حادثیاں توں محفوظ تے مستحکم پاکستان

پنجاب وچ ایمرجنسی سروس نے 98 لکھ توں ودھ متاثرین نوں مختلف حادثیاں وچ ریسکیو کیتا

دیبا شہناز اختر

8اکتوبر 2005پاکستان دی تاریخ وچ کدی نہ بھلن والا قومی سانحہ اے جس وچ زلزلے دی وجہ نال 87 ہزار توں ودھ لوک مناں مٹی تھلے دب گئے۔ لاتعداد قیمتی املاک دا نقصان ہویا تے ایہہ سلسلہ صرف ایتھے ختم نہیں ہویا بلکہ کجھ ورھیاں بعد سیلاب 2010 وچ تباہ کاریاں دی وجہ نال بے تحاشہ نقصان ہویا۔ ایس سانحہ نے کمیونٹی توں لے کے ایواناں نوں یک دم ہلا کے رکھ دتا۔ قدرتی آفات نوں وقوع پذیر ہون توں روکیا تے نہیں جا سکدا پر ایہہ گل قابل تشویش سی کہ تعمیرات ایس طرز اُتے نہیں سی کہ ایہناں وچ رہائش پذیر زلزلے توں بچ سکدے تے نہ ای ایمرجنسی سروس دے کول بین الاقوامی معیار دی تربیت یافتہ سرچ اینڈ ریسکیو ٹیم موجود سی۔ پاکستان ایس قومی سانحہ اُتے بغیر کسے بیرونی امداد دے نبرد آزما نہیں ہو سکدا سی تے انج ای ہویا۔ سرچ اینڈ ریسکیو ٹیماں وی باہر توں منگوائیاں گئیاں اپنی مدد آپ دے اصول دے تحت وی لوکاں نے متاثرین دی مدد کیتی جس دی وجہ نال کئی لوک بچ تے گئے پر غیر پیشہ وارانہ طریقے نال متاثرین دی منتقلی کسے زحمت توں گھٹ نہیں سی ایس وجہ نال اکثر لوک ساری زندگی لئی مفلوج ہو گئے اسیں سارے بحیثیت قوم ایس قومی سانحہ دے بعد اکٹھے ہو گئے تاکہ ایہناں نامساعد حالات نال بہتر طریقے نال نبڑیا جا سکے۔ ایہہ اوہ ویلا سی کہ جدوں حکومت پاکستان نے بیرونی امداد دے ذریعے زلزلہ زدگان لئی بہترین تعمیرات نوں یقینی بنان دی کوشش کیتی ایہناں علاقیاں وچ اج وی جا کے ویکھو تے شاید ای کوئی گھر انج دا ہوئے جیہڑا زلزلے دے بعد بنایا گیا ہوئے تے پہلے توں بہتر نہ ہوئے پاکستان آرمی تے سارے متعلقہ اداریاں نے ساری تھاواں دا سروے کر کے ودھ توں ودھ لوکاں نوں عمارات، گھر دی تعمیرات لئی قسطاں وچ رقم دتی جس دی وجہ نال متاثرین نے پہلے توں زیادہ بہتر تعمیرات نوں یقینی بنایا۔ ایہہ گل اہم اے کہ حادثیاں توں نبرد آزما ہون لئی کسے وی سانحہ دے بعد عوام الناس اکثر متحد ہو جاندی اے ایس طرح حادثے نقصان دے نال نال انج دے موقعے دی فراہمی دی وجہ بن جاندے نیں جنہاں نال ترقی وَل سفر شروع ہو جاندا اے۔ ایہہ اوہ ویلا سی جدوں لہور وچ پنجاب ایمرجنسی سروس قائم کیتی گئی سی پر ریسکیو سروس ہجے مکمل طور اُتے سرچ اینڈ ریسکیو دے آلات نال مزین نہیں سی۔
