سوشل میڈیا دا بے دریغ استعمال تے لاشعور قوم

سوشل میڈیا وچ سب توں زیادہ استعمال فیس بک، وٹس ایپ تے ٹویٹر دا اے پاکستان وچ فیس بک
دے استعمال دا آغاز 2004ء دے ابتدا وچ ہویا جد کہ ایتھے ٹویٹر دا استعمال مارچ 2006 وچ شروع ہویا

تحریر: اکرم عامر

کجھ دن پہلاں سوشل میڈیا وٹس ایپ، انسٹا گرام، فیس بک تے دوجی کجھ گھنٹیاں لئی بند کیتا گیا پاکستان سنے پوری دنیا وچ کہرام مچ گیا دنیا بھر دے ٹی وی چینلز نے ایہہ خبراں بریکنگ نیوز دے طور تے نشر کیتیاں۔ رشین میڈیا کہہ رہیا سی کہ رہیا سی کہ فیس بک دے ڈیڑھ ارب صارفین دا ڈیٹا چوری کر کے فروخت کر دتا گیا اے۔ کوئی چینل سوشل میڈیا دی ایہناں ایپس دی بندش دی کجھ وجہ بیان کر رہیا سی تے کوئی کجھ۔ جد کہ صارفین خاص طور تے پاکستان سنے دنیا بھر دی نوجوان نسل جیہڑی کہ سوشل میڈیا دے استعمال دی لت وچ مبتلا ہو چکی اے ایہناں ایپس دی بندش اُتے پریشان حال تے بے چین سی تے دیگر سوشل میڈیا ایپس تے ٹی وی چینلز اُتے وٹس ایپ، انسٹا گرام تے فیس بک دی بندش زیر بحث سی۔ ایہہ سلسلہ ایس ویلے تیکر جاری سی جدوں تیکر متاثرہ سوشل میڈیا ایپس چالو نہ ہو گئیاں سو ثابت ہویا کہ سوشل میڈیا نے پوری دنیا دی عوام دی اکثریت خاص طور تے نوجوان نسل نوں اپنے حصار وچ ایس حد تیکر جکڑ لیا اے کہ نوجوان نسل دی اکثریت جدوں تیکر سوشل میڈیا دا نشہ پورا نہ کر لوے ایہنوں نیند نہیں آندی۔ ایسے طرح دی صورت حال سوشل میڈیا دی خواتین تے مرد صارفین دی اے۔
ایتھے ماضی ول ویکھیے تے کل دی ای گل اے جدوں اسیں عیدین تے خوشی دے تہواراں اُتے اپنے عزیز و اقارب نوں خوبصورت کارڈز گھلیا کردے سی ہر کسے دی کوشش ہوندی سی کہ اوہ کارڈ بھجوان دے عمل وچ پہل کرے، ایہناں کارڈاں اُتے تحریراں لئی خوبصورت تے دل نوں موہ لین والے الفاظ دا چنائو کیتا جاندا سی۔ بچے اپنے ہم عصراں نوں کارٹون تے دلچسپ مزاحیہ کارڈ بھجواندے جدوں اوہ کارڈ کسے دے گھر اپڑدا تے پورا گھر ہنسی نال لوٹ پوٹ ہو جاندا۔ انج عید دیاں خوشیاں دوبالا ہو جاندیاں، غریب، امیر سارے تے اک دوجے نوں کارڈ دے تحفے بھجواندے سن۔ ہر بندا تہوار اُتے اپنے پیاریاں دے عید کارڈز دا منتظر رہندا سی پر ہن عیدالفطر تے عیدالاضحی، کرسمس تے دیگر تہواراں اُتے جوش و جذبے نال کیتا جان والا ایہہ عمل ختم ہو کے رہ گیا اے ۔ ایسے طرح پیغام رسانی لئی اک دوجے نوں خط لکھے جاندے سن، شہراں تے پنڈاں دے ڈاکخانیاں توں وفاقی حکومت نوں ایس مد وچ کروڑاں روپئے سالانہ ریونیو حاصل ہوندا سی۔ ہن ملک سنے پوری دنیا وچ خط و کتابت دا سلسلہ سمٹ کے صرف سرکاری د فتراں، کاروباری اداریاں تیکر محدود ہو کے رہ گیا اے تے اکا دکا لوک ڈاک دے نظام (خط) دے صارف رہ گئے نیں تے ایہناں دی تھاں پہلے ٹیلی فون ایس دے بعد موبائل فون تے ہن سوشل میڈیا نے لے لئی اے جنہاں وچ فیس بک، وٹس ایپ، ٹویٹر، انسٹا گرام، سکائپ تے دیگر سوشل میڈیا پلیٹ فارم شامل نیں جیہڑا پاکستان سنے پوری دنیا وچ سستا ترین ذریعہ ابلاغ سمجھیا تے استعمال کیتا جاندا اے۔
