ٹیکس بناں ملک کتھے چلدے نیں

لکھت:مظہر برلاس

موجودہ حکومت ٹیکس دہندگان دا دائرہ ودھانا چاہندی اے پاکستان وچ صرف پنج دس لکھ لوک ٹیکس دیندے سن۔ حکومتی کوششاں نال ایف بی آر دے متحرک ہون تے ایہ گنتی 30لکھ ہو گئی اے پر ہن وی ایہ سوال اہم اے کہ بائی کروڑ لوکاں وچوں صرف 30لکھ بندے ٹیکس دیندے نیں۔ ایہدا مطلب اے پاکستان وچ وڈے پیمانے تے ٹیکس چوری ہن وی ہو رہی اے۔ لوک ٹیکس ادا کرنا فرض نہیں سمجھدے۔ امریکہ دیاں مثالاں دین والیاں دی خدمت وچ عرض اے کہ امریکہ وچ آفتاں‘ کرونا تے جنگاں دے ب اوجود ساڑھے تن ہزار ارب ڈالر دا ٹیکس دتا گیا۔ امریکہ وچ ٹیکس دی ادائیگی توں بچنا اوکھا کم اے لوک سہولتاں دے حوالے نال برطانیہ دیاں مثالاں وی دیندے نیں پر کدی کسے نے سوچیا کہ کرونا دے بعد جدوں ملکاں دی معیشتاں تے بھیڑے اثرات پئے تے اوس دوران وی برطانیہ نے اپنے لوکاں توں 820ارب پائونڈز دا ٹیکس اکٹھا کیتا۔ واضح رہوے کہ برطانیہ ساڈے صوبہ سندھ توں چھوٹا اے پر اوتھے ٹیکساں دا نظام بڑا مضبوط اے۔ مثالاں دتیاں جاندیاں نیں کہ یورپ‘ امریکہ تے کینیڈا دے لوک ایس لئی ٹیکس دیندے نیں کہ اوتھوں دیاں حکومتاں لوکاں نوں سہولتاں دیندیاں نیں ایس لئی اوتھے ٹیکس کلچر اے۔
ایس سلسلے وچ گزارش اے کہ اوتھوں دیاں حکومتاں ایسے لئی لوکاں نوں سہولتاں دیندیاں نیں کہ اوتھوں دے لوک ڈنڈی نہیں ماردے‘ پورا ٹیکس بھردے نیں‘ ٹیکس چوری نہیں کردے جے اوتھوں دے لوک ٹیکس نہ دین تے اوتھوں دیاں حکومتاں کدی وی لوکاں نوں سہولتاں نہ دین۔ اوتھے ٹیکس نیٹ ورک ایناں سخت اے کہ ٹیکس توں بچنا اوکھا اے اوتھے وی وڈے کاوباری گروپ ہیرا پھیری کرن دی کوشش کردے نیں پر ایہ کوشش بڑی واری کامیاب نہیں ہوندی۔ خیر اوتھے ٹیکس کلچر اے لوک ہون یاں کمپنیاں‘ ٹیکس دینا ای پیندا اے۔ جہڑے لوک ایہ کہندے نیں کہ ایتھوں دے لوک مغربی لوکاں توں بڑے وکھرے نیں ایتھے ٹیکس کلچر ای نہیں اجہے لوکاں لئی چین تے بھارت دی مثال حاضر اے۔ ہندوستان وچ مالی ورھے 2013-14 وچ ٹیکس آمدنی 6.38 کروڑ ہوئی۔ ایہو آمدنی مالی ورھے 2018-19ء وچ 12لاکھ کروڑ ہو گئی۔ پہلے ٹیکس ریٹرن جمع کروان والیاں دی گنتی 3.79 کروڑ سی پنج ورھیاں وچ ایہ گنتی 6.85 کروڑ ہو گئی۔ بھارت نے ایہ کامیابی ڈیجیٹل ٹیکنالوجی راہیں حاصل کیتی سسٹم نوں چوی گھنٹے آن لائن ممکن بنایا‘ میڈیا تے مہم چلائی‘ ٹیکس ریٹ گھٹ کیتا تے ٹیکس دا دائرہ ودھا دتا۔ اوہناں نے ایہ سب کجھ یو پی آئی یعنی یونیفائیڈ پیمنٹ انٹرفیس راہیں کیتا۔ اوہناں کوشش کرکے اپنی معیشت نوں کیش لیس بنایا سب کجھ تہاڈے موبائل نال جوڑ دتا بھارت دے 148بینک یو پی آئی سسٹم نال منسلک ہو چکے نیں تے ایہ نظام پورے بھارت وچ کم کردا اے۔ کجھ ورھے پہلاں کیتی گئی ایس تبدیلی نال بھارت دی معیشت مضبوط ہوئی۔
