دَمّ

ڈاکٹر کرامت مغل

اوہنوں کِسے اِک تھاں توں ای فیض ہوندا اے۔تینوں جہڑی تھاں توں فیض ہونا اے حالے توں اوس تھاں تے نہیں اَپڑیا۔مینوں تاں سرکار ایہناں گلاں دا پتا نہیں۔جویں کوئی آکھے میں اوویں ای من لینا آں۔‘‘
اوس عیالی دے مکھ تے کجھ شانتی دے آثار ظاہر ہوئے سن تے اوس نے بابا جی دے ہتھاں ول جھانکیا۔
’’فیر سانوں اوسے ای بندے تہاڈی دس پائی۔اوہنے دسیا کہ اوہ اللہ دے سچے وَلی نیں۔اوہناں نوں دُنیا دا کوئی لوبھ نہیں۔اوہ کوئی فیس ،کوئی ہدیا،رُپیا پیسا وی نہیں لیندے نیں۔رَبّ واسطے دَم درُود کردے نیں جے گل نہ بنے تاں فیر تویت دھاگا وی دے دیندے نیں۔اوہ دُنیا دار پِیر نہیں نیں۔ایسے پاروں اللہ تعالیٰ نے اوہناں دے ہتھ وچ بڑی شفا رکھی اے۔جہنوں پھُوک ماردے نیں اوہدیاں ساریاں مشکلاں آسان ہوجاندیاں نیں۔اوہدے سارے دَلدّر ہمیش لئی دُور ہوجاندے نیں۔اوہنے تہاڈے بارے ایہ وی دسیا کہ تُسیں دِلاں دیاں گلاں جاندے او۔تُسیں اوہ ویکھ لیندے او جہڑا دوجیاں نوں نظر نہیں آندا۔تہاڈی نظر جے سوّلی ہو جاوے تاں رَبّ وی مہر کر دیندا اے۔ تُسیں رب نُوں راضی کرلیا ہویا اے۔رَبّ تہاڈی نیڑیوں ہوکے سُندا اے ۔تُسیں رَبّ دے پیارے او۔میں سرکار فیر تہاڈے دَر تے حاضر ہوگیا آں۔اَگوں جویں تُسیں حکم کرو۔‘‘ ایتھے اَپڑدیاں اَپڑدیاں تاںاوس نے اَکھاں وِچھا دِتیاں سن۔
’’میرے بارے تینوں جو کجھ وی اوس اللہ دے بندے دسیا اے ایہ اوہناں دا حسنِ ظن اے۔نہیں تاں میں کُجھ وی نہیں آں۔خیر چھڈو ایہناں گلاں نوں۔تینوں میری گل دا یقین کوئی نہیں آنا۔غرض مند دیوانا ہوندا اے۔ایس ویلے تُوں غرض مند ایں۔تینوں اپنی غرض پوری ہوون توںوکھ ہُن کوئی شے نظر نہیں پئی آندی۔میںتیرا مسئلا حل کرن دی کوشش کرنا آں۔‘‘بابا جی نے تسبیح پھڑی تے اوہدے دانیاں نوں اپنیاں اُنگلاں وچ محسوس کرن لگے تے مون￿ہ وچ جیوں کوئی وِرد پکا رہے ہوون۔
اوس عیالی نے عاجزی دا وَکھالا کیتا’’بڑی مہربانی ہووے گی سرکار۔‘‘
’’جتھے توں مینوں اینا کجھ دَسیا اے تینوں میرے کجھ ہور سوالاں دے جواب وی دینے ہوون گے۔‘‘
’’پُچھو جی سرکار‘‘
’’سچ بولنا ہووے گا؟‘‘ سرکار ہوراںنے اَکھاں وچ اَکھاں پائیاں سن تے اوس اِک دم اَکھاں ہیٹھاں کر لئیاں سرکار دیاں اکھاں ساہویں اوہ کویں ہو سکدا اے اوہ کویں ایس سرکار نال جھوٹھ بول سکدااے،اوہ خُد ای سوچن لگ جاندا اے۔
ُُ اوہ عیالی بولدا اے’’جی میں تہاڈے اگے جھوٹھ کویں بول سکدا ہاں۔تسیں تاں میری جاچے دِلاں دیاں گلاں بُجھ لیندے او۔ساڈی سوچ وی پڑھ لیندے او۔‘‘
