طالبان دی دوبارہ آمد تے خدشات

20 سالہ افغان جنگ دے دوران امریکہ نے گھٹ توں گھٹ دو ہزار ارب ڈالر خرچ کیتے

تحریر حمیداللہ بھٹی

طالبان دا افغانستان اُتے غلبہ حیران کُن نہیں کیوں جے ملک دی داخلی صورتحال تے امریکہ و نیٹو دی عجلت وچ روانگی توں امکان سی کہ طالبان دوبارہ آ سکدے نیں پر اینی جلدی تن لکھ توں ودھ فوج پسپا ہو جائے گی توقع توں ودھ کے تیزی نال انج دی ناکامی فیر وی کسے دے وہم و گمان وچ نہیں سی ایس لئی دنیا ششدر اے صدر اشرف غنی، امر اللہ صالح تے حمد اللہ محب جہے لوک فرار ہو چکے نیں تے فرار دی وجہ ملک نوں قتل و غارت توں بچانا دسدے نیں۔ حالانکہ سچ ایہہ وے کہ کابل دے نواح وچ طالبان دے آن دی خبر سندے ای فوج تتر بتر ہو گئی سی کیوں جے لڑائی توں پہلاں ای طالبان نے نفسیاتی کامیابی حاصل کر لئی سی حملہ آوراں توں کجھ سرداراں دی ساز باز دا وی پسپائی وچ اہم کردار اے ایس لئی قتل وغارت توں بچن دی گل وچ سچائی نہیں کجھ واقفان حلقیاں دا کہنا اے کہ کابل وچ داخلہ سوچے سمجھے منصوبے دے تحت ہویا اے انج دا بعید از قیاس وی نہیں کیوں جے فوجیاں ولوں طالبان نوں اسلحہ ویچن دی پاداش وچ ہون والی گرفتاریاں دے واقعات ہوندے رہندے نیں فوج تے حکومت وچ شامل طالبان دے ہمدرد عناصر ولوں سہولت کاری ممکن اے ایس توں علاوہ طالبان دے ڈر دا وی فوج دی پسپائی وچ اہم حصہ اے پر بے یقینی تے بے چینی ملک نوں مستقبل وچ بدامنی ول دھکیل سکدی اے۔ ایس توں پہلاں امریکی تے نیٹو فوج دے حملیاں توں بچن لئی طالبان نے وی عارضی طور اُتے پسپائی اختیار کیتی سی پر جویں ای موقع ملیا چڑھائی کرن وچ دیر نہیں کیتی ایس لئی مستقبل وچ خونریزی دے خدشات مکمل طور اُتے رد نہیں کیتے جا سکدے۔
کابل سنے ملک دے 34 وچوں 32 صوبیاں دا کنٹرول حاصل کرن دے بعد طالبان نے مکمل فتح دا اعلان کردے ہوئے مبارکباد ی پیغام جاری کر دتا اے امن و امان یقینی بنان لئی کجھ تعیناتیاں کردے ہوئے اسلحہ دی واپسی وی شروع کر دتی اے تے طالبان اُتے گھراں وچ داخل ہون اُتے پابندی لا دتی اے خواتین تے اقلیتاں دے حقوق دا خیال رکھن دی یقین دہانی وی کرائی اے پر کابل وچ بے چینی ختم نہیں ہو رہی ایئر پورٹ اُتے ملک توں نکلن لئی لوکاں دا ہجوم اے جیہڑا طیاریاں وچ سوار ہون لئی گولیاں کھا رہے نیں تے سوار ہون لئی موقع نہ ملن اُتے طیاریاں نال لٹک کے بیرون ملک جان جہے خطرے مول لین توں دریغ نہیں کر رہے حامد کرزئی تے اشرف غنی حکومت دا ساتھ دین والے طالبان دے آن نال متوحش نیں تے عام معافی دے اعلان دے باوجود مستقبل دے حوالے نال پریشان نیں بینکاں توں رقماں نکلوان لئی لمبی لیناں، ایئر پورٹ اُتے بیرون ملک جان لئی دھکم پیل تے ہجوم نوں منتشر کرن لئی امریکی فوجیاں دی فائرنگ نال ہون والی پنج موتاں تے طیاریاں توں ڈگن دے واقعے ثابت کردے نیں کہ ملک دے دیگر حصیاں وانگوں کابل دی فضا طالبان لئی ناہموار تے خدشات برقرار نیں لوکاں دا اعتماد بحال کرن لئی ایہناں نوں رویہ تبدیل کرنا ہوئے گا۔

