اونٹھ خیمے وچ دھون واڑ چکیا اے

لکھت:وسعت اللہ خان

اوہی ہویا جو ایہناں حالات وچ ضروری اے۔ افغانستان دی 90فیصد بیرونی تجارتی ایس ویلے رکی ہوئی اے۔ خاص کر پروازاں ملک چھڈن دے خواہش مند غیرملکیاں یاں مقامیاں نوں لے جا رہیاں نیں تے بیرون ملک تو ںآن والیاں پروازاں امدادی سامان لیا رہیاں نیں۔ عالمی ادارے چیک رہے نیں کہ افغانستان دی 97فیصد آبادی اگلے کجھ ہفتیاں وچ خط غربت دے آرپار دے جھنجھٹ توں آزاد ہو کے مساوی غربت دی کگار تے آن والی اے۔ چھیتی طور تے چھ سو ملین ڈالر دی ہنگامی رقم چاہیدی اے۔ پاکستان تے خلیجی ریاستاں نے ہنگامی امداد دا جہڑا فضائی کاریڈور بنان دی کوشش کیتی اے اوہ کوشش حوصلہ افزا سہی پر اونٹھ دے منہ وچ زیرے دے برابر اے۔ امریکہ بھاویں عسکری لحاظ نال افغانستان چھڈ چکیا اے پر عالمی مالیاتی اداریاں دیاں طناباں اوہدے ہتھ وچ نیں۔ کہن نوں افغانستان دی ریاست ایس ویلے د سارب ڈالر دی مالک اے پر ایہ سارا پیسہ بطور امانت امریکی بینکاں وچ منجمد کر دتا گیا اے۔ آئی ایم ایف نے افغانستان لئی ساڑھے چار سو ملین ڈالر قرضے دی منظوری دے رکھی اے پر حالات دی بے یقینی پاروں ایس رقم دی فراہمی وی رکی ہوئی اے۔
سارے ویکھ رہے نیں کہ طالبانی طرز حکومت دا اونٹ آخر کس پاسے بیٹھدا اے۔ کابل تے قبضے توں پہلاں تک طالبان کہندے سن کہ امریکہ کول گھڑی تے ساڈے کول وقت اے پر ہن طالبان دے کول گھڑی تے امریکہ کول وقت اے۔ امریکی فوجی شرمندگی دا بدلہ طرح طرح نال لین دی کوشش کرے گا۔ اوہنوں یقین اے کہ اوہ جنگ نہیں سگوں اک لڑائی ہاریا اے۔ ایہ مکمل شکست نہیں سگوں اک محاذ تے اسٹرٹیجک ہار اے۔ فتح کہدی ہووے گی تے آخر شکست کون کھاوے گا ایس بحث توں ہٹ کے نقصان عام بندے دا ای اے۔ میں بذات خود آپ ویکھیا کہ اپریل 2003ء وچ بغداد وچ فاتحین جشن منا رہے سن ہوائی فائرنگ کر رہے سن تے اپنی اپنی گڈیاں دے ہوٹر وجا رہے سن تے ایہناں سڑکاں تے اک ہفتے بعد عام لوک اپنے گھر دے صوفے‘ بیڈ‘ واشنگ مشین‘ کٹلری دا سامان‘ ٹی وی‘ اے سی‘ گڈی‘ موٹرسائیکل لے کے بیٹھے ہوئے گاہکاں نال کوڈیاں دے بھاء تول مول کر رہے سن تاں جے اینے پیسے مل جان کہ گھر دا چلہا ٹھنڈا نہ ہووے بیمار دی دوا دارو دا سلسلہ نہ ٹُٹے۔
دنیا بھر نوں پٹرول دین والے عراق دے دارالحکومت وچ ہر پٹرول پمپ تے پنج پنج کلومیٹر لمیاں لائناں ویکھیاں۔ کئی کئی مہینے توں بناں تنخواہ کم کرن والے سرکاری ڈاکٹراں تے نیم طبی عملے نوں مریضاں دے لواحقین توں پیسے منگدے ویکھیا۔ جنگ وچ کسے دی جت کسے دی ہار توں وکھری پہلی ہلاکت سچ دی تے دوجی ہلاکت اوس بندے یاں خاندان دی عزت نفس دی ہوندی اے جہدا ایس پوری کھکھر نال کوئی لینا دینا نہیں ہوندا۔ جنگ توں پہلاں عراقی مڈل کلاس دنیائے عرب دی سب توں وڈی‘ بہتر تے باصلاحیت مڈل کلاس سی۔ تریہہ فیصد افرادی قوت عورتاں تے مشتمل سی۔ خواندگی نوے فیصد سی۔ مواصلاتی نظام پہلی دنیا دے ہم پلہ سی پر دو دہائیاں دی اقتصادی ناکہ بندی تے فیر دو جنگاں نے ماڑے طبقے نوں جیویں حالات دے بلڈوزر نے اک معاشی سٹیکر وچ بدل دتا۔ دین والا ہتھ تیزی نال لین والے ہتھ وچ بدلدا چلا گیا۔ اج تقریباً اٹھاراں ورھے بعد وی عراقی ماڑا طبقہ جس حال وچ اے اوہ اوہدے پچھلے دور دا عشرعشیر وی نہیں یعنی ہر جنگ دا اثر گھٹوگھٹ اگلیاں دو نسلاں طرح طرح نال بھگتدیاں نیں۔ کابل وچ چمن حضوری دے علاقے وچ وی کجھ انج دے ای منظر ویکھن وچ آ رہے نیں۔ خوددار شہری جہناں نے پچھلے ویہہ ورھیاں وچ گزارے بھر اثاثہ بنایا ہن سڑک تے بغداد وانگوں اپنے گھر دا سامان لے کے بیٹھے نیں یاں فیر چمن حضوری دے دکانداراں دے کول رکھوا رہے نیں جو صوفہ اوہناں نے پنجاہ ہزار افغانی وچ لیا اج اوہدے پنج ہزار افغانی وی نہیں مل رہے ایہو حال دوجیاں گھریلو شیواں دا وی اے۔
اے ٹی ایم مشیناں زیادہ تر خالی نیں جہناں وچ تھوڑے بہت پیسے وی نیں اوہناں وچوں وی اک اے ٹی ایم کارڈ تے ہفتے وچ ویہہ ہزار افغانی توں ودھ نہیں نکلوائے جا سکدے۔ جے دارالحکومت دا ایہ حال اے تے باقی شہراں تے قصبیاں وچ کیہ ہو رہیا ہووے گا۔ جتھے تعلیم‘ صحت تے پولیس نال جڑے عملے نوں چھ چھ مہینے توں تنخواہ نہیں ملی طالبان توں پہلاں وی افغانستان دے سالانہ بجٹ وچ غیرملکی امداد دا تناسب پچھتر فیصد سی ہن ایہ امداد معطل اے جے اگلے کجھ مہینے وچ بیرون ملک منجمد افغان خزانہ دس ارب ڈالر غیرمنجمد نہیں ہوندا بین الاقوامی مالیاتی ادارے امریکی جنبش ابرو دی پکڑ وچ رہندے نیں تے خلیجی ریاستاں ہنگامی امدادی کاریڈور نوں وسیع نہیں کردیاں تے افغان معیشت اگلے اک ورھے وچ ویہہ توں پنجی فیصد تک سکڑ جاوے گی۔ بے خانماں دیوالیہ آبادی دو ویلے دی روٹی دی تلاش وچ گوانڈھی ملکاں دا رخ کرے گی تے کوئی وی سرحدی کندھ کھڑی نہیں رہ سکے گی۔ بھکھ خانہ جنگی دی ماں اے بھکھے نوں کوئی وی اپنے گھٹیا مقصداں لئی استعمال کر سکدا اے جے دنیا پھٹ دے ناسور بنن دا انتظار کر رہی اے اودوں تے عالمی و علاقائی لاتعلقی دی پالیسی بہترین اے پر جدوں ایہ لاتعلقی اگلے اک ورھے وچ بارودی پھوڑے وانگوں پھٹے گی اودوں کیہ ہووے گا؟ دہشت گردی خلاف عالمی ملٹری انڈسٹریل کمپلیکس دی اک نویں منافع بخش جنگ؟ تے ایس جنگ دا بالن اک واری فیر مغربی و جنوبی ایشیا؟ ایہ کسے دی فتح‘ کسے دی ہار دی خوشی منان دا نہیں آستناں ٹنگن دا وقت اے۔ پچھلے چار عشریاں وچ اکٹھے ہون والے گند دی صفائی دا وقت اے۔ سوئی دے نکے وچوں کنے اونٹھ گزرن گے؟ ایہ بحث بعد وچ وی ہو سکدی اے۔ اجے تے اوس اونٹھ دی سوچو جو خیمے وچ دھون واڑ چکیا اے۔
(بشکریہ ایکسپریس)