بھارت تے اسرائیل دیاں مشقاں

ایہناں مشقاں وچ بحرین تے مراکش وی شامل نیں پر اسرائیل دے نال بھارت دی شراکت داری خاصی معنی خیز اے

تحریر حمیداللہ بھٹی

روایتی ہتھیاراں نال کوئی عرب ملک جوہری طاقت اسرائیل دا مقابلہ نہیں کر سکدا ۔اُنج وی قیادت توں نفرت یا جمہوریت دی بحالی دی تحریکاں دی وجہ نال کئی عرب ملک عدم استحکام دا شکار نیں ایس لئی مقابلے دا سوچیا وی نہیں جا سکدا کیہ کوئی عرب ملک اسرائیلی سالمیت لئی خطرہ بن سکدا اے؟ ایس سوال دا جواب وی ہاں وچ دینا ایس لئی ممکن نہیں کیوں جے زیادہ تر عرب ملکاں دے حکمران اقتدار برقرار رکھن لئی اپنی ای عوام توں برسر پیکار نیں ایس لئی بیرونی خطرات دا ساہمنا کرن یا کسے لئی خطرہ بنن دی پوزیشن وچ نہیں، البتہ اپنی عوام لئی خطرہ ضرور نیں۔ مصر، لیبیا تے شام دے حالات ایس گل دی تائید کردے نیں مصر تے اردن وغیرہ تے اسرائیل نال دوستانہ مراسم استوار کر چکے مزید کئی ملک ایس روش اُتے گامزن نیں جد کہ بقیہ ملک حالات دا جائزہ لے کے قدم ودھان نوں تیار نیں۔ لبنان دا تذکرہ ایس لئی غیر ضروری اے کہ اوہ اپنے دفاع توں قاصر تے مکمل طور تے صیہونی ریاست دے رحم و کرم اُتے وے ایس لئی اسرائیلی سالمیت نوں بظاہر کسے ولوں بیرونی خطرہ لاحق نہیں بلکہ اقتدار وچ رہن تے اپنے ملک نوں درپیش خطرات توں محفوظ رکھن لئی عرب ملک ہن اسرائیل نوں خطرہ نہیں قابل اعتبار محسوس کردے نیں۔
موجودہ اسرائیلی وزیراعظم نفتالی اک سابق فوجی نیں تے اپنے ملک نوں مضبوط تے طاقتور بنان لئی کوشاں نیں حال ای وچ اوہناں نے امریکہ توں جدید ہتھیاراں دے حصول لئی ارباں ڈالر دے مزید اہم نوعیت دے معاہدے کیتے نیں حالانکہ دنیا دے اسی فیصد ڈرون تیار کرن دے علاوہ اسرائیل دے کول جدید ترین ٹینک، میزائل تے ہر قسم دی بیرونی جارحیت دا منہ توڑ جواب دین دے نال پلٹ کے حملہ کرن دی صلاحیت رکھن والی فضائیہ اے فیر کیوں بھاری رقماں دفاع اُتے خرچ کر رہیا اے؟ وجہ ایہہ وے کہ بیرونی خطرات توں بے نیاز ہو کے اوہ ہن مستقبل دے کردار نوں بہتر بنان دی تیاریاں وچ اے کیوں جے ہن صیہونی ریاست عالمی تنہائی دا شکار نہیں بلکہ دنیا بھر دے وڈے مالیاتی اداریاں تے ہتھیار ساز کمپنیاں دا مرکز اے جدید زرعی ٹیکنالوجی دی بدولت وڈے صحرائی حصے نوں نخلستان وچ تبدیل کر چکیا اے کُل آبادی فوجی تربیت رکھدی اے ایس لئی کسے بیرونی خطرے دا تے سوال ای پیدا نہیں ہوندا البتہ اسرائیلی حدود دے متعلق ایس دے عزائم کیہ نیں؟ دا جواب اسرائیلی پارلیمنٹ دی پیشانی اُتے واضح درج اے ایس لئی عین ممکن اے اسرائیل اک وڈی تے فیصلہ کن جنگ دی تیاری وچ مصروف ہوئے حالیہ تیاریاں نال ایہناں خدشات نوں تقویت ملدی اے کہ عرباں دے پُرجوش حمایتی پاکستان نوں مصروف کرن دیاں تیاریاں جاری نیں۔
ایس ہفتے دے آغاز توں اسرائیل تے بھارت تاریخ دی سب توں وڈی فضائی مشقاں شروع کر چکے نیں ایہناں مشقاں وچ بحرین تے مراکش وی شامل نیں پر اسرائیل دے نال بھارت دی شراکت داری خاصی معنی خیز اے ۔ نویں نویں دوستی دے نشے وچ سرشار متحدہ عرب امارات دی فضائیہ دے سربراہ ابراہیم نصیر محمد العلوی وی مشقاں دا معائنہ کرن اسرائیل اپڑ گئے نیں مشقاں دے بارے گل کردے ہوئے اسرائیلی فضائیہ دے چیف امیر لازار نے انج دیاں خبراں دی نفی کیتی اے کہ مشقاں دا ہدف ایران اے اوہناں نے مستقبل وچ متحدہ عرب امارات دی فضائیہ دی میزبانی دا وی عندیہ دتا۔ عیاں حقیقت اے کہ اسرائیل تے ایران دے ٹکرائو دے امکانات بوہت گھٹ نیں اک وجہ تے ایہہ وے کہ ایران اک طاقتور فوج رکھدا اے جیہڑا ڈرون طیاریاں دی چنگی بھلی تعداد نال لیس اے مزید ایہہ کہ اسرائیلی حملے دی صورت وچ ایس دی پراکسی دا خوف اے یمن وچ حوثیاں تے شام وچ بشار الاسد دی صورت وچ اوہ مخالفاں نوں سزا دین دا شاندار مظاہرہ کر چکیا اے ایس لئی اسرائیل کدی نہیں چاہے گا کہ ایس لئی وی انج دے حالات بن جان نیز ایران نوں ایس حد تیکر کمزور کرنا کہ عرب ملک بلکل ای بے نیاز ہو جان ایہہ وی ایس دے مفادات دے منافی اے۔ اسرائیل نے جے ایران اُتے حملہ کرنا ہوندا تے بہترین وقت جنرل قاسم سلیمانی دی ہلاکت دا موقع سی ایران ولوں امریکی اڈیاں نوں میزائلاں نال نشانہ بنان دا بہانہ بنا کے آسانی نال سبق سکھایا جا سکدا سی پر نہ صرف امریکہ نے کارروائی دی بجائے ایرانی حملے نوں نظر انداز کردے ہوئے صبر و تحمل دا مظاہرہ کیتا بلکہ اسرائیل نے وی طاقت وکھان دی کوشش نہ کیتی جس نال انج دے خیالات نوں تقویت ملدی اے کہ عرباں نوں دبائو وچ رکھن تے مسلم امہ وچ تفرقہ ودھان لئی ایرانی خطے دا موجود رہنا امریکہ تے اسرائیل لئی زیادہ فائدہ مند اے۔ ایران دی وجہ نال مشرق وسطیٰ وچ اسرائیل نال دوستی دی لہر نے جنم لیا اے جے ایرانی خطرے دا خاتمہ ہو جاندا اے تے عرب ملکاں لئی واحد خطرہ اسرائیل رہ جائے گا تے انج ہوئے ایہہ اسرائیل کدی نہیں چاہے گا اک ہور گل مشقاں وچ بھارت دی شرکت ایہہ ثابت کردی اے کہ ایران ہر گز مرکز نگاہ نہیں کیوں جے ایران تے بھارت دونویں اک دوجے اُتے کافی احسانات نیں پاکستان تیکر خطرے دی وسعت مبالغہ آمیزی نہیں کہہ سکدے۔
متوقع مشقاں دے بارے فوجی حکام بظاہر ایہو کہندے نیں کہ اسرائیل لئی ایس ویلے وی سب توں وڈا خطرہ ایران اے تے فوجی مشقاں دی منصوبہ بندی وچ وڈی حد تیکر توجہ دا مرکز وی ایہنوں ای بنایا گیا اے پر سانوں ایہہ گل نہیں بھُلنی چاہیدی کہ ایران تے عرب ملکاں دے زمینی حالات وچ وڈی حد تیکر مماثلت اے تے ایہہ مماثلت تیل دی پیداوار تیکر وسیع اے ایس لئی فوجی حکام بھانویں جو مرضی کہہ کے اطمینان دلوان دی کوشش کرن فضائی مشقاں دا اصل مقصد عرب ملکاں نوں مرعوب کرنا اے متحدہ عرب امارات دی فضائیہ دے سربراہ دی موجودگی نال ایہہ مقصد آسانی نال پورا ہو جائے گا حالانکہ متحدہ عرب امارات دے طیارے مشقاں وچ حصہ لین نہیں آئے پر فضائیہ دے چیف ولوں مشقاں دے معائنے دی غرض نال آنا بوہت اہمیت دا حامل اے ایس شرکت نال ایہہ وی وضاحت ہو جاندی اے کہ اسرائیل نوں متحدہ امارات یا دیگر عرب ملک اپنے لئے خطرہ نہیں سمجھدے ۔
بلیو فلیگ نامی جنگی مشقاں اسرائیل 2013 توں ہر دو ورھے دے وقفے نال صحرا وچ منعقد کر رہیا اے جس وچ جدید ترین جنگی طیارے استعمال کیتے جاندے نیں تے نشانہ بازی توں لے کے زیادہ توں زیادہ تباہی پھیلان دی تکنیک نوں بہتر بنایا جاندا اے ماضی قریب وچ فلسطین دے خلاف نشانہ بازی تے تباہی پھیلان دی تکنیک دا خوب مظاہرہ کیتا گیا جس دے دوران سینکڑے بندے بے گھر ہوئے ہن وی ستر توں ودھ میراج 2000، رافیل تے ایف سولہ طیارے جنگی مشقاں دا حصہ نیں جنہاں وچ پندرہ سو توں ودھ اہلکار شریک نیں ایہہ تعداد کافی غیر معمولی اے تے ایس نال صلاحیتاں نوں جانچن توں زیادہ حملہ کرن دی قوت وچ وادھے دا پیغام ملدا اے بھارت دی شراکت نال خطرات دا پاسا پاکستان تیکر وسیع ہون دا خدشہ کسے صورت رد نہیں کیتا جا سکدوجہ ایہہ وے کہ مشقاں دے علاقے جہی زمین اے اُنج ای راجھستان تے سندھ جنوبی پنجاب وچ اے ایس لئی پاکستان نوں مشقاں دے اہداف اُتے کڑی نظر رکھن دے نال مناسب حکمت عملی نال توڑ کرن تے جارحیت دا دندان شکن جواب دین دے منصوبے اُتے توجہ دینی چاہیدی اے اسرائیلی کمانڈوز کشمیر وچ آ چکے فضائی مشقاں وچ بھارت دی شراکت خالی از علت نہیں ہو سکدی۔ پچھلی اک دہائی توں بھارت دا اسرائیلی ہتھیاراں اُتے انحصار ودھن لگیا اے ایس ودھدے دفاعی تعاون اُتے عسکری قیادت نوں کڑی نگاہ رکھن دی لوڑ اے۔