چین وچ 80فیصد لوک موبائل توں ادائیگیاں کردے نیں چین دی عیشت وی ڈیجیٹل ٹیکنالوجی نال جڑی ہوئی اے۔ چین وچ ٹیکس چوری بڑا اوکھا کم اے اوہناں نے اجیہا نیٹ ورک بنا رکھیا اے کہ کسے دا وی بچنا اوکھا ہو جاندا اے پر چین تے بھارت دے مقابلے وچ وطن عزیز دیاں وڈیاں مارکیٹاں وچ وی ڈیجیٹل ٹیکنالوجی نہیں جد کہ ایہناں دوہاں ملکاں وچ ایہ ٹیکنالوجی عام دکاناں اُتے اے۔ ساڈے ایتھے تے پتہ ای نہیں کہ اج فیصل آباد دی سوترمنڈی یاں لہور دی شاہ عالم مارکیٹ وچ کنہے کیہ کمایا‘ کراچی دا صدر بازار ہووے‘ کوئٹہ دی کباڑی مارکیٹ یاں پشاور دی کارخانو مارکیٹ ہووے‘ پتہ ای نہیں چلدا کہ ایہناں مارکیٹاں وچ کناں کمایا گیا تے فیر ایہ پیسہ کتھے کتھے گیا۔ جے اسیں عظیم قوم بننا چاہنے آں تے فیر سانوں ٹیکس دینا ہووے گا فیر ساڈی حکومت نوں سارے موبائل اکائونٹ ایف بی آر نال منسلک کرنا ہون گے فیر سانوں اپنی معیشت نوں وی ڈیجیٹل لباس پہنانا ہووے گا سانوں کیش دے عمل دخل نوں مشکل ترین بنانا ہووے گا سانوں وی یو پی آئی ورگا ادارہ بنان دی لوڑ اے۔
ساڈے تاجر دا عجیب حال اے اوہ اپنی حکومت نوں وی نفع دسن توں ڈردا اے اوہ نمازاں تے پڑھدا اے پر ٹیکس چوری نہیں چھڈدا۔ اسیں مثالاں یورپ دی دینے آں جتھے دکاناں شام ساڑھے پنج چھ وجے بند ہو جاندیاں ینں پر ساڈا تاجر ایہدے تے غور نہیں کردا‘ ساڈا تاجر گوانڈھیاں دیاں گلاں تے بڑیاں کردا اے پر گوانڈھیاں توں سکھدا کجھ وی نہیں۔ چین وچ مغرب توں پہلاں کاروبار بند ہو جاندا اے پر ساڈا تاجر بضد اے کہ میں تے رات یاراں باراں وجے تک لازمی دکان کھولاں گا اوہنوں نہ دین دی فکر اے نہ دنیا دی‘ اوہ فطرت دے خلاف چلنا چاہندا اے۔ اوہدی فیملی لائف برباد ہو رہی اے اوہ آرام دے وقت کم کردا اے تے کم دے وقت آرام کردا اے اوہدے لئی رکھیا گیا برکت دا وقت اوہدی نیند وچ گزر جاندا اے۔ ساڈے تاجر دے ایس شیڈول توں برکت جاندی رہی‘ صحت وی خراب ہو گئی‘ ساڈیاں تاجر تنظیماں نوں ایہدے تے ضرور سوچنا چاہیدا اے۔ اسیں سارے لوکاں نوں وی اپنے سون جاگن دے اوقات بدل دینے چاہیدے نیں۔ ملک سنوارن لئی ٹیکس بھرنا چاہیدا اے۔ حکومت نوں وی چاہیدا اے کہ اوہ معیشت نوں ڈیجیٹل ٹیکنالوجی ول دھکیل دیوے تاں جے ٹیکس چوری رک سکے۔ بقول سرور ارمان
لوٹ لے جاتا ہے بس چلتا ہے جس کا جتنا
روشنی شہر میں تقسیم کہاں ہوتی ہے
(بشکریہ جنگ)