روپئے دی بے قدری تے مہنگائی

روپئے دی بے قدری تے ڈالر دی قدر وچ وادھے نال قرضیاں دے بوجھ وچ وادھے دے نال برآمدات تے درآمدات دے فرق دے حجم وچ وی خوفناک وادھا ہویا اے

تحریر حمیداللہ بھٹی

ایس ورہے روپئے دے مقابلے وچ ڈالر دی قیمت وچ ریکارڈ وادھا ہویا اے روپے دی قدر وچ کمی نال مہنگائی نوں جویں پَر لگ گئے نیں روزمرہ دیاں اشیائے ضروریہ دیاں قیمتاں وچ خطرناک حد تیکر وادھا ویکھن وچ آ رہیا اے گندم دی قیمت ملکی تاریخ دی آل ٹائم ریکارڈ سطح اُتے اپڑ گئی اے صرف دو ہفتے پہلاں دو ہزار من والی گندم ہن 2430 وچ دستیاب اے ودھدی مہنگائی دے اثرات نے نچلے طبقے توں جین دی سکت کھوہ لئی اے تے درمیانے طبقے دی مشکلات وی ودھا دتی اے چنگے بھلے کھاندے پیندے گھرانے وی مہنگائی نال بلبلان لگے نیں کہن نوں تے وزراء ریجن دے سارے ملکاں توں پاکستان وچ مہنگائی گھٹ قرار دیندے نیں پر انج دے دعوویاں دی زمینی حقائق تائید نہیں کردے کیوں جے لوکاں دیاں چیخاں دسدیاں نیں کہ مہنگائی نے سب دا جینا دوبھر کر دتا اے وزیر یا تدبیر بضد نیں کہ جنوبی ایشیا دے سارے ملکاں توں پاکستان وچ پٹرول دیاں قیمتاں گھٹ نیں تے ایہہ دعویٰ کردے ہوئے دیگر ملکاں دی کرنسی دا ڈالر نال موازنہ کردے نیں پر ایہناں ملکاں دی ساڈے توں فی کس آمدن وچ کنہا فرق اے؟ دا جواب دین دی بجائے حکومتی ترجمان چپ رہندے نیں۔
ڈالر دی ودھدی قیمت تے روپے دی ماضی قریب وچ ہون والی بے قدری نال قرضیاں دا بوجھ ناقابلِ برداشت ہو گیا اے وزارت خزانہ دی اک محتاط رپورٹ دے مطابق روپئے دی حالیہ بے قدری نال قرضیاں وچ دو ہزار نو سو ارب روپئے دا وادھا ہویا اے۔ ایہہ انج دا وادھا اے جس دا صنعت و زراعت نوں کوئی فائدہ نہیں ہویا بلکہ کجھ کیتے بغیر ای قوم بیٹھے بٹھائے قرضیاں دی دلدل وچ مزید دھنس گئی اے پچھلے تن ورھے دے دوران روپئے دے مقابلے وچ ڈالر دی قدر وچ ہون والا وادھا 40 فیصد اے ایسے طرح یورو وچ ایہو وادھا 37 تے پائونڈ وچ 41 فیصد اے دیگر کرنسیاں دے مقابلے وچ روپیہ مسلسل پسپا ہو رہیا اے بھارت تے بنگلہ دیشی کرنسی دی قدر بہتر ہوئی پر روپیہ مسلسل گراوٹ دا شکار اے ایس دی وجہ کیہ اے؟ ظاہر اے حکومتی معاشی پالیسیاں دی ناکامی اے اسد عمر، حفیظ شیخ تے ہن شوکت ترین دی صورت وچ تجربات جاری نیں پر ہجے تیکر کوئی تجربہ کامیابی نال ہمکنار نہیں ہویا جس دی بنا اُتے پورے ملک نوں ہوش رُبا مہنگائی دے سونامی دا ساہمنا اے خراب معاشی حالات وچ بہتری دی امید اُتے ای قوم نے تحریک انصاف نوں ووٹ دتے سن پر نہ صرف دیگر وعدے پورے نہیں ہوئے بلکہ معاشی حالت وی مزید دگرگوں ہوئی اے۔ آئندہ وی کسے چنگی خبر دی شنید دا امکان گھٹ اے خراب معاشی حالات دی بنا اُتے حکومتی صفاں وچ مستقبل دے حوالے نال خوف و ہراس جنم لے رہیا اے کیوں جے روپیہ انج ای قدر کھوندا رہیا تے مہنگائی ودھدی رہی تے کوئی عاقبت نہ اندیش ای موجودہ حکومتی جماعت دے امیدواراں نوں ووٹ دین دی ہمت کر سکے گا۔ قیمتاں اُتے کنٹرول کرن لئی آلو، پیاز، ٹماٹر، سنے کئی سبزیاں دی برآمد اُتے پابندی لان اُتے سوچ وچار کیتی جا رہی اے پر برآمد کنندگان کہندے نیں کہ برآمدات اُتے قدغن نال روپے اُتے ہور بوجھ پئے گا تے انج دے فیصلیاں نال زراعت اُتے مبنی معیشت مزید متاثر ہوئے گی۔