’’چلو ایویں ای سہی۔ایہ دَس تیری ماں جیندی اے؟‘‘
’’نہیں جی اوہنوں تاں اللہ کول گئی نوں کِنّے ای ورھے ہو گئے نیں۔‘‘ اوس نے اُنگلاں تے گنتی کر کے دسیا ۔’’ اَٹھ ورھے تے چار مہینے ہو گئے نیں……میں ماں مہیٹر آں جی۔‘‘
’’تے تیرا پیو،اوہ تاں ضرور جیندا ہووے گا‘‘ ایتھے بابا جی بولدے ہویاں گھن￿بیر ہو گئے۔
’’جی اوہ جیندا اے۔اُنج اوہدی عمر واہوا ہوگئی اے۔کجھ بمار شمار رہندا اے۔ایس پاروں ذرا کمزور اے۔پر اوہ جیندا اے سرکار۔‘‘
’’تیری بیوی اوہدی کیہ لگدی اے؟‘‘بابا جی ہوراں نے یک لخت پُچھ لیا۔
’’اِک تاںاوہ اوہدی نون￿ہ اے ایس توں وکھ اوہدی سگی بھنیوِیں لگدی اے سرکار۔‘‘ عیالی نے وی تُرنت جواب دِتا۔
’’اوہدی سگّی بھین دی دِھی اے۔اوہنے بڑے چاہ نال اپنی بھین کولوں میرے لئی ساک لیا سی۔اوہ آکھدا ہوندا سی کہ میں اپنی بھنیویں ویاہ کے لیاواں گا۔اوہنوں میری پیڑ ہووے گی۔اوہنوں میرا احساس ہووے گا۔

اوہ میرے پچھلے پہرے،بڈھے وارے مینوں سن￿بھالے گی۔میری خدمت کرے گی۔سیانیاں دا اکھان اے۔ اپنا،اپنا ہوندا اے جے اپنا مارے وی تاں اوہ کم سو کم چھاویں تاں سُٹدا اے۔‘‘اوہ اِکو ڑکی بولدا چلا گیا۔
’’تے فیر کیہ تیری بیوی نے ،جہڑی تیرے پیو دی بھنیویں وی اے ،تیرے پیو نوں اوہدے بُڈھیپے وچ سن￿بھالیا؟ بماری وچ اوہدی سیوا کیتی؟‘‘بابا جی نے سِدھے ساہویں ای سوال کر دِتا تے تسبیح نوں سِدھا کر کے کجھ پڑھن دی تیاری وچ رُجھن ای لگے سن۔
تے ایس سوال دے جواب وچ اوہ تیہ بَتّی ورھیاں دا پکّے رنگ دا،چھِٹیکے وجود تے لمیاں ٹنگاںوالابندا جہڑا پہلوں ٹر ٹر گلاں پیا کردا سی۔اِکو واری چپ کر گیا۔اوہدے چہرے تے شرمندگی جہی پسر گئی۔اوہنوں جویں بولنا بُھل گیا اَتے اوہ ایدھر اودھر جھان￿کن لگ پیا۔
بابے نے جھٹ کُو اوہدے جواب دا انتظار کیتا۔فیر اپنا سوال دُہران دی بجائے اِک ہور سوال جڑ دتا۔
’’ اَتے توں کدی اپنے پیو دی خبر گیری کیتی؟کدی اپنی بیوی کولوں پُچھیا ا وہ اوہنوں ویلے سر روٹی پانی دیندی اے یاں نہیں؟اوہدے کپڑے دھوندی اے یاں نہیں؟جے کدے اوہدا نہاونا تے دِل کرے تے کیو ںجے اوہدا بڈھا سریر اے تے اوہنوں سیال وچ سردی زیادا لگدی اے تے اوہنوں نہاون لئی پانی گرم کر کے دیندی اے یاں نہیں؟ ‘‘ بابا جی بولدے چلے گئے تے تسبیح دے دانیاں نوں اپنے سجے ہتھ وچ کر لیا۔
اوہ بندا نہ اُتوںبولے نہ ہیٹھوں۔اوس نوں چُپ لگ گئی۔