زلزلے وچ بے یارو مددگار متاثرین تے لواحقین دی بے بسی نے ایمرجنسی سروس دے قیام دی افادیت نوں مزید تقویت دتی تے اکتوبر 2006 وچ پہلی ڈزاسٹر ریسپانس ٹیم تشکیل دتی گئی جس دی بعدازاں تربیت کر کے استعداد کار وچ مسلسل وادھا کیتا گیا۔ ایسے دوران ایمرجنسی سروسز اکیڈمی وچ پاکستان بھر توں ریسکیورز دی تربیت شروع کیتی گئی تاکہ پنجاب دے سارے ضلعے تے صوبیاں وچ ایمرجنسی دا منظم تے مربوط نظام قائم کیتا جا سکے اج ایہناں ساری کوششاں دے ثمرات دی بدولت پنجاب وچ ایمرجنسی سروس نے 98 لکھ توں ودھ متاثرین نوں مختلف حادثیاں وچ ریسکیو کیتا۔ ملک بھر توں 20 ہزار توں ودھ ریسکیو رز نوں تربیت دتی جس دی وجہ نال پنجاب وچ ریسکیو سروس تحصیلاں دی سطح تیکر قائم کیتی گئی تے صوبہ خیبر پختونخواہ ، کشمیر گلگت، سکردو تے ہن بلوچستان وچ وی ایہہ نظام ایس طرز اُتے قائم کیتا جا رہیا اے۔ ایمبولینس سروس دے نال فائر سروس دا قیام 2007 وچ جدید خطوط اُتے تربیت تے ماڈرن فائرو ہیکلز دے ذریعے کیتا گیا تے پنجاب بھر وچ ہن تیکر 1 لکھ 70 ہزار توں ودھ اگ دے سانحات وچ بروقت ایمرجنسی ریسپانس تے پیشہ وارانہ فائر فائننگ نال 511 ارب روپئے دے ممکنہ نقصانات نوں بچایا۔ موٹر بائیک ریسکیو سروس پنجاب دے 9 ڈویژنل ہیڈ کوارٹرز وچ شروع کیتی گئی جس نے 8 لکھ توں ودھ ایمرجنسیز وچ اوسط 4 منٹ دے رسپانس ٹائم دے نال پیشہ وارانہ مدد فراہم کیتی۔ ایمرجنسی رسپانس نوں مزید مستحکم بنان لئی کمیونٹی سیفٹی پروگرام شروع کیتا گیا جس دے تحت پنجاب دے سارے یونین کونسلز وچ کمیونٹی ایمرجنسی رسپانس ٹیمز دا قیام یقینی بنایا جا رہیا اے تے کالجز تے یونیورسٹیز دے طلبہ و طالبات نوں ذمہ دار شہری بنان تے فرسٹ ایڈ اُتے تربیت لئی ریسکیو کیڈٹ کور دا آغاز کیتا گیا جس لئی ریسکیو کیڈٹ کور ایپ بنوائی گئی تے طلبہ نوں آن لائن تربیت دی ایہہ سہولت حاصل اے کہ ریسکیو ٹیماں تعلیمی اداریاں وچ آ کے طلبہ نوں عملی مشقاں دے ذریعے لائف سیونگ سکلز سکھان تاکہ ہر گھر وچ اک فرسٹ ایڈر تربیت یافتہ ہوئے تے نوجوان نسل سیفٹی نوں فروغ دین لئی اپنی متعلقہ علاقے وچ عملی کردار ادا کر سکے۔
ایمرجنسی سروس نے 18 ویںترمیم دے باوجود اپنے کم دی بدولت نہ صرف اہلیان پنجاب نوں سروسز فراہم کیتی بلکہ صوبیاں دی حدود پار کردے ہوئے پنجاب نے وڈ ابھرا بن دے ہوئے دوجے صوبیاں نوں ایہہ نظام قائم کرن وچ ایمرجنسی سروسز اکیڈمی دے ذریعے ہر طرح دی مدد فراہم کیتی۔ ایہہ گل پاکستان لئی باعث اعزاز اے کہ ایمرجنسی سروسز اکیڈمی نہ صرف پاکستان دے سارے صوبیاں دے ریسکیورز دی پیشہ وارانہ تربیت فراہم کر رہی اے بلکہ ایس اکیڈمی دی سرچ اینڈ ریسکیو ٹیم اقوام متحدہ توں جنوبی ایشیا دی پہلی سرٹیفائیڈڈزاسٹرریسپانس ٹیم بن چکی اے۔ ہن ایہہ ٹیم نہ صرف پاکستان وچ بلکہ انٹرنیشنل ڈزاسٹر ریسپانس لئی تیار اے۔ حالات دا بطور مشاہدہ کریئے تے 2005 وچ بحیثیت پاکستانی اسیں جیہڑی مدد منگدے سی اوہ مدد ہن دین دے اہل ہو چکے آں ایس کٹھن سفر دی رواداد بوہت ورھیاں اُتے محیط اے بوہت سارے اتار چڑھائو شامل نیں پر ریسکیو سروس دی مینجمنٹ نے مستقل مزاجی دے نال ایہہ سفر جاری و ساری رکھے ہوئے اے جس دی وجہ نال اج پاکستان ایس میدان وچ گلوبل نیٹ ورک دا حصہ بن چکیا اے۔
