اِک دیہاڑ خاص بالاں نال
پاکستان اک ترقی پذیر ملک اے جتھے حکومتی سطح اُتے دعوے تے بوہت کیتے جاندے نیں پر حقیقت وچ ایہناں سپیشل بالاں لئی کوئی خاص کم نہیں ہو رہیا
عتیق انور راجہ
شیخ زبیر صاحب ایس لحاظ نال مبارک باد دے مستحق نیں کہ اوہ اک مدت توں شہر وچ سپیشل بالاں لئی متحرک نیں ،شیخ زبیر صاحب آپ وی جسمانی کمزوری دا شکار نیں پر سلام اے کہ اوہناں نے اپنی ایس پیدائشی کمزوری دے باوجود نہ صرف اعلیٰ تعلیم مکمل کیتی بلکہ ایس ویلے اوہ بوہت سارے خاص بالاں دی تعلیم و تربیت دا وسیلہ بنے ہوئے نیں۔ شیخ صاحب نال پچھلے چار پنج سال توں سلام دعا اے جدوں وی ملدے نیں بڑی محبت نال گل کردے نیں۔ شیخ صاحب اخباراں وچ کالم وی لکھدے نیں ایس لئی ایہناں نال مسلسل رابطہ رہن لگیا اے۔ ایہہ رابطہ زیادہ تر سوشل میڈیا اُتے تے کدی کسے بیٹھک یا سیمینار اُتے ملاقات ہو جاندی اے۔ اج توں کجھ دن پہلے میں جدوں کالمنگاراں تے ٹی وی اینکرز دے نال شمالی علاقہ جات دی سیر نوں سی کہ اک دن زبیر صاحب دا فون آیا، راجہ صاحب اسیں آن والی جمعرات نوں خاص بالاں دے ہتھوں بنی مختلف
کھڈونا نما شیواں دی نمائش کر رہے آںتسیں بالاں دی حوصلہ افزائی لئی ویلا کڈ کے ساڈے ادارے اپڑنا اے۔ تقریب وچ اپڑے تے دفتر وچ کجھ ہور وی شناسا چہرے وکھائی دتے تے کجھ لمحیاں بعد ای شیخ زبیر نے سانوں دفتر توں نمائش دی تھاں جان نوں کہیا۔ نکے نکے دو کمریاں وچ خاص بالاں نے بوہت وڈا کارنامہ ادا کر رکھیا سی۔ ماچس دی تیلیاں نال، آئس کریم لئی بنی لکڑی دی نکی نکی سٹکس نال گڈیاں، گھر تے بوہت کجھ بنیا نظر آ رہیا سی۔ زبیر صاحب نے دسیا کہ ایس ادارے وچ آن والے بالاں نوں پک اینڈ ڈراپ دی سہولت وی دتی جاندی اے ایس دے علاوہ جیہڑے بچے پیدائشی معذور ہوندے نیں ایہناں نوں معاشرے دا چنگا شہری بنان لئی بولنا لکھنا تے دوجے کم کرنا سکھایا جاندا اے۔ مختلف تھراپی کورسسز نال بالاں نوں بولنا، گردن سدھی رکھنا تے شیواں دی پہچان کرائی جاندی اے۔ شیخ صاحب نے دسیا کہ ایہہ بڑے دکھ دی گل اے کہ بوہت سارے والدین ایہناں خاص بالاں دی تربیت توں لاپرواہ رہندے نیں بوہت سارے گھراں وچ انج دے بالاں نوں ’’سائیں‘‘ کہہ کے ایہناں دی دیکھ بھال کیتی جاندی اے۔ والدین لُک لُک کے ایہناں دی پیدائش اُتے روندے نیں تے چاہندے نیں کہ ایہناں دیاں اَکھاں دے ساہمنے ای ایہہ خاص بچے ایس دنیا توں پردہ کر جان۔ ایس لئی کہ اوہ سمجھدے نیں کہ انج دے بالاں دی دیکھ بھال کوئی آسان کم نہیں پر اسیں ایتھے اپنے ایس سکول وچ اک اک بچے نوں پوری توجہ نال سکھان دی کوشش کرنے آں تے فیر کجھ ای مہینے بعد ایہہ بچے ادارے نال انج مانوس ہو جاندے نیں کہ چاہندے نیں مستقل ایتھے مقیم ہو جان پر تھاں تے فنڈز دی کمی دی وجہ نال اسیں انج کرن توں قاصر آں۔ جے حکومت یا صاحب حیثیت لوک تعاون کرن تے اک وڈی عمارت وچ انج دے بالاں نوں مستقل رکھ کے ایہناں دی بہتر دیکھ بھال تے تربیت کیتی جا سکدی اے۔ تعلیم تے کوئی ہنر سکھن دے بعد ایہہ بال وی معاشرے وچ اپنا مقام بنا سکدے نیں۔ زبیر صاحب نے دسیا کہ اک بال جیہڑا پہلے گل وی نہیں کر سکدا سی اج اوہ رب دے فضل تے ساڈی کوشش دے بعد ایس قابل ہو چکیا اے کہ تہانوں نغمہ سنائے گا۔ بظاہر مفلوج نظر آن والے بچے نے دل دل پاکستان نغمہ کجھ ایس طرح سنایا کہ ہال تاڑیاں تے واہ واہ نال گونج پیا۔ اپنے پنڈ وچ میں اک صاحب حیثیت گھر وچ انج دا ای اک خاص بندہ ویکھ رکھیا اے۔ پتہ نہیں ہن اوہ کس حال وچ ہوئے گا پر کسے ویلے اسیں ویکھیا سی کہ ایس دی داڑھی ودھی ہوئی ہوندی، منہ توں رالاں وگ رہیاں ہوندیاں نیں اوہ گلیاں وچ جھمدا ہویا چلدا تے لوک ایس نوں دعا لئی کہندے نظر آ ندے۔
پاکستان اک ترقی پذیر ملک اے جتھے حکومتی سطح اُتے دعوے تے بوہت کیتے جاندے نیں پر حقیقت وچ ایہناں سپیشل بالاں لئی کوئی خاص کم نہیں ہو رہیا ساڈے بادشاہ جدوں تندرست بندیاں لئی صحت تے تعلیم دا مناسب بندوبست کرن وچ ناکام نیں تے انج ایہناں توں خاص بالاں لئی کجھ خاص کرن دی امید کنج رکھی جا سکدی اے۔ المیہ تے ایہہ وے کہ ساڈا معاشرہ خاص بالاں نوں اوہ عزت تے موقعے نہیں دیندا جیہڑا ایہناں دا حق اے۔ جے کسے گھر وچ کوئی معذور بچہ پیدا ہو جائے تے لوک ایہناں بچیاں دیاں ماواں نوں طعنے دیندے نیں تے فیر گھر والے ایس بچے نوں دنیا دیاں نظراں توں لُکا کے رکھن دی کوشش کردے نیں۔ انج بچیاں نوں کدی کمریاں وچ بند کیتا جاندا اے تے کدی زنجیراں نال بنھ دتا جاندا اے۔ انج دے بچیاں نوں گھر والے دوستاں تے مہماناں دے اگے وی نہیں آن دیندے یعنی جے کسے گھر وچ پیدائشی معذور بچہ ہوئے تے ایس بچے سنے پورا خاندان بوہت تکلیف توں لنگھدا اے۔
اج توں دو عشرے پہلے تیکر ایہناں خاص بالاں لئی کدھرے کوئی کم نہیں کر رہیا سی۔ ایہہ کدی گھراں وچ بند رہندے تے کدی گلیاں وچ ڈگدے ڈگاندے زندگی دے دن پورے کر لیندے سن۔ لوک ایہناں دا مذاق بناندے تے کجھ ایہناں نوں اللہ دے نیک بندے سمجھ کے ایہناں دی خدمت کردے تے دعاواں لئی کہندے۔ پر فیر کجھ لوکاں نے ایہناں دے درد نوں محسوس کیتا تے اوہ ساہمنے آئے اوہناں نے ایہناں جسمانی تے ذہنی طور اُتے معذور بندیاں نوں معاشرے دا اک فعال بندا بنان لئی کم کرنا شروع کیتا۔ ویکھدے ای ویکھدے بوہت ساری این جی اوز وجود وچ آ گئیاں۔ ایہناں بندیاں دا بالاں دے نال رویہ بچیاں دی نشوونما تے ایہناں دی تعلیم اُتے بڑے گہرے اثرات مرتب کردا اے۔ ہن ایہناں اداریاں توں فارغ التحصیل بچے نہ صرف اپنا آپ سنبھال رہے نیں بلکہ ایہناں وچوں بوہت سارے بچے اپنی تعلیم مکمل کر کے برسر روزگار نیں تے اپنے خاندان دا سہارا بنے نیں۔ لوڑ ایس امر دی اے کہ سب توں پہلے گھر والے انج دے بچیاں اُتے پوری توجہ دین جس نال ایہناں وچ خود اعتمادی پیدا ہوئے گی تے اوہ اپنی معذوری دے خلاف لڑ سکن گے۔ایس دے بعد جنہاں اداریاں وچ ایہہ بچے تعلیم تے نگہداشت لئی داخل ہوندے نیں ایہناں دا رویہ ایہناں بالاں دے نال مشفقانہ ہونا چاہیدا اے تاکہ اوہ احساس کمتری دا شکار نہ ہون۔ معاشرے دے خوشحال طبقے دا فرض اے کہ انج دے بالاں دی پرورش لئی شیخ زبیر جہے لوکاں دے قائم کردہ اداریاں دی دل کھول کے تے ماہانہ امداد دا شیڈول بنانا شیخ زبیر صاحب نے دسیا کہ سپیشل بچیاں نوں ایہناں دے سکول وچ داخل کرانا اک بوہت ای مشکل مرحلہ اے، ایہناں خاص بچیاں دی دیکھ بھال تے تعلیم وتربیت اُتے کافی خرچہ آندا اے۔ جسمانی معذوری وچ عموماً پولیو دی وجہ نال مختلف اعضا نال معذوری ہو جاندی رہی اے پیدائشی یا بیماری دی وجہ نال بہرہ تے گونگا پن ہونا وی عام ویکھیا گیا اے بوہت سارے بچے پیدائشی نابینا ہوندے نیں تے کجھ ڈاکٹر دی غلط دوائی یا تیز بخار دی وجہ نال وی بینائی کھو دیندے نیں۔ ذہنی طور اُتے معذور بالاں تے وڈیاں نوں بوہت ساری مشکلات دا ساہمنا کرنا پیندا اے۔ بچیاں نوں بیت الخلا جان، اپنے آپ دی صفائی تے کھان پین دی بالکل سمجھ نہیں ہوندی۔ تے ستم ایہہ کہ ایہہ خاص بچے اپنی کسے تکلیف توں اپنیاں نوں آگاہ وی نہیں کر پاندے۔ بوہت سارے بچے صحیح طرح نال چل نہیں سکدے گل نہیں کر سکدے۔ آپ کھا پی نہیں سکدے کجھ بندیاں وچ ذہنی بیماری شدید ہوندی اے جس دی وجہ نال اوہ اپنا آپ سنبھال نہیں سکدے۔
ایہناں دے منہ توں ہر ویلے رالاں ٹپکدیاں رہندیاں نیں۔ نک وگدا اے اوہ اپنے حوائج ضروری نوں آپ کنٹرول نہیں کر سکدے تے نہ ای وقت اُتے کسے نوں دس سکدے نیں ایہناں لئی گھر والے ہر ویلے ایہناں لئی پریشان رہندے نیں۔ ترقی یافتہ ملکاں وچ وی معذور بچیاں دی تعداد بوہت زیادہ اے پر ایہناں ملکاں نے معذور بچیاں دی دیکھ بھال دا اک بہترین نظام وضع کر رکھیا اے۔ اوتھے سپیشل بالاں لئی حکومتی سطح اُتے مختلف ادارے کم کر رہے نیں جتھے ایہناں دی پرورش تے نگہداشت دا بوہت چنگا بندوبست کیتا جاندا اے سپیشل بالاں لئی وکھرے سکول بنے نیں جتھے ایہناں دی تعلیم تے تربیت دا بوہت چنگا انتظام ہوندا اے جد کہ ساڈے کول کجھ تنظیماں نے خاص بچیاں لئی ادارے تے قائم کر لئے پر اوہ صرف فوٹو سیشن دی حد تیکر متحرک نیں اوہ سال وچ کوئی اک دو تقریب منعقد کردے نیں تے اپنے لئی ڈالراں دا انتظام کرن وچ کامیاب ہو جاندے نیں یعنی ایہہ کہیا جا سکدا اے کہ کجھ لوک اینے بے حس نیں کہ اوہناں نے ایہناں خاص بالاں نوں اپنی کمائی دا ذریعہ بنا لیا اے انج دے لوکاں نوں ویکھدے ہوئے بوہت سارے والدین اپنے بچیاں نوں ساڈے جہے کسے وی ادارے وچ گھلن توں ڈردے نیں چنگے بُرے لوک ساڈے معاشرے وچ ہر تھاں پائے جاندے نیں پر سمجھن دی گل ایہہ وے کہ زیادہ تر تنظیماں خاص بالاں لئی بوہت خاص کم کر رہیاں نیں حاصل کلام ایہہ وے کہ انج دے بالاں نوں گھراں وچ لُکان دی بجائے ایہناں دی تعلیم و تربیت لئی کوشش کیتی جائے تے ایہناں دی معذوری نوں وجہ دسدے ہوئے ایہناں اُتے رحم کھان دی بجائے ایہناں نوں کوئی کم سکھا کے اپنے پیراں اُتے کھڑا ہون دے قابل بنایا جائے خاص بچیاں دی حوصلہ افزائی کیتی جائے ایہناں دے خاص سکول تے کالج بنائے جان تے ایہناں نوں معاشرے دا اہم فرد منیا جائے۔
