غربت دے خاتمے لئی

پاکستان وچ غربت وچ وادھے دی عالمی سطح اُتے افلاس دی شرح ودھن دے اسباب دے علاوہ وی کجھ وجوہات نیں!!

رانا زاہد اقبال

پاکستان، بھارت تے بنگلہ دیش سنے ایشیا دے 16 ملکاں وچ اک ارب توں ودھ آبادی تن ڈالر یومیہ آمدنی حاصل کر رہی اے تے انتہائی غربت دی زندگی بسر کر رہی اے۔ انفارمیشن ٹیکنالوجی دی ترقی دی بدولت ہن عام لوک وی ایس حقیقت توں آگاہ ہوندے جا رہے نیں کہ دنیا بھر وچ غربت وچ وادھا ہو رہیا اے تے ایشیا دے ملک وی ایس حوالے نال پیدا ہون والی تبدیلیاں تے اثرات توں مبرا نہیں۔ عالمی سطح اُتے غربت وچ وادھے دے کئی اسباب نیں، ایہہ حقیقت ہن ساریاں دے علم وچ اے کہ سوویت یونین دے خاتمے دے بعد سرمایہ دارانہ نظام سرعت دے نال اپنے پیر پھیلا رہیا اے تے عالمی معاشرے وچ ایس دیاں جڑاں تیزی نال مضبوط ہو رہیاں نیں۔ ہونا تے ایہہ چاہیدا سی کہ ایس نظام دے طفیل پوری دنیا وچ صنعتاں تے زرعی شعبہ فروغ پذیر ہوندا، کاروباری تے تجارتی سرگرمیاں، تیزی پھڑدیاں، عام بندے نوں روزگار دے زیادہ تے چنگے موقعے ملدے تے ایس دے نتیجے وچ بے روزگاری دے نال نال غربت دی شرح وی گھٹ ہوندی تے خطِ افلاس توں تھلے زندگی لنگھان والیاں دی تعداد گھٹ ہوندے ہوندے صفر تیکر اپڑ جاندی پر چونکہ سرمایہ دارانہ نظام گھٹ معاوضے وچ زیادہ کم کران تے گھٹ سرمایہ کاری کر کے زیادہ منافع حاصل کرن دے استحصالی اصول اُتے چلدا اے ایس لئی ایس نظام دے فروغ حاصل کرن نال غربت گھٹ ہون دے بجائے ایس دی شرح وچ وادھا ہو گیا تے غریب، غیر ترقی یافتہ ملکاں دے لوک ایس دا زیادہ شکار بنے، انج ایہناں دیاں مشکلاں تے تکلیفاں ختم ہون دی بجائے ودھ ہو گئیاں نیں۔ ایس نظام دی بے حسی دا اندازہ ایس امر توں لایا جا سکدا اے کہ ارباں، کھرباں روپئے کمان والے ادارے تے کمپنیاں وی اپنی تیار کردہ مصنوعات دیاں قیمتاں تے اپنے منافع وچ کمی لئی تیار نہیں ہوندیاں۔ ایہہ وی سنن وچ آیا اے کہ کجھ کمپنیاں اپنی لکھاں ٹن زرعی تے ڈیری پیداوار سمندر وچ ضائع کر دیندیاں نیں پر ایہہ شیواں دنیا دی مفلس آبادی وچ تقسیم کر کے غربت دی شرح وچ کمی لئی تیار نہیں ہوندیاں۔ ایسے رویے دی وجہ نال نہ تے عالمی سطح اُتے غربت دی شرح وچ کمی آ رہی اے تے نہ ای ترقی یافتہ ملک تے ملٹی نیشنل کمپنیاں اصل وچ غربت دی شرح گھٹ کرن وچ دلچسپی نہیں رکھدیاں تے ایہناں ولاں معاملے وچ جیہڑے اقدامات کیتے جاندے نیں اوہ محض وکھاوے لئی ہوندے نیں۔ عالمی تجارت اُتے اپنے پنجے گاڑن لئی ترقی یافتہ ملکاں نے ڈبلیو ٹی او جہے ادارے قائم کیتے تے پہلے توں استحصال دے شکار ملکاں تے قوماں نوں ایس ادارے دے معاہدیاں دے ذریعے مزید زنجیراں وچ کس دتا گیا اے۔
ترقی یافتہ ملکاں نے محض سرمایہ ادارانہ نظام دے ذریعے ای عالمی تے علاقائی معیشت اُتے قبضہ نہیں کیتا بلکہ قدرتی وسائل نوں اپنے تصرف وچ لیان لئی افغانستان تے عراق جہی جنگاں وی عالمی برادری اُتے مسلط کیتیاں تے پہلے توں تباہی و بربادی دے شکار ملکاں نوں عملی طور تے اپنے قبضے وچ لے لیا۔ ایہہ گل طے اے کہ استحصال تے طاقت دے ذریعے مختلف ملکاں اُتے قبضے دا ایہہ سلسلہ ایسے طرح جاری رہیا تے دنیا وچ مزید تباہی پھیلن دا اندیشہ برقرار رہوے گا تے ظاہر اے کہ ایس دے نتیجے وچ غربت و افلاس وچ مزید وادھا ہو جائے گا تے ایشیا دے لوک وی ایس توں محفوظ نہیں رہ سکن گے۔ انج ایتھے خطِ غربت توں تھلے زندگی بسر کرن والیاں دی شرح وی ودھ جائے گی۔
