عمران تبدیلی کیوں نہیں لیا سکے

اشرف شریف

کیہ تسیں ایس گل نال اتفاق کرو گے کہ پچھلے کجھ ہفتیاں توں سیاسی خبراں دی گنتی بڑی گھٹ رہی اے۔ مثلاً بلاول بھٹو دے بعد حمزہ شہباز جنوبی پنجاب گئے کامیاب جلسے تے میٹنگاں کیتیاں۔ تحریک انصاف تے پی پی دے کجھ بارسوخ بندے نوں ن لیگ وچ شامل کیتا۔ سینٹ وچ قائد حزب اختلاف یوسف رضا گیلانی تے اوہناں دی دھی نوں اک بین الاقوامی پارلیمانی کانفرنس وچ شرکت دی اجازت نہ دتی گئی۔ دوہاں نوں ایئرپورٹ توں واپس آنا پیا۔ پی پی نے بیان جاری کیتا کہ اک پارٹی دے لوکاں نوں قید دی سزا دے باوجود علاج دے ناں تے باہر گھل دتا جاندا اے تے دوجی جماعت دے رہنماواں نوں بین الاقوامی کانفرنس وچ شرکت توں روک دینا امتیازی سلوک اے۔ بلاشبہ پیپلزپارٹی دا ایہ شکوہ ٹھیک تے ایس امتیازی سلوک دیاں کئی مثالاں ماضی وچ محفوظ نیں پر جے کجھ فوجی تقرریاں تے اپوزیشن جماعتاں دے بیان پڑھیے تے سیاسی خبراں گھٹ ہون دی وجہ سمجھ وچ آئوندی اے۔ اجے ویکھیا جا رہیا اے کہ سابق آئی ایس آئی چیف لیفٹیننٹ جنرل فیض حمید دی پالیسی جاری رہندی اے یاں ندیم انجم سیاسی استحکام معاشی امن تے سکیورٹی چیلنجاں وچ توازن برقرار رکھن لئی نویں حکمت عملی ترتیب دیندے نیں۔
یاد رہوے سیاسی استحکام لئی ساریاں جماعتاں وچ اک سطح تے اتفاق پیدا کیتا جانا لازم اے۔ سردست اہم تبدیلیاں ٹی ٹی پی نال گل بات تے کالعدم قرار دتیاں گئیاں مذہبی تنظیم دے نوجوان سربراہ دی نظربندی دا خاتمہ اے۔ یقینا ریاست اجہے فیصلے کرن ویلے شہریاں دے خدشات نوں نظرانداز نہیں کردی پر اک نکتہ ہمیشہ سامنے رکھنا ہووے گا کہ جس ریاست دا آئین ہوندا اے اوتھے ریاستی اختیار صرف حکومت نوں حاصل ہوندا اے۔ کوئی تنظیم گروہ یاں فرد واحد ریاست تے اوہدے آئین نوں چیلنج کردا اے تے اوہ باغی کہلائے گا۔ مبہم تے غیرواضح سوچ والے بھاویں اوہناں نوں ناسمجھ یاں بھٹکے ہوئے قرار دے کے اوہناں لئی نرم گوشہ ظاہر کرن کیہ تسیں جائزہ لیا کہ ساڈیاں سیاسی جماعتاں نے قومی معاملیاں تے رائے سازی دا کم مدت ہوئی اے چھڈ دتا اے۔ بھٹو صاحب آخری لیڈر سن جہناں نے لوکاں دے مسئلیاں نوں قومی ترجیحات دی شکل دتی۔ اوہناں دے بعد عمران خان نے رائے سازی وچ کردار ادا کیتا تے کرپشن نوں ملک دا سب توں وڈا مسئلہ منوا کے اقتدار حاصل کیتا۔ بھٹو صاحب نے مزدور حقاں لئی یوم مئی دی چھٹی‘ اداریاں نوں قومیانے‘ مزدور یونین دے قیام‘ لیبر عدالتاں دا قیام‘ اولڈ ایج بینیفٹ تے دوجے اقدامات کیتے۔ مزدور سماجی طور تے ایہناں اقدامات دے پاروں مضبوط ہویا پر اختیار ہمیشہ دولت مند طبقے دے کول رہیا اے جو بیرونی طاقتاں نال تعلقات رکھدے نیں ایس لئی مزدور بااختیار نہ ہو سکیا۔ بھٹو صاحب نوں راہ توں ہٹا دتا گیا۔ ایہ سبق سی کہ کوئی پاکستانی لیڈر عوام نوں بااختیار بنان دا خواب ویکھے نہ وکھائے۔ ایہدے بعد جنی سیاست ہوئی اوہ غیرسیاسی تے غیرعوامی ایجنڈے تے کیتی گئی۔