’’تے توں خُد پیسے ورتنا ایں تے اپنی بیوی نوں وی دینا ایں۔بال جے منگن تاں اوہناں نوں وی دینا ایں۔کدے اپنے پیو کولوں وی پُچھیا ای ’’ بابا جی‘‘ تیرا کسے شے تے دِل کرے تاں توں کیہ کرنا ایں؟ کدے اوہنوں اوہدی کسے لوڑ لئی پیسا دھیلا دتا؟‘‘ایتھے سرکار نے باباجی نے اکھراں نوںگھڑوڑکے ادا کیتا۔
بابا جی اپنے سوالاں دے جواب لئی اُڈیکدے رہے تے واہواچراُڈیکدے ای رہے۔
اگوں کوئی جواب نہیں سی۔
اگوں اِک شرمندگی تے خجالت بھری چُپ سی۔
تسبیح دے دانے فٹافٹ ہیٹھاں نوں ڈِگن لگے۔
پورے کمرے وچ چُپ دا راج تے تسبیح دے دانیاں دی حرکت توں وکھ اِک دَم سبھ کجھ جویں رُک ای گیا ہووے،جھٹ چنگے پچھوں جدوں اوہناں نُوں یقین ہوگیا کہ جواب وچ چُپ ای اے تاں اوہ اِک واری فیر بولے۔
’’چلو ایہ سوال تاں رَتّا کُو اوکھے سن۔اِک اَصلوں سوکھا تے آخری سوال توں کدے اپنے پیو نوں محبت دی نظر نال ویکھیا؟ ایہ سوال سوکھا ایس لئی اے کیوں جے پیو نوں محبت دی نظر نال ویکھن واسطے کوئی پیسے دھیلے وی نہیں تارنے پیندے۔کجھ وی خرچنا نہیں پیندا نہ کوئی بھار چُکنا پیندا اے۔‘‘
اوہ عیالی بندا اَجے چُپ ای سی۔ کجھ سوچدا پیا ۔بابے ہوراں جہڑا کم اَصلوں سوکھا دسیا اے اوہ تاں اوہدے تے اوہدے ورگیاںہورناں لئی سبھ توں اوکھا اے کیوں جے بڈھے،نکارا َتے بمار پیو نوں محبت نال ویکھنا………
بابے ہوراں نوں جد ایس سوال دا جواب وی نہ ملیا تاں اِکو واری اوہناں دے مون￿ہوں نکلیا’’لبھ لیا میں۔۔۔۔۔‘‘اوہناں نے پوری تسبیح نوں اپنی مُٹھ وچ بند کیتا تے ہتھاں اُپر پُھوک ماری تے اپنے سینے اُتے اوہناں دوویں ہتھ پھیرے۔
ہُن اوہ بلکل مُطمئن سن۔ اوس طالب علم وانگوں شانت جہڑا امتحان وچ سارے سوالاں دے ٹھیک ٹھیک جواب دے آیا ہووے۔
سائل نے سر چک کے حیرت نال بھری نظرے بابا جی وَل ویکھیا۔بابے سوچدیاں ہویاں جویں گھُوردیاں اَکھاں نال بندے وَل ویکھیا تے فیر اوہ بڑی مضبوط آواز وچ بولے۔
’’توں ایویں ایدھر اود ھر نسدا پھر نا ایں۔

ایہ سوال سوکھا ایس لئی اے کیوں جے پیو نوں محبت دی نظر نال ویکھن واسطے کوئی پیسے دھیلے وی نہیں تارنے پیندے۔کجھ وی خرچنا نہیں پیندا نہ کوئی بھار چُکنا پیندا اے۔‘‘
اوہ عیالی بندا اَجے چُپ ای سی۔ کجھ سوچدا پیا ۔بابے ہوراں جہڑا کم اَصلوں سوکھا دسیا اے اوہ تاں اوہدے تے اوہدے ورگیاںہورناں لئی سبھ توں اوکھا اے کیوں جے بڈھے،نکارا َتے بمار پیو نوں محبت نال ویکھنا………
بابے ہوراں نوں جد ایس سوال دا جواب وی نہ ملیا تاں اِکو واری اوہناں دے مون￿ہوں نکلیا’’لبھ لیا میں۔۔۔۔۔‘‘اوہناں نے پوری تسبیح نوں اپنی مُٹھ وچ بند کیتا تے ہتھاں اُپر پُھوک ماری تے اپنے سینے اُتے اوہناں دوویں ہتھ پھیرے۔