قومی فوج دے منظر نامے توں غیاب اُتے امریکی خاصے تلملائے ہوئے نیں تربیت و اسلحہ نال لیس کرن اُتے ہون والے اخراجات دا تذکرہ جاری اے ایس وچ شک نہیں کہ 20 سالہ افغان جنگ دے دوران امریکہ نے گھٹ توں گھٹ دو ہزار ارب ڈالر خرچ کیتے جد کہ بھارت جہیا جنونی ملک وی تعمیر و ترقی دے ناں اُتے چار سو ارب روپئے جھونک چکیا اے پر دونواں دی تمنا افغانستان دی بہتری نہیں سی اسلامی نظام دے نفاذ توں روکن دے علاوہ اول الذکر دا مقصد افغان معدنیات اُتے ہتھ صاف کرنا تے چین اُتے نظر رکھنا سی جد کہ ثانی الذکر نوں محض پاکستان وچ دہشت گردی کران لئی محفوظ سرزمین درکار سی بیرونی حملہ آوراں نوں افغانستان توں مفاد پرستاں دا ساتھ مل گیا کجھ وارلارڈز نے افرادی قوت مہیا کر دتی پر متحارب فریق دے نال عام سویلین آبادی نوں بمباری دا نشانہ بنان نال موجود نفرت وچ وادھا ہوندا رہیا نیز طالبان اسلامی نظام دے نفاذ تے ملک آزاد کرن دے علمبردار جدکہ مقابلے اُتے حملہ آور تے اغیاردے رفقا محض مال و دولت دے آرزو مند، جدوں طالبان دی پیش قدمی اُتے حکومتی صفاں وچ سرا سمیگی ودھی تے فوج نے کرپٹ عناصر دی حفاظت کردے ہوئے جان دین دی بجائے جان بچان نوں ترجیح دتی پر ایہہ نہیں بھلنا چاہیدا کہ ملک دی حد تیکر طالبان دا کنٹرول ٹھیک پر کابل ایئر پورٹ بدستور امریکی و برطانوی فوج دے کول اے جیہڑی محفوظ انخلا وچ رکاوٹ بنن دی صورت وچ سخت رد عمل دا عندیہ دے رہی اے ایس لئی ناخوشگوار صورتحال دا امکان موجود اے۔
اشرف غنی دے فرار دے بعد افغان رہنمائواں نے عبداللہ عبداللہ، حامد کرزئی تے حکمت یار اُتے مشتمل رابطہ کونسل بنا کے سنبھلن دی کوشش کیتی جنہوں طالبان نے تسلیم نہیں کیتا احمد الجلالی نوں عبوری حکومت دا سربراہ بنان دی تجویز اُتے وی غور ہو رہیا اے پر اک ہور کٹھ پتلی سربراہ بنان اُتے طالبان رضا مند نہیں ہو سکدے حقیقی امن لئی سارے لسانی و سیاسی گروپاں دی شمولیت توں جامع سیاسی تصفیہ ناگزیر اے پر 20 ورہے وچ بوجہ انج نہیں ہو سکیا کدی حامد کرزئی نے رکاوٹ پا دتی کدی بھارت نے مذاکرات دے دوران ملاعمر دی وفات دا اعلان کر کے جاری گل بات ختم کرا دتی کدی ڈرون توں طالبان دے امیر نوں نشانہ بنا کے تصفیے دے امکانات ختم کر دتے ہن تے طالبان فاتح نیں اوہ شکست خوردہ عناصر توں کیونکر برابری دی سطح اُتے گل کرن گے؟ زیادہ امکان ایہو اے کہ امارت الاسلامی نوں تسلیم کرن اُتے ای زور دین گے جدوں ستر ہزار طالبان لکھاں اُتے مشتمل فوج و دیگر قانون نافذ کرن والے اداریاں دے اہلکاراں نوں دھول چٹا چکے تے ہن ایہناں نوں کسے ہور دی کیہ پرواہ اے؟
طالبان دی دوبارہ آمد توں مختلف افغان طبقات نوں ای خدشات لاحق نہیں بلکہ اقوام عالم دے وی تحفظات نیں خواتین دی تعلیم تے سفارتکاراں دے تحفظ دی یقین دہانی دے باوجود خدشات و اندیشے ختم نہیں ہو سکے۔ طالبان قیادت نال راہ و رسم ودھان لئی کجھ ملکاں ولوں رابطے دا آغاز ہو چکیا اے روس نے سفارتخانہ بند کرن دی بجائے طالبان دی نویں حکومت نال اپنے سفیر نوں ملاقات کرن دی ہدایت کیتی اے کسے دہشت گرد تنظیم نوں سرزمین استعمال کرن دی اجازت نہ دین دی یقین دہانی کران اُتے چین وی تعلقات قائم کرن دا آرزو مند اے جد کہ پاکستان محتاط اے وجہ شاید ماضی وچ بھارتی ایما اُتے تحریک طالبان دے پاکستان نوں لائے چرکے نیں ملا عبدالغنی برادر توں پاکستان وچ ہون والا سلوک وی شاید گرمجوشی دی راہ وچ رکاوٹ اے باخبر حلقیاں دے مطابق بائیڈن انتظامیہ وی طالبان نال رابطے وچ اے تے القاعدہ و داعش نوں افغانستان وچ ٹھکانہ نہ دین دے عوض کسے مشترکہ مسودے دی تیاری اُتے کم کر رہی اے کیوں جے زیادہ تاخیر ایہنوں افغان معاملات وچ غیر اہم بنا سکدی اے ایس لئی برطانیہ لکھ تسلیم کرن توں انکار اُتے زور دیوے مجبوراً ای سہی طالبان نوں تسلیم کرن ول دنیا نوں آنا پئے گا۔
عالمی برادری تے افغاناں دا اعتماد بحال کرن، انسانی حقوق دے حوالے نال خدشات نوں دور کرن تے گوانڈھی ملکاں نال تعلقات بہتر بنان لئی ٹھوس تے نتیجہ خیز اقدامات ناگزیر نیں لمبی خانہ جنگی دے شکار ملک وچ جے طالبان امن قائم کر لیندے نیں تے نہ صرف عالمی برادری دا اعتماد ودھے گا بلکہ سی پیک دا اگلہ مرکز وی افغانستان ہو سکدا اے پر شرط ایہہ وے کہ اک وسیع البنیاد تے جامع سیاسی حل توں اجتناب نہ کیتا جائے۔