روپئے دی بے قدری تے ڈالر دی قدر وچ وادھے نال قرضیاں دے بوجھ وچ وادھے دے نال برآمدات تے درآمدات دے فرق دے حجم وچ وی خوفناک وادھا ہویا اے جنہوں برابر کرن یا درآمدات نال برآمدات ودھان لئی چاہیدا تے ایہہ سی کہ حکومت انج دی پالیسیاں اپناندی جس نال صنعت و زراعت دی پیداوار وچ بہتری آندی ایس طرح نہ صرف روزگار دے موقعے ودھدے بلکہ فی کس آمدن وچ وی وادھا ہوندا تے مہنگائی وچ وی کمی آندی پر معاشی ماہرین نے اُلٹا بجلی، گیس تے پٹرول دیاں قیمتاں وچ وادھے نوں معاشی بہتری دا نسخہ سمجھ لیا اے گل ایتھے تیکر ای محدود نہیں رہی ٹیکس دے نال شرح سود وی ودھا دتی گئی اے ماہرین ایس فیصلے نوں معیشت لئی سخت نقصان دہ قرار دیندے نیں کیوں جے پچھلے اک ورہے وچ شرح سود گھٹ ہون نال معاشی سرگرمیاں وچ کسے حد تیکر جیہڑا وادھا ویکھن وچ آیا سی اسٹیٹ بینک دے حالیہ فیصلے نال خدشہ اے کہ زراعت، نکی صنعتاں تے تعمیراتی سرگرمیاں وچ جیہڑی بہتری دا سفر جاری سی ہن اوہ رُک جائے گا بلکہ ایہہ فیصلہ نکی صنعتاں دی بندش دا باعث بن سکدا اے کیوں جے بجلی تے پٹرول دیاں قیمتاں وچ مسلسل وادھے نال لاگت زیادہ ہون نال پیداواری سرگرمیاں متاثر ہو رہیاں نیں ایسے بنا اُتے تے ایس مالیاتی سال دے پہلے دو مہینے دوران تجارتی خسارہ ست ارب ڈالر تیکر ہو گیا اے ایہہ ٹھیک اے کہ جدوں صنعتی ترقی ہوندی اے تے جدید مشنری منگوان، تنصیب تے انفراسٹرکچر دی بہتری اُتے اخراجات ودھدے نیں پر تجارتی خسارے توں بچن لئی برآمدات ودھانا وی ناگزیر اے حکومتاں زرمبادلہ دے ذخائر بہتر رکھن لئی برآمدات اُتے سبسڈی دیندیاں نیں پر ساڈے معاشی ماہرین نوں بظاہر صرف تجربات دے ہور کجھ کرنا نہیں آندا معاشی ماہرین نے ملک نوں تجربہ گاہ بنان تے زیر تربیت وزراء نے کم دی بجائے سیاست چمکان تیکر ای اپنے آپ نوں محدود کر رکھیا اے روپے دے مقابلے اُتے ڈالر دی قدر وچ بڑھوتری دی رفتار بے قابو ہو رہی اے پر لگدا اے حکمراناں نوں عوام یا ملک دا احساس ای نہیں البتہ مہنگائی گھٹ کرن دی بجائے مہنگائی درست ثابت کرن دا جنون اے۔ کجھ ترجمان تے ایس حد تیکر چلے جاندے نیں کہ گوانڈھی ملکاں نال مہنگائی دا موازنہ کردے ہوئے بہتری ثابت کرن اُتے تقریراں نال مطمئن کرن دی کوشش کردے نیں انج دی ای پالیسیاں نال کرنٹ اکائونٹ خسارہ 2021 وچ 1.8 ارب ڈالر تیکر جا اپڑیا اے پر نہ تے روپئے دی بے قدری روکن اُتے کم ہویا اے نہ ای مہنگائی اُتے قابو پان دی پالیسی بنائی گئی اے کامیاب جیہڑے ایہناں دے بعد کامیاب پاکستان پروگرام دا اجرا ہویا پر مستفید ہون والے کس سیارے اُتے وسدے نیں کسے نوں پتہ نہیں۔
روپئے دی قدر وچ کمی دے بارے حکومتی استدلال اے کہ اس طرح اشیا سستی تے برآمدات وچ وادھا ہوئے گا نیز تجارتی خسارے نوں گھٹ کرن وچ مدد ملے گی پر سمجھن والی گل ایہہ وے کہ روپئے دی قدر وچ کمی نال برآمدات سستی ہون نال درآمدی حجم وچ خطرناک حد تیکر وادھا ہویا اے تے آمدن وچ کمی نال قرضیاں دی قسطاں دی ادائیگی دی سکت توں محروم ہون دے نیڑے آ رہے نیں تے درآمدی بل ودھن لگیا اے۔ ایس طرح ملکی معیشت نوں اپنے ہتھی تباہ کرن دے مترادف اے ڈالر دی قیمت ودھن نال اک پاسے درآمدات دیاں قیمتاں وچ وادھا ہویا اے تے نال ای ملک وچ مصنوعات تیار کرن تے عوام نوں سستی شیواں دین دے منصوبے ناکامی نال دوچار ہون لگے نیں کیوں جے بجلی تے پٹرول دیاں قیمتاں وچ وادھے نال پیداوار ی لاگت کئی گنا ودھ جاندی اے جس نال مہنگائی دا طوفان جنم لیندا اے ڈالر طاقتور ہون تے روپئے دی بے قدری دے رحجان نوں معاشی ماہرین ملکی معیشت لئی نقصان دہ قرار دیندے نیں معاشی پالیسیاں وچ تسلسل نہ ہون تے بے یقینی دی کیفیت پیدا ہون نال اسٹاک مارکیٹ وچ وی مسلسل گراوٹ آ رہی اے ایہناں حالات دا تقاضا اے کہ معیشت اُتے تجربے کرن تے وزراء نوں زیر تربیت رکھن دا کم چھڈ کے ملکی کرنسی نوں سنجیدگی نال بہتر بنان لئی ٹھوس پالیسی بنان اُتے توجہ دتی جائے امپورٹ تے ایکسپورٹ دے حوالے نال قابل عمل تے موئثر پالیسی دا فوری نفاذ ای روپے دی بے قدری روکن تے مہنگائی گھٹ کرن وچ ممدو معاون ہو سکدا اے۔