سوشل میڈیا وچ سب توں زیادہ استعمال فیس بک، وٹس ایپ تے ٹویٹر دا اے پاکستان وچ فیس بک دے استعمال دا آغاز 2004ء دے ابتدا وچ ہویا جد کہ ایتھے ٹویٹر دا استعمال مارچ 2006 وچ شروع ہویا فروری 2009 وچ وٹس ایپ نے پاکستان وچ پیر رکھیا، ویکھدے ای ویکھدے فیر نجانے کیہڑی کیہڑی ان گنت سوشل میڈیا ایپس متعارف ہوئیاں تے پاکستان سنے پوری دنیا دے عوام دی اکثریت نوں ایہناں ایپس نے اپنے حصار وچ جکڑ لیا تے خاص طور تے نوجوان نسل سوشل میڈیا دی دل دادہ بن کے رہ گئی اے۔ دوجے ملکاں دی نسبت پاکستان وچ خواتین تے بالاں وچ سوشل میڈیا دا استعمال تشویشناک حد تیکر ودھ چکیا اے جس دے معاشرے اُتے جتھے بوہت سارے منفی اثرات ویکھن وچ آ رہے نیں اوتھے سوشل میڈیا دے فائدے وی نیں بہرحال معاشرے لئی ایہہ شیشہ ے جس دے اندر طرح طرح دا مواد سوشل میڈیا صارفین نوں ملدا رہندا اے۔ سوشل میڈیا نے پوری دنیا دے فاصلے سمیٹ کے رکھ دتے نیں۔ ایس طرح تہواراں اُتے عید کارڈز تے خط و کتابت کرن والیاں نے سوشل میڈیا دی ایپس دا استعمال شروع کر دتا اے۔ بچے، بڈھے، جوان، سارے تے سوشل میڈیا دے جال وچ پھس چکے نیں تے اپنے عزیز و اقارب دوست، احباب، تعلق داراں نوں خوشی، غمی و تشہیری حتیٰ کہ ہر طرح دے پیغامات سوشل میڈیا دے ذریعے بھجوائے جارہے نیں۔ پہلے تے پیغامات دا سلسلہ عیدین و تہواراں اُتے ہوندا سی ہن ایہہ روزمرہ دا معمول بن چکیا اے۔ سویرے اٹھدے ای تہانوں اپنے دوست احباب دے لاتعداد میسجز سوشل میڈیا اُتے صبح بخیر تے دینی آیتاں سنے دیگر نوعیت دے ویکھن نوں ملدے نیں ایہہ وی ویکھن وچ آیا اے کہ ساڈی اکثریتی لاشعوری قوم سوشل میڈیا دا زیادہ غلط استعمال کر رہی اے ملک وچ ’’وٹس ایپ‘‘ دا کثرت نال استعمال ویکھن وچ آ رہیا اے جس نے دیگر سہولتاں دے نال خط و کتابت و تہواراں دے کارڈز دی تھاں وی لے لئی اے ہن پاکستان سنے پوری دنیا وچ پیغام رسانی دا سب توں زیادہ استعمال ہون والا ذریعہ سوشل میڈیا دا اک جزوٹس ایپ تے دوجا ٹویٹر اے۔ ایس ایپ (وٹس ایپ) دے ذریعے پاکستان سنے پوری دنیا وچ ارباں، کھرباں روپئے دا کاروبار وی ہو رہیا اے ایس ایپ دے بوہت سارے نقصانات وی نیں کیوں جے وٹس ایپ اُتے شیئر کیتی جان والی پوسٹ یا ویڈیو ویکھدے ای ویکھدے ملک سنے پوری دنیا وچ پھیل جاندی اے۔ جے پوسٹ منفی ہوئے تے ایس دا خطرناک پروپیگنڈا آنا فانا دنیا بھر وچ پھیل جاندا اے کیوں کے سوشل میڈیا استعمال کرن والیاں دی اکثریت ایہہ تصدیق نہیں کردی کہ اوہ جیہڑی پوسٹ شیئر کر رہے نیں اوہ سچ اے یا جھوٹ؟ جویں ای کوئی پوسٹ کسے نوں موصول ہوندی اے تے اوہ ایہنوں بغیر سوچے سمجھے وائرل کر دیندے نیں جس دے معاشرے اُتے بُرے اثرات مرتب ہو رہے نیں۔ کجھ مہینے پہلاں وفاقی وزیر فواد چوہدری نے پاکستان وچ پہلی سوشل میڈیا ایپ جون 2021وچ متعارف کرن دا عندیہ دتا سی تے کہیا سی کہ ایس نال پاکستان نوں ارباں روپئے دا زرمبادلہ حاصل ہوئے گا پر ہجے تیکر ایہہ سوشل میڈیا ایپ پاکستان وچ متعارف نہیں ہو سکی، شاید فواد چوہدری دا عہدہ تبدیل ہون دی و جہ نال سوشل میڈیا ایپ اُتے کم سست روی دا شکار ہو گیا اے؟
