زمین‘ پلاٹ تے فائل

احمد وقاص ریاض

پچھلے کالم وچ جنوبی پنجاب وچ پھیلی غربت تے لوکاں دی ماڑی حالت دا ذکر کیتا تے ملک بھر توں پیغامات آنا شروع ہو گئے۔ کراچی دے دوستاں نے گلا کیتا کہ سب توں ودھ ٹیکس دین والا تے ریونیو اکٹھا کرن والا شہر برباد ہو کے رہ گیا اے۔ شہر وچ آلودگی‘ صفائی‘ ٹرانسپورٹ تے ٹریفک دے مسئلے نیں۔ پانی دی فراہمی بڑی گھٹ اے۔ روزگار دے موقعے گھٹدے جا رہے نیں۔ بلڈر مافیا جائز یاں نجائز تعمیرات نوں اگے ویچ کے صاف بچ نکلدے نیں تے غریب لوک پیسہ خرچن دے باوجود گھراں چوں بے دخل کر دتے جاندے نیں۔ پورے پاکستان توں تے آل دوالے دے ملکاں توں آن والیاں نوں ایہ شہر روزگار دیندا اے پر افسوس ایس گل دا اے کہ صوبائی تے مرکزی حکومت ایس شہر نوں نظرانداز کر رہیاں نیں۔ اندرون سندھ وی ہر پاسے غربت‘ انتہاپسندی‘ بدانتظامی تے کرپشن نظر آئوندی اے۔ خشک سالی تے دریاواں وچ پانی دی کمی نے سندھ وچ زراعت نوں ناقابل تلافی نقصان اپڑایا اے پر شوگر ملاں لئی گنے دی کاشت وچ وادھا ہو رہیا اے جو زیرزمین پانی نوں تیزی نال نچوڑ رہیا اے۔ حکومت ولوں چوکھی رقم رکھے جان دے باوجود تعلیم تے صحت دے شعبے وچ تنزلی آئی اے۔
ملک دے سب توں وڈے صوبے بلوچستان وچ وی حالات کوئی زیادہ وکھرے نہیں۔ تعلیم دی کمی‘ قبائلی رسم و رواج‘ خراب طرز حکمرانی‘ سیاسی عدم استحکام‘ بیرونی مداخلت‘ امن و عامہ دی صورتحال تے حکومتی رٹ دی کمزوری ایس صوبے دی ترقی وچ وڈی رکاوٹ اے۔ صوبے وچ سی پیک منصوبے دے تحت گوادر شہر‘ بندرگاہ تے سڑکاں دی تعمیر تے چوکھی رقم خرچ کیتی جا رہی اے۔ تکمیل دے بعد یقینا ایہ منصوبہ ملک تے صوبے دی معاشی ترقی وچ اہم کردار ادا کرے گا۔ ایس ویلے سی پیک منصوبے تے کم دی رفتار تیز کرن دی لوڑ اے جد کہ مقامی آبادی دے تحفظات تے جائز مطالبیاں نوں وی سنجیدگی نال زیرغور لینا چاہیدا اے۔ آغاز حقوق بلوچستان پیکیج توں لے کے ہن تک صوبے وچ ترقی لئی بھاری رقم تے وسیلے دتے گئے پر لوکاں تک اوہناں دے ثمرات پوری طرح نہیں پہنچ پائے جہدی وجہ سرکاری یاں غیرسرکاری اداریا ںدی کرپشن یاں نااہلی ہو سکدی اے۔ بلوچستان تے خیبرپختونخوا وچ چوکھی گنتی وچ افغان مہاجر موجود نیں جد کہ افغانستان دی موجودہ غیریقینی صورتحال ویکھدے ہوئے ہور مہاجر پاکستان آ سکدے نیں جہدے لئی ہن توں تیاری کرنی ہووے گی۔
خیبرپختونخوا وچ افغان مہاجرین دی چوکھی گنتی وچ موجودگی دے باوجود جفاکش پشتون تے ہزارہ وال نسبتاً چنگے حال وچ نیں۔ پشتوناںدی وڈی گنتی افغانستان دے نال تجارت تے ٹرانسپورٹ دے کاروبار نال جڑی اے پر افغانستان وچ حالیہ تبدیلیاں دے بعد تجارتی سرگرمیاں وچ کمی آئی اے جہدا اثر خیبرپختونخوا وچ رہن والیاں تے براہ راست ہووے گا۔ شمالی علاقے‘ گلگت بلتستان تے گلیات وچ سہولتاں دی فراہمی‘ امن و عامہ دی صورتحال وچ بہتری نال سیاحتی سرگرمیاں وچ وادھا ہویا اے جہدے نال مقامی لوکاں دی معاشی حالت بہتر ہوئی اے۔ ملک دے دوجے علاقیاں وانگوں پنجاب وچ وی تیزی نال ودھدی ہوئی بے ہنگم آبادی دا سارا بھار وڈے شہراں تے پے رہیا اے تے حکومت ساریاں کوششاں دے باوجود لوکاں دیاں آساں تے پورا اترن وچ نکام نظر آئوندی اے۔ حالت ایہہ وے کہ غریب تے لوئر مڈل کلاس بڑی مشکل نال بجلی دے بل‘ بچیاں دے تعلیمی خرچے تے گھر دے خرچے پورے کر رہی اے جد کہ وڈے بزنس مین‘ زمیندار‘ افسر تے سیاستدان زمین‘ پلاٹ تے فائلاں دی خریدو فروخت دے دھندے وچ مصروف نیں تے اوہناں دی لوڑ نوں پورا کرن لئی سرسبز و شاداب زمیناں نوں کنکریٹ دیاں عمارتاں وچ بدلیا جا رہیا اے بچیاں دے کھیڈن دے میداناں نوں بزنس ونچرز لئی استعمال وچ لیاندا جا رہیا اے۔
وائے ناکامی متاعِ کارواں جاتا رہا
کارواں کے دل سے احساسِ ضیاں جاتا رہا