ہُن اوہ بلکل مُطمئن سن۔ اوس طالب علم وانگوں شانت جہڑا امتحان وچ سارے سوالاں دے ٹھیک ٹھیک جواب دے آیا ہووے۔
سائل نے سر چک کے حیرت نال بھری نظرے بابا جی وَل ویکھیا۔بابے سوچدیاں ہویاں جویں گھُوردیاں اَکھاں نال بندے وَل ویکھیا تے فیر اوہ بڑی مضبوط آواز وچ بولے۔
’’توں ایویں ایدھر اود ھر نسدا پھر نا ایں۔
خامخاہ ای دریاؤں پار گیا ایں۔جہڑ ا کِلّا لے کے توں دریاؤں پار آلے بابے کول دم کروان گیا سیں۔ہن میری من تے اوہو کِلّا ّ اک واری اپنے پیو کولوں دَم کرواکے اَپنیاں بکریاں دے واڑے وچ گڈ …… فیرستے خیراں ہوجاون گئیاں۔‘‘
’’جی‘‘ اوس بندے دے مون￿ہوں بس اینا ای نکلیا۔حیرت نال اوہ جویں گنگ ہوگیا۔
’’ہاں‘‘بابے ہوراں دی آواز بڑی مضبوط سی ۔ ’’ایہ تسیں کیہ پئے آکھدے اوہ سرکار۔میرا پیو تے اُکا اَن پڑھ اے۔اوہنوں دَم کرنا نہیں آئوندا۔اوہنے کدے وی کوئی دَم نہیں کیتا اوہ کوئی پِیر تھوڑا اے۔‘‘
’’اوہ جو وی پڑھ کے کِلّے اُتے پھُوک مارے گا۔دَمّ ہوجائے گا تے تیریاں بکریاں مرنوں بند ہوجان گئیاں۔‘‘ایس ویلے وی بابے دی آواز وچ پورا اعتماد سی ’’اَج توں بعد کسے آفت پاروں تیرا مال نہیں مرن لگا‘‘
اوہ بندا بے یقینی دی حالت وچ اے اَتے چُپ اے۔
’’کدے اِنج وی ہویا اے‘‘اوہ سوچدا اے۔
’’تینوں یقین نہیں آندا پیا ناں؟‘‘ بابا جی نے جیوںا وہدا ذہن پڑھ لیا ہووے۔
’’جی……تُسیں……آکھدے اوہ تاں فیر ٹھی…ک… ای ہووے گا‘‘
’’بس جا تے جویں تینوں آکھیا اے اوویں کر۔‘‘بابے ہوراں جویں حُکم دے دِتا ۔
پر اوس بندے نوں حالے وی بے یقینا ویکھ کے اوہناں نوں جلال آگیا تے اوہ رَتّا کوڑی آواز وچ بولے۔
’’توں حالے وی شک تے شُبھا کرنا پیا ایں۔ایہ شک چھڈ تے یقین دی ڈور گُھٹ کے پھڑ۔ جہناں شک کیتا گمراہ ہوئے۔ میں تینوں یقین دوان لئی ایہ آکھ سکنا آں کہ جے فیر وی تیریاں بکریاں مرنوں نہ رُکیاں تاں آکے اپنیاں مویاں ساریاں بکریاں دا مُل میرے کولوں لے لَویں۔‘‘
’’اینا وڈا دعوا۔ ایہ دعوا تاں کوئی اللہ دا ولی ای کر سکدا اے۔‘‘ اوہ سوچدا اے۔
فِر اوہ بابے ہوراں ول ویکھدا اے۔ اوہ بڑی بے نیازی نال بڑے سکون نال اکھّاں میٹی بیٹھے نیں۔
’’جی ٹھیک اے سرکار،جی ٹھیک اے سرکار ‘‘اوہ بندا مون￿ہوں تاں ایہ آکھدا پیا اے پر اندروں اوہ حالے وی ڈولیا ہویا بے یقینا جیہااے۔
’’کیہ… واقعی… میرا… پیو…؟ ‘‘اوہ سوچدا اے۔
’’جے بابے ہوراں آکھیا اے تاں فیر… سچ ای ہووے گا۔‘‘ اوہ دُبارااُچی اَواز نال بولدا تے سوچدا اے۔
اوہدے من اندر یقین تے بے یقینی دوویں ای ہچکولے کھا رہے نیں۔٭٭