ایتھے ایہہ نہ لکھنا زیادتی ہوئے گی کہ ایہہ گل وی حقیقت اے کہ دنیا بھر دے عوام آزادی نال سوشل میڈیا اُتے جو چاہن تحریر کرن ایہناں نوں روکن والا کوئی نہیں؟ کیوں جے سوشل میڈیا ہن آندھی طوفان دی صورت اختیار کر چکیا اے جس دی راہ وچ کوئی رکاوٹ نہیں؟ ایہہ وی حقیقت اے کہ سوشل میڈیا نے الیکٹرانک تے پرنٹ میڈیا نوں متاثر کیتا اے تے ایس پاروں ملک وچ پرنٹ تے الیکٹرانک میڈیا دے کئی ادارے سسک سسک کے دم توڑ کے بند ہو چکے نیں۔
ماضی وچ ٹیلیفون اسٹیشن قائم کرن تے اخبار دے اجرا تے اُتے کثیر سرمایہ دی لوڑ ہوندی سی جد کہ کاروباری اداریاں نوں تشہیر لئی سرمایہ خرچ کرنا پیندا سی پر ہن سوشل میڈیا خاص طور تے ویب چینلز دی وساطت نال ہر بندا بغیر معاوضہ دے نہ صرف اپنے خیالات نوں معاشرے وچ پھیلا سکدا اے بلکہ اکثریت اپنے کاروباری اداریاں دی تشہیر وی سوشل میڈیا دے ذریعے کرن لگی اے۔ دنیا بھر دے ملک تے اقوام لئی ایہہ گل لمحہ فکریہ اے کہ سوشل میڈیا دی گرداب وچ نوجوان نسل خاص طور تے بچے تے مستقبل دے معماراں دی تربیت کرن والیاں ماواں(خواتین) بُری طرح دھنس چکیاں نیں۔
گل کتھوں کتھے نکل گئی گل ہو رہی سی پچھلے دن سوشل میڈیا ایپس فیس بک، انسٹا گرام تے وٹس ایپ دی کجھ گھنٹے دی بندش دی جس نے دنیا بھری دی نوجوان نسل دی اکثریت نوں پریشان کر کے رکھ دتا۔ پاکستان سنے پوری دنیا دا ہر اوہ بندا جیہڑا سوشل میڈیا استعمال کردا اے اپنے آپ نوں معذور سمجھ رہیا سی کیو ں جے سوشل میڈیا دی گرداب نوجوان نسل تے عوام اُتے ایس حد تیکر بہہ چکی اے کہ دنیا دی اکثریت دی تفریح دا سماں سوشل میڈیا ایپس ای نیں جنہاں وچ فیس بک تے وٹس ایپ، انسٹا گرام، ٹویٹر نوں خاص مقام حاصل اے۔ ٹویٹر تے انسٹا گرام دا استعمال پاکستان دی نسبت دوجے ملکاں وچ بوہت زیادہ اے جیہڑی ایس گل دی دلیل اے کہ آن والے ویلے وچ سوشل میڈیا دا استعمال مزید ودھے گا۔ ایس لئی وفاقی وزیر فواد چوہدری نوں یاد دلوانا ضروری سمجھنا واں کہ اوہ غیر ملکی سوشل میڈیا ایپس دے متبادل پاکستان دی سوشل میڈیا ایپس متعار ف کران۔ تے ایس نال ملک نوں ارباں روپئے دی سالانہ آمدن ہوئے گی تے ایس دا کنٹرول وی حکومت پاکستان دے ہتھ وچ ہوئے گا جس نال ایہہ امر یقینی ہو جائے گا کہ جیہڑا بندا پاکستانی ایپس اُتے متنازعہ یا غیر ضروری مواد شیئر کرے گا ایس دے خلاف حکومت فوری کاروائی کر پائے گی جیہڑا حکومت وقت دا قوم اُتے احسان ہوئے گا۔