ایمرجنسی سروس دے تقریباً 17 سالہ سفر وچ یکے بعد دیگرے عوام دوست اقدامات نیں جیہڑے بلاشبہ فائونڈر ڈائریکٹر جنرل ڈاکٹر رضوان نصیر دی باصلاحیت قیادت تے سپیکر پرویز الٰہی، وزیراعلیٰ پنجاب سردار عثمان بزدار، گورنر پنجاب چودہری محمد سرور جہے عظیم سیاست داناں دی پشت پناہی دا نتیجہ اے تے پاکستان ریسکیو ٹیم دی اقوام متحدہ انسراگ توں سند یافتہ ہون دے پچھے ایمرجنسی سروسز اکیڈمی تے ہیڈ کوارٹرز دے افسران دی دن رات دی محنت شامل اے۔
ایمرجنسی سروسز اکیڈمی دی حادثات توں نبرد آزما ہون دی تیاری دی اہم کاوش ہر سال ایس اکیڈمی وچ نیشنل ریسکیو چیلنج دا انعقاد اے جس وچ پاکستان بھر توں ایمرجنسی سروسز دی ٹیماں حصہ لیندیاں نیں جس وچ ٹیماں نوں حادثات و سانحات وچ ریسپانس کرن دی صلاحیتاں لئی مختلف فرضی مشقاں توں لنگھنا پیندا اے تے بہترین کارکردگی دی حامل ریسکیو ٹیم نوں اعزاز تے انعامات نال نوازیا جاندا اے۔
ایس نیشنل ریسکیو چیلنج لئی پہلے ٹیماں دا مقابلہ ڈویژن دی سطح اُتے کروایا جاندا اے تے کامیاب ٹیماں نوں نیشنل ریسکیو چیلنج لئی ایمر جنسی سروسز اکیڈمی وچ مقابلے دی دعوت دتی جاندی اے۔ ایس سال 10 واں نیشنل ریسکیو چیلنج دا انعقاد 6 تا8 اکتوبر نوں ایمرجنسی سروسز اکیڈمی وچ ہو یا اے جس وچ پاکستان بھر توں ٹیماں نے شرکت کرن کیتی تاکہ صوبیاں دے وچکار یکجہتی تے ڈزاسٹر ریسپانس دے شعبے نوں فروغ ملے۔ ایسے طرح ایمرجنسی سروسز اکیڈمی ہر سال نیشنل کمیونٹی ایمرجنسی ریسپانس ٹیمز چیلنج دا انعقاد کردی اے جس وچ پاکستان بھر دی والنٹیر ٹیماں نوں شرکت دی دعوت دتی جاندی اے تاکہ کمیونٹی دی استعداد کار ودھا کے مقامی سطح اُتے ڈزاسٹر ریسپانس تے مینجمنٹ نوں موثر بنایا جا سکے۔
حکومت وقت نے ایمرجنسی سروس نوں مزید مستحکم کرن لئی سروس دے دائرہ کار دی پنجاب دی ساری تحصیلاں تیکر توسیع کر دتی اے تے ہر ضلعے دی سطح اُتے موٹر بائیک ریسکیو سروس شروع کرن دا فیصلہ کیتا اے جد کہ دور دراز علاقیاں توں رسائی لئی ایئر ایمبولینس سروس شروع کرن دی منظوری دے دتی اے۔
ایمرجنسی تے ڈزاسٹر نوں مزید بہتر بنان لئی قومی تے صوبائی سطح دے حکومتی ادارے حادثات توں نبردآزما ہون لئی بہتر تیاری لئی موثر اقدامات لئی کوشاں نیں جس لئی بین الاقوامی اداریاں جہے UNOCHAتے UN INSARAGدی سپورٹ وی حاصل اے۔ ایہہ سارے اقدامات تے اداریاں دے مابین تعاون تے مشترکہ کوششاں پاکستان نوں ڈزاسٹر Resilienceبنان دی نوید نیں۔
اللہ ساڈے ملک نوں تے ایس وچ وسن والے ہر شہری نوں ہر حادثے تے سانحے توں محفوظ رکھے۔ آمین
پاکستان ریسکیو ٹیم زندہ باد
پاکستان پائندہ باد