ڈرائنگ روم لیڈر جنم لین لئی پارٹیاں دے منشور بننے بند ہو گئے۔ عوامی مباحث دا خاتمہ ہو گیا‘ میڈیا نوں رائے سازی دا ٹول بنایا گیا تے اوہنوں دس دتا گیا کہ کس معاملے تے گل کرنی اے تے کہدے تے چپ رہنا اے ایسے وجہ نال کجھ مخالفین نے اوہناں نوں طالبان خان تک کہہ دتا۔ امریکہ تے بھارت نال تعلقات پاکستان دی خارجہ پالیسی دا رخ دسدے نیں۔ عمران خان ایس رخ نوں بدلنا چاہندے سن ہن جے ایہناں معاملیاں تے لوکاں دی رائے بنائی جاندی تے ووٹر نوں شاید گھٹ دلچسپی ہوندی۔ ایس دلچسپی نوں ودھان لئی کرپشن دا تڑکا منتخب کیتا گیا۔ بلاشبہ کرپشن نے ہر شہری نوں پریشان کر رکھیا اے۔ پولیس کرپشن دی زد وچ اے۔ عدالتاں کرپشن نال آلودہ نیں‘ نوکریاں وکدیاں نیں ٹرانسفر پوسٹنگ دے مُل متھے گئے نیں۔ ہسپتالاں وچ بناں جان پچھان کوئی نہیں پچھدا۔ سکیورٹی تے کرپشن نوں ملا کے اک فارمولا تیار کیتا گیا۔ ایہ کم کر گیا تے عمران خان اقتدار وچ آ گئے۔ منشور دی حد تک اوہ مقبول رہے پر ایس منشور تے عملدرآمد وچ اوہناں نوں مشکلات دا سامنا اے۔ سکیورٹی معاملیاں بارے پالیسی انٹیلی جنس اداریاں تے فوج تک اپڑ چکی۔ ایس پالیسی تے عمل ہویا اسیں ویکھیا کہ افغانستان وچ بھارت دا اثرورسوخ ختم کیتا گیا تے طالبان واپس آ گئے۔ ہن سکیورٹی پالیسی دے اوس حصے تے عمل ہونا باقی اے جو سیاسی قیادت دی ذمہ داری کہلاندا اے۔ پاکستان دے حق وچ سازگار ماحول بنانا مذاکرات لئی چنگے نکات دا انتخاب مستقبل دے تعلقات نوں ایس طرح نویں سریوں تشکیل دینا کہ عسکریت پسندی کسے فریق دا ہتھیار نہ بن سکے سب توں اہم گل ایہہ وے کہ سکیورٹی معاملیاں تے لوکاں دی رائے تشکیل دین لئی اک کھلی فضا دتی جاوے۔ جنگ دے بعد مذاکرات ہوندے نیں ایہ کیویں ممکن اے کہ امریکہ تے طالبان وچکار مذاکرات ہون دے بعد معاملہ طے ہووے تے پاکستان نے دہشت گردی خلاف جنگ وچ جہڑے دھڑیاں دا سامنا کیتا اے اوہناں نوں ایویں ای چھڈ دتا جاوے۔ ایہناں گروپاں نوں انگیج کرنا ضروری اے۔
کرپشن خلاف عمران خان سب توں ودھ گل کردے نیں کرپشن اجہی سپرپاور اے جو حکمران اشرافیہ دی طاقت دا محور اے عمران خان نوں ووٹ دین والے طاقت دے ایس محور دا خاتمہ چاہندے نیں۔ بظاہر ایہ ممکن نہیں کہ اوہناں دی کابینہ تے ساتھیاں وچ اجہے لوک موجود نیں جہناں دی دولت غیرقنونی اے۔ ساڈے ایتھے جہڑے لوکاں نے تیزی نال اگن والی پوش آبادیاں وچ محل کھڑے کیتے نیں اوہ دولت دی نمائش کردے نیں پر کاغذات وچ غریب نظر آئوندے نیں۔ کسے دا باپ کماندا اے تے کسے دا پُتر اوہنوں خرچ گھلدا اے۔ پنڈورا پیپرز آن تے غریب ملکاں دے امیراں دی تلاش شروع ہو گئی اے۔ ایس تلاش وچ زیادہ شور اک دوجے دا ناں لین تے اے لکھاں فائلاں نیں جہناں نوں کھنگالیا گیا فیر وی لکھاں باقی نیں جہناں دا جائزہ لینا باقی اے۔ ایس صورتحال وچ تجزیہ کیتا جا سکدا اے کہ اگلے ڈیڑھ ورھے وچ عمران کیہ تبدیلی لیا سکدے نیں؟۔٭٭