حُسن ِ انتخاب تے محبت فاتح عالم

گوجرانوالہ شہر کتاب نال محبت کرن والیاں دا اے، ایہہ شہر محبتاں ونڈن والیاں دا اے ایس شہر وچ لوکاں دی دلچسپی ادب نال اے تے رہوے گی

عتیق انور راجہ

میں اج توں پنج سال پہلے جدوں سائبان دی بنیاد رکھی تے شہر دے لوکاں نے ایس قدر محبتاں دا اظہار کیتا کہ میں اک سال بعد ای نوائے وقت وچ اک کالم لکھیا،’’گوجرانوالہ محبتیں بانٹنیں والوں کا شہر‘‘۔پہلواناں دے ناں توں جانیا جان والا ایہہ شعر علم و ادب دے میدان وچ ہمیشہ توں اپنا اک خاص مقام رکھدا چلا آیا اے ایہہ وکھری گل اے کہ اج لوک ایس شہر نوں پہلواناں، پکواناں تے پاکستانی معیشت دے اہم ستوناں وچ شمار کردے نیں پر حقیقت ایہو اے کہ اج وی ایس شہر دے لوک قلم، کتاب نال بوہت محبت کردے نیں۔ پنجابی دا اک شعر یا محاورہ اے کہ ، ’چنگے لیکھ نصیب ہوون تے مِلدے یار پیارے‘تے ایہہ بلکل درست اے میں سمجھنا واں کہ کسے وی انسان دی کامیابی وچ جتھے رب دی رحمت، ماں باپ دیاں دعاواں تے اساتذہ دی محنت شامل ہوندی اے اوتھے کجھ اللہ دے نیک بندیاں، کجھ مفکرین تے کجھ صاحب دانش دی بیٹھکاں وچ حاضری وی ضروری ہویا کردی اے۔ الحاج سعید احمد تاج نال کجھ انج دا تعلق بن چکیا اے کہ اسیں ایہناں نوں ہن سائبان دا میر قافلہ لکھنے آں۔ سعید صاحب دی شخصیت تے ایہناں دی علم و ادب نال محبت بارے بوہت کجھ لکھدا رہنا واں تے ایہہ سلسلہ چلدا رہوے گا پر اج مینوں حسن انتخاب دے بارے گل کرنا اے تے ایس ول دھیان رکھن دی کوشش کرنا واں اج توں اک سال پہلے اکتوبر دے مہینے وچ اسیں سائبان تے بھلیکھا دے اشتراک نال آل پنجاب نوید بہار مشاعرے دا اہتمام پنجاب آرٹس کونسل ہال گوجرانوالہ وچ کیتا تے خرم شہزاد بھٹہ نے مینوں کہیا کہ راجہ صاحب ، سعید تاج صاحب نوں کہو کہ نویں منتخب ہون والے صدر چیمبر عمر اشرف مغل نوں وی ایس مشاعرے وچ شرکت دی دعوت دین تے کیوں جے خرچہ لکھاں وچ آئے گا ایس لئی تسیں عمر اشرف مغل توں ایس مشاعرے لئی مالی تعاون دی گل وی کر لینا۔ میں جواب دتا کہ مینوں ایہہ تعاون والی گل تے بلکہ نہ ہو سکے گی تے اونج وی ساڈی سعید صاحب نال گل اے ایہناں دی معرفت صدر چیمبر ساڈے مشاعرے وچ تشریف لیا رہے نیں ایس لئی سانوں ایہناں نوں بائی پاس کر کے عمر اشرف یا چیم بر دے کسے وی راہنما توں کسے وی قسم دا تعاون نہیں منگنا ۔ خرم شہزاد نے کجھ خفگی نال کہیا انج تے کوئی آپ تعاون نہیں کرے گا۔
