہنوں بخار یا ںکھنگھ ہوندی اے لوک گھر ای چپ چپیتے ای اپنا علاج کرنا شروع کردیندے نیں۔ تے کجھ لوک ایس نوں باہرلے ملکاں دا پروپیگنڈاسمجھدے پئے نیں پئی اوہناں باہروں ٹیکے گھلے نیں بندیاں نوں مارن لئی۔ کجھ پڑھے لکھے لوکاں وچ وی ایس نوں منفی سمجھیا جارہیا اے پر کجھ اوہناں وچ وی ایس نوں وباء سمجھدے نیں اوہ آپ وی احتیاط کردے نیں تے لوکاں نوں وی سمجھاندے نیں۔ ایس تو ہوون والے گھاٹے بہتے نیں۔بڑے لوک مرے نیں۔ کجھ اچن چیت موتاں ہویاں۔ گھراں دے گھر کوڑ ہوگئے۔ کجھ گھراں دے اکلے اکلے وارث ای ایس وبا نگل لئے۔ گھراں دے گھر لٹے گ ے۔ ہن تک ہوون والیاں موتاں 20465 ہوچکیاں نیں۔ ایس کرونا نال بڑے لوک دماغی مریض بن گئے نیں۔ ہر شے توں ڈر اوہناں دے ذہناں وچ بہ گیا۔
ہر طبقے اتے وکھو وکھ اثر پئے۔ جہڑے دیہاڑی دار لوک نیں اوہ تے غریب توں غریب تر ہوگئے نیں۔ اوہناں نوں اک ویلے دی روٹی وی ملنا نصیب نہیں ہو رہی۔ بڑے لوک قرض تھلے آگئے نیں۔ کجھ غریبی توں تنگ آکے خدکشی کر لئی۔ جدوں دا کرونا تے لاک ڈائون دا کم شروع ہویا کئیاں لوکاں غریبی تے بے روزگاری دی وجھا توں خدکشی کیتی۔ “11 اپریل کراچی اورنگی ٹائون وچ اک جوان منڈے نے غربت توں تنگ آکے خد کشی کر لئی۔ کجھ لوکاں نے نا صرف آپ خدکشی کیتی نال اپنے بالاں نوں وی لے کے ڈب گئے۔” شیخوپورہ دے علاقے منڈی فیض آباد وچ اک بندے کولوں بالاں کھاون لئی کجھ منگیا جہڑے چار دناں دے بھکھے سی تے محلے والیاں وی اوہناں دی خیر خبر نہ لئی اوس نے تنگ آکے نال بالاں تے سوانی نوں نال لے جا کے نہر وچ چھال مارلئی”انج کئی تھاواں تے لوکاں نے اپنے ہتھاں ای اپنی حیاتی مکائی۔
ہن تے غربت تے بیروزگاری توں تنگ آکے لوکاں چوریاں ڈاکے مارنے شروع کر دتے نیں۔ دن دیہاڑے چوریاں روز دا کم بن گیا اے۔ گھر بینک دکاناں کوئی تھاں محفوظ نہیں۔ جتھے سکیورٹی ہووے اوتھے وی لوکی بڑے آرام نال چوری کر کے فرار ہوجاندے نیں تے کوئی اوہناں نوں پچھن دسن والا کوئی نہیں۔ ایشیائی ترقیاتی بینک دی جاری کردہ رپورٹ دے مطابق “کرونا دی وجھا تو ں تن مہینیاں وچ 15 لکھ لوک بے روزگار ہوئے نیں”۔ انج ای تنخاہ دار طبقا خاص طور تے جہڑے استاد نیں بھاویں سکول دے ہوون تے بھاویں کالجاں دے ہوون اوہناں وچوں کجھ لوک تے انج دے نیں سست نیں اوہ لوک چھٹیاں دا سوادکررہے نیں۔ اوہ تے چاہندے نیں سکول/کالج کھلن ای نا تے کجھ تے پہلاں دے سست سی تے کجھ ہن بن گئے نیں۔ اوہناں وچوں کجھ استاد اوہ نے جہڑے پڑھیاراں دے ہوون والے گھاٹے توں پریشان نیں تے اوہ ذاتی طور تے پڑھیاراں نوں پڑھاندے پئے نیں۔ کجھ لوک فی سبیل اللہ پڑھیاراں نوں پڑھاندے پئے نیں تاں جے پڑھیاراں دے ہوون والے حرج نوں پورا کیتا جائے۔ جے اسیں پڑھیاراں دی گل کریے تاں کجھ تے پہلوں ای نالائق سی اوہ تے نالائق تر ہوگئے۔ کجھ درمیانے سی اوہ وی گھر رہ رہ کے نالائق ہوگئے تے جہڑے لائق تے پوزیشن لین والے پڑھیار اوہناں وچ وی عجیب مایوسی نظر آندی اے۔ کجھ پڑھیاراں تے غربت توں تنگ آکے کم کاج کرنا شروع کر دتا تاں جے اسیں وبا دے دوران ماں پیو دی مدد کیتی جاسکے۔
آن لائن کلاساں دی گل کریے تے انٹرنیٹ یا انٹر نیٹ دے پیکج لاکے دینا ماں پیو تے بڑا بھار اے۔ کجھ ماں پیو تے سمارٹ فون وی نہیں لے کے دے سکدے۔ کجھ نے تے قرض چک کے موبائل تے انٹرنیٹ دا پربندھ کر کے دتا اے۔ موبائل تے پڑھیار پڑھن دی بجائے اپنا ویلا تے ماں پیو تے پیسے ضائع کردے پئے نیں۔ کجھ بال ماں پیو نوں جھوٹھ بول کے موبائل تے انٹرنیٹ دا پیکیج لواندے نیں پئی کلاساں ہونیاں نیں پر اوہ سارا سارا دن یوٹیوب تے ویڈیو تے فیس بک تے لگے رہندے نیں۔ انج نا صرف اپنا سگوں ما پیاں دا وی نقصان کردے پئے نیں۔اسیں ملِاں تے فیکٹریاں دی گل کرئیے تے لاک ڈائون دی وجھا توں اوہ وی بند پیاں نیں تے مالک اپنے کاروبار نوں بند ہوون پاروں قرض تھلے آئے پئے نیں۔ فیکٹریاں اندر جہڑا سامان پیا اے اوہ اندر پیا پیا ای خراب ہوندا پیا اے۔ جے کجھ لوک چپ چپیتے کم کرنا شروع کردے نیں تے گورنمنٹ دیاں چھاپا مار ٹیماں فیکٹریاں نوں سیل کر دیندیاں نیں تے بھاری جرمانے لیندے نیں۔ فیکٹریاں دے بند ہوون پاروں لکھاں لوک بے روزگار ہوئے۔
مُکدی گل اے وے پئی کرونا دے کارن ساڈے جیون تے بڑے بھیڑے اثر پئے نیں۔جتھے ساڈا روزگار تعلیم تے باقی شعبے اثر انداز ہوئے نیں اوتھے ای کئی پیارے وی وچھڑے نیں تے اجے وی کرونا دی صورتحال ٹھیک نہیں روز دیاں کنیاں ای موتاں ہورہیاں نیں کنے ای لوک کرونا دا شکار ہوندے پئے نیں۔ جتھے سانوں احتیاط دی لوڑ اے اوتھے ای سانوں سبھ نوں اک دوجے دی مدد دی وی لوڑ اے۔ تاں جے کوئی گوانڈھی بھکھا نہ رہوے تے نا ای کوئی ایس کارن خودکشی تے مجبور ہووے۔