نوید بہار مشاعرے وچ جتھے پورے پنجاب توں شاعر تشریف لیائے اوتھے صدر چیمبر عمر اشرف مغل اپنی ٹیم دے نال اپڑے ایس دے علاوہ سپرنٹنڈنٹ سینٹرل جیل مرزا ساجد بیگ تے دوجے معززین شہر وی سٹیج دی زینت بنے۔ اسیں سارے شعرا تے ہال وچ بیٹھے لوکاں لئی کھان پین دا چنگا خاصا انتظام کیتا ہال وچ تن سو دے نیڑے سامعین وی ششعرا دے کلام توں لطف اندوز ہون لئی موجود سن۔ ہر چنگے شعر اُتے ہال توں سٹیج توں واہ واہ مقرر مقرر دی صدائواں بلند ہوندیاں تے ماحول اُتے اک خوشگوار جلترنگ جہیا پھیلدا محسوس ہوندا۔ عمر اشرف نوں مشاعرے وچ خوش آمدید کہندے ہوئے میں کہیا کہ جناب اج توں کجھ ہفتے پہلے ایس ہال دی اک تقریب وچ سابقہ صدر چیمبر میاں عمر سلیم صاحب مہمان خصوصی سن تے اج تہانوں اسیں بلایا اے پر الحاج سعید احمد تاج نوں شہر دی ہر دوجی تقریب وچ صاحبان عقل و دانش عزت و احترام نال بلاندے رہندے نیں۔ تہاڈی خوش نصیبی اے کہ تہانوں سعید صاحب دا ساتھ حاصل اے تے کوشش کرو کہ ایس اک سال وچ ایہناں توں کجھ انج دا سکھ لوئو کہ چیمبر وچ مدت صدارت ختم ہون دے بعد وی شہری تہانوں سماجی محافل وچ یاد کردے رہن۔

عمر اشرف صاحب ڈائس اُتے آئے تے اوہناں نے مشاعرے وچ شرکت تے شعر سن کے بڑی خوشی دا اظہار کیتا تے نال ای ایہہ اعلان وی کر دتا کہ اوہ چاہندے نیں کہ چیمبر دے پلیٹ فارم توں شاعراں لئی کجھ چنگا کم کیتا جائے۔ اک کتاب شائع کروائی جائے تے ایس دی تقریب چیمبر وچ ہوئے جتھے شعراء نوں بلا کے ایہناں دی عزت افزائی کیتی جائے۔ مینوں کہیا گیا کہ تہاڈے شہر دے شعرا توں ایہناں دی پسند دا کلام جمع کرنا شروع کرو۔ ایس دوران لاک ڈائون وچ تیزی تے کدی مکمل لاک ڈائون والا ماحول بن دا رہیا۔ عمر صاحب بحیثیت صدر چیمبر مصروف ہوندے چلے گئے تے اسیں شیخ دین محمد لائبریری دی بحالی لئی کوششاں کرن لگے۔ اج توں دو مہینے پہلے واجد علی نقوی دا فون آیا کہ راجہ صاحب گوجرانوالہ چیمبر ’’ہیروزآف گوجرانوالہ‘‘ دے ناں توں ایوان صدر وچ اک ایوارڈ تقریب منعقد کر رہیا اے ایس لئی چیمبر والیاں نے لوکاں توں ایہناں دی سی وی، کارکردگی رپورٹ منگی اے۔ صدر چیمبر عمر اشرف مغل تہاڈی بوہت عزت کردا اے ایس لئی میں چاہنا واں کہ تسیں حافظ محمد عرفان دے نال چیمبر وچ میرے لئی ایوارڈ نامزدگی دی تائید کرو کجھ دناں بعد نقوی صاحب اک شام گھر تشریف لیائے تے اپنی تعلیمی کوششاں بارے تفصیل نال آگاہ کیتا تے میں اگلے دن چیمبر ٹُر گیا۔ چیمبر وچ بزنس کمیونٹی دے لوکاں دا اک ہجوم جمع سی۔ میں ایس انتظار وچ سی کہ عمر اشرف نال کجھ لمحیاں لئی علیحدگی وچ گل کرن دا موقع ملے تے میں ایہناں دے گوش گزار کر سکاں کہ اینے وچ سعید تاج صاحب اوتھے تشریف لے آئے تے مینوں کہیا راجہ صاحب ! اوہ تہانوں کتاب شائع کرن لئی کہیا سی اوہ کم کتھے تیکر اپڑیا؟ جناب میرے ولوں ابتدائی کم ہو چکیا اے تسیں دسو کہ کنہی کتاب شائع کروانی اے۔ (نقوی صاحب والی گل وچ ای رہ گئی، پتہ نہیں ایہناں نوں ایوارڈ ملیا اے کہ نہیں)۔ میں کتاب دی اشاعت لئی متحرک ہو گیا۔ میں سوشل میڈیا اُتے اک پیغام لکھیا کہ گوجرانوالہ چیمبر دے تعاون نال شعرا دے کلام اُتے مبنی اک کتاب شائع ہون جارہی اے۔ شہر دے شاعر اپنا پسندیدہ کلام مینوں وٹس اپ یا میل کر دین۔ کتاب وچ اپنا کلام شائع کروان لئی میرا دوست، ہم خیال یا سائبان دا حصہ ہونا بلکل وی ضروری نہیں کجھ وڈے شعرا جنہاں وچ جان کاشمیری،ادریس ناز،ڈاکٹر سعید اقبال سعدی،عرفانہ امر،شوکت ڈار،قاضی اعجاز محور شامل سانوں ایہناں سب نے فوری اپنا کلام مینوں گھل دتا۔ کتاب دی اشاعت لئی نیک خواہشات دا اظہار کیتا تے کجھ شاعر جیہڑے اپنے آپ نوں بوہت خاص سمجھدے سن اوہناں نے ٹال مٹول توں کم لیندے ہوئے سوالات کرنے شروع کر دتے۔ بحرہال جنہاں لوکاں دا نمبر میرے موبائل وچ درج سی ایہناں نوں میں کال کر کے ایہناں توں کلام منگوایا تے کجھ دوستاں نے شعرا دا کلام میرے تیکر اپڑایا۔ ایس دوران میری سعید صاحب نال گل بات چلدی رہی تے اوہ اپنی پسند دے شعرا دے کلام دے حوالے نال پچھدے رہے۔
اگست دے آخری دناں سعید صاحب نے کہیا راجہ صاحب ستمبر دے شروع وچ کتاب آ جائے گی؟ جی میں کوشش کرنا واں، انشاء اللہ ستمبر دے پہلے عشرے وچ حسن انتخاب تہاڈے ہتھاں وچ ہوئے گی۔ ویلا بوہت گھٹ سی صرف پندرہ دناں وچ کتاب دی کمپوزنگ، کتابت، پرنٹنگ تے جلد سازی پر اللہ بھلا کرے میرے نکے ویر رضوان اصغر بٹ دا جس نے مختصر ترین ویلے وچ کتاب تیار کروان وچ میری مدد کیتی۔ ستمبر شروع ہویا تے چیمبر وچ الیکشن دی گہما گہمی شروع ہو چکی سی۔ چیمبر الیکشن جہے ہوئے اوہ سارے جان دے نیں ایس دوران میں اپنی گھریلو مصروفیات دی وجہ نال کدی لہور، کدی اسلام آباد تے کدی میرپور جا رہیا سی۔کہ اک دن جدوں میں دربار کھڑی شریف سلام کرن دے بعد گھر آیا تے سعید صاحب دا پیغام ملیا راجہ صاحب ً پرسوں کتاب دی رونمائی ممکن اے میں فوری جواب دتا جی بلکل ممکن اے۔ تسیں ویلے تے دن دا طے کر کے مینوں شام تیکر دس دیو میں کارڈ بنا کے شعرا نوں دعوت دے دینا واں۔ اگلے دن سعید صاحب دا پیغام ملیا کہ عمر اشرف نے تقریب رونمائی وچ شرکت لئی ڈپٹی کمشنر نوں مسیج کر دتا اے پر ڈی سی نال عمر صاحب دی گل نہیں ہو سکی۔ ایس لئی تسیں آپ سویرے جا کے ڈپٹی کمشنر گوجرانوالہ افضال دانش نوں دعوت نامہ دے آئو۔ تے فیر کارڈ سوشل میڈیا اُتے شیئر کرو۔ میں راجہ افضال نوں فوج کیتا سویرے 10 وجے تسیں ڈی سی دفتر اپڑ جانا، ڈپٹی کمشنر آفس وچ صاحب نے اپنے دفتر دے دروازے دے باہر اک وڈی ساری تختی لائی ہوئی اے جس اُتے ملاقات دا ویلا 10 توں 11 وجے درج اے۔ اسیں 10 وجے توں کجھ پہلے ای صاحب دے انتظار وچ جا بیٹھے کہ جلدی ملاقات ہوئے تے اسیں دوستاں نوں کتاب دی رونمائی توں آگاہ کر سکیے۔ جدوں گھڑی دیاں سوئیاں نے 10 توں اُتے جانا شروع کیتا تے اسیں ایہناں دے کارخاص توں پچھیا جناب صاحب کدوں پڑ رہے نیں۔ اوہناں نے دسیا کہ صاحب 11 وجے دے بعد تشریف لیاندے نیں تے فیر ایہہ ملاقات دا ویلا 10 توں 11 کیوں لکھوایا گیا اے؟ 11 وجے دے بعد ڈپٹی کمشنر صاحب تشریف لیائے تے سانوں کہیا گیا کہ تسیں میڈیا نال او ایس لئی تسیں حافظ وحید صاحب دے نال صاحب نال مل پائو گے۔ راجہ افغال حافظ وحید نوں بلایا تے کجھ منٹ مزید انتظار دے بعد سانوں صاحب دے اگے جا بٹھایا گیا۔ صاحب نے دعوتی کارڈ اُتے اک نظر پائی تے پی آر او نوں کہیا کہ ایہناں نوں کل یاد کرا دینا۔ جدوں ڈی سی صاحب نے کتاب کیوں، کنج تے کس نے شائع کروائی اے ایس بارے اک لفظ وی نہ پچھیا تے میرے دل نے کہیا کہ صاحب کل تقریب وچ نہیں آن گے پر دل دی گل دل وچ رکھی تے اسیں بلال باٹھ توں ہریسہ کھان ایہناں دے دفتر جا اپڑے۔ اگلے دن تن وجے کتاب دی رونمائی سی اسیں ویلا مقررہ اُتے کجھ پہلے ہال وچ اپڑے تے کوئی بندہ سانوں لفٹ کروان نوں تیار نظر نہ آ رہیا سی۔ عمر اشرف صاحب ہتھ ملا کے کوئی گل کیتے بغیر باہر نکل گئے تے اسیں چیمبر انتظامیہ نوں بار بار کہندے رہے کہ ساڈے معزز مہمان آ رہے نیں تسیں ہال دے دروازے کھول دیو۔ جدوں کسے نے ساڈی نہ سنی تے ساڈے کجھ میڈیا دے دوست ناراضگی دا اظہار کرن لگے تے اسیں مجبوراً سعید صاحب نوں کال کیتی جناب تسیں ذرا جلدی اپڑ جائو۔ سعید تاج صاحب کجھ لمحیاں بعد ای چیمبر اپڑ گئے تے سانوں دسیا کہ ڈی سی صاحب تشریف نہیں لیا رہے۔ اسیں کہیا ساڈے لئی تسیں ای ڈی سی کمشنر او۔ تسیں ہال وچ آ جائو تے اسیں تقریب شروع کرنے آں۔ خیر ہال دا دروازہ کھول دتا گیا اے سی تے پنکھے چلن لگے شاعر تے شہری کتاب دی اشاعت اُتے بوہت خوش ساں ععمر اشرف مغل دے جذبے نوں سراہا رہے سی، مقرر ویلے توں ادھا پونا گھنٹہ بعد صدر چیمبر عمر اشرف مغل اپنے والد حاجی اشرف مغل تے چیمبر دے کجھ ساتھیاں دے نال ہال وچ تشریف لیائے تے تلاوت قرآن پاک نعت رسول ؐ توں تقریب دا باقاعدہ آغاز کر دتاگیا۔ میری دلی خواہش سی کہ سارے شاعراں نوں اسٹیج اُتے بلایا جائے تے ایہناں توں دو دو شعر سنے جان پر ویلے دی کمی دی وجہ نال تھوڑی تعداد وچ شعرا تے مہماناں نوں سٹیج اُتے ایس تاکید دے نال بلایا گیا کہ اشعار دی بجائے دو چار گلاں کتاب دی اہمیت دے حوالے نال کرو۔ مقررین نے صدر گوجرانوالہ چیمبر عمر اشرف مغل تے خاص طور تے الحاج سعید احمد تاج نوں خراج عقیدت پیش کیتا کہ جنہاں دی خواہش تے سربراہی وچ ایہہ انمول کتاب اج ایہناں دے ہتھاں وچ اے۔ سعید احمد تاج نے تجویز پیش کیتی کہ کتاب نوں سکول و کالجز، لائبریاں تے دوجے چیمبر تیکر اپڑان دی کوشش کیتی جائے گی عمر اشرف مغل نے جلدی چیمبر تے سائبان دے اشتراک توں اک مشاعرہ کروان دی خوشخبری سنائی۔ ایس دے بعد چیمبر ولوں معزز مہماناں ’’شعرا‘‘ لئی ہائی ٹی دا اہتمام سی جتھے کتاب دوستی دے حوالے نال بوہت تفصیل نال گل بات ہوندی رہی۔ عمر اشرف تے سعید صاحب ہر کسے دے نال خوشگوار انداز وچ گل بات کردے رہے ہال توں سب توں آخر وچ جان والیاں وچ میں میرے نال عمر اشرف مغل تے سعید احمد تاج صاحب سن۔
صاحبو! میں سچے دل نال کوشش کیتی کہ کتاب وچ نہ صرف زیادہ توں زیادہ شاعراں دا کلام شامل ہوئے بلکہ بزنس کمیونٹی دے لوکاں دے اندر شعری ذوق پیدا ہو سکے۔ اک دو دوستاں دا کلام میری کوتاہی دی وجہ نال کتاب وچ شامل نہیں ہو سکیا جس لئی میں ایہناں توں معذرت کر چکیا واں مینوں ڈپٹی کمشنر صاحب دے کتاب دی رونمائی وچ نہ آن توں زیادہ تکلیف ایہناں دے اے ڈی سی انجام ریاض سیٹھی دے رویے نال ہوئی۔ ڈی سی دے نہ آن اُتے اے ڈی سی انجام ریاض سیٹھی نوں چیمبر والیاں نے بطور خاص مدعو کیتا سی پر آپ نے مختصر ترین گل بات کیتی تے ساڈے اصرار دے باوجود سٹیج اُتے آ کے اک کتاب وی کسے شاعر نوں پیش کرنا گوارہ نہ کیتا۔ جنہوں ہال وچ موجود سارے شاعراں تے میڈیا دے لوکاں نے محسوس کیتا۔ لوک گلہ کر رہے سن کہ اینی وی کیہ جلدی سی کہ صاحب بہادر اک کتاب دین سٹیج اُتے نہ آ سکے میں سمجھنا واں کہ ساڈی انتظامیہ نوں اصلاح معاشرہ لئی کتاب دوستی تے ادبی محفلاں دی اہمیت دا احساس نہیں ایس لئی ادبی تقریبات وچ شرکت ایہناں دی ترجیعات وچ شامل نہیں ایس لئی مینوں ڈی سی صاحب دے کتاب دی رونمائی وچ نہ آن توں کوئی ملال نہیں پر میں ایہہ ضرور کہواں گا کہ گوجرانوالہ شہر کتاب نال محبت کرن والیاں دا اے۔ ایہہ شہر محبتاں ونڈن والیاں دا اے ایس شہر وچ لوکاں دی دلچسپی ادب نال اے تے رہوے گی تے لوکاں دی محبت و چاہت نال ادبی تقریبات نوں فروغ ملدا رہوے گا۔ ایس کتاب دی کامیابی اُتے اینا ای لھکنا کافی اے کہ تقریب دے اگلے ای دن توں جتھے کجھ لوک کتاب تے کلام وچ نقص لبھ رہے نیں اوتھے بوہت سارے لوک ددوجے ایڈیشن دی مانگ کر رہے نیں دوجے ایڈیشن وچ اپنا کلام شائع کروان ل ئی ڈویژن بھر توں شعرا اپنا کلام گھل رہے نیں میں صرف ایہو عرض کراں گا کہ دل توڑن تے تنقید برائے تنقید کرنا چھڈو تے محبتاں ونڈن دی کوشش کرو کیوں جے
محبت میرا ایماں ہے محبت فاتح عالم
محبت میرا درماں ہے محبت فاتح عالم
محبت کے سبق پڑ ھتا ہوں صبح و شام میں یارو
محبت کا یہ احساں ہے محبت فاتح عالم
محبت روگ ہے تو روگ بھی مجھکو گوارا ہے
مگر دل اس پہ شاداں ہے محبت فاتح عالم
محبت کرنے والوں سے محبت کرکے رہتا ہوں
محبت میرا پیماں ہے محبت فاتح عالم
محبت کی عتیق انورؔ اندھیروں میں کرن پھوٹے
محبت سے چراغاں ہے محبت فاتح عالم