پاکستان وچ غربت وچ وادھے دی عالمی سطح اُتے افلاس دی شرح ودھن دے اسباب دے علاوہ وی کجھ وجوہات نیں۔ ایتھے آبادی وچ تیزی نال وادھا ہو رہیا اے تے ملکی معاشرتی ترقی دی رفتار اینی تیز نہیں چنانچہ جنہی ترقی ہوندی اے تے ایس دے نتیجے وچ وسائل جنہے ودھدے نیں ودھدی ہوئی آبادی اوہ سب چٹ کر جاندی اے تے معاشرہ مجموعی طور تے جمود دا شکار نظر آندا اے۔ ایہو وجہ اے کہ ویلا لنگھن دے نال نال پاکستان دی معیشت بد ترین مشکلات دا شکار ہوندی جا رہی اے۔ ودھدا ہویا افراط زر تے روپئے دی ڈگدی ہوئی قدر وی دو دو اہم ترین مسائل نیں جنہاں دا معیشت نوں ساہمنا اے۔ ہر لنگھدے دن دے نال نال جتھے افراط زر دی شرح بلند ہو رہی اے اوتھے ڈالر دے مقابلے وچ روپے دی قدر گھٹ دی جا رہی اے جس نال مہنگائی تیزی نال ودھ رہی اے جس نے عام بندے دے اوسان خطا کر دتے نیں۔ دوجے پاسے روپئے دی ڈگدی ہوئی قدر پاروں ایس دی گھٹ ہوندی ہوئی قوت خرید نے سونے اُتے سہاگہ دا کم کیتا اے تے ایس لئی گزارا کرنا مشکل ترین ہوندا جا رہیا اے۔ پاکستان دی معیشت دے اپنے محل وقوع تے عالمی استعماری قوتاں دے مخصوص مفادات پاروں عالمی مالیاتی ادارے پاکستان نوں قرض دیندے ویلے عالمی طاقتاں دے اشارے اُتے پاکستان اُتے کجھ کڑی شرطاں تے مطالبات لاگو کر دیندے نیں تے قرض لین دی خاطر پاکستان نوں ایس قسم دی کوڑی گولی کھانی پیندی اے اول قرضیاں دی قسط تے سود دی ادائیگی پاروں پاکستان دے زرمبادلہ دے ذخائر اُتے جیہڑا کہ پہلی ای بوہت ای گھٹ نیں خاصا دبائو پیندا اے تاں ایس دے نتیجے وچ ڈالر دی قدر ودھدی اے تے روپئے دی قدر تیزی نال گھٹ ہوندی اے آخر کار نتیجہ مہنگائی دی صورت برآمد ہوندا اے۔ ایدھے عالمی مالیاتی اداریاں دے مطالبات اُتے بجلی، گیس، پٹرولیم مصنوعات دیاں قیمتاں وچ وادھے دے علاوہ سبسڈی دا خاتمہ یا ایس مد وچ بڑی حد تیکر کمی دا مطالبہ منن دے باعث مہنگائی وچ وادھا ویکھیا جاندا اے جس نال غریب لوکاں دی مشکلات ہور ودھ جاندیاں نیں حالانکہ ترقی یافتہ ملک ہون یا ترقی پذیر ملک اوتھے غریب عوام نوں ریلیف دین دی خاطر سبسڈی دتی جاندی اے پر پاکستان نوں انج کرن توں گریز دا کہیا جاندا اے تاکہ پاکستان دی معیشت اُتے گرفت مضبوط ہوندی چلی جائے۔
تیجی دنیا دی زیادہ تر حکومتاں چونکہ آپ کرپٹ ہوندیاں نیں ایس لئی ملکی مارکیٹاں اُتے اثر انداز ہون والے بندے تے عوامل اُتے ایہناں دا کنٹرول نہ ہون دے برابر ہوندا اے تے ایہہ صورتحال مہنگائی دے منہ زور گھوڑے نوں ہور زیادہ بے لگام کر دیندی اے جس دے اثرات عام بندے دی زندگی اُتے مرتب ہوندے نیں تے اوہ اپنے روزمرہ اخراجات پورے کرن دے قابل نہیں رہندے تے ایہناں دا خطِ افلاس توں تھلے آبادی وچ شمار ہون لگدا اے۔ ایس معاملے وچ بہتری لیان دی لوڑ اے۔ ایس دا اک طریقہ ایہہ وی ہو سکدا اے کہ ایشیا دے ترقی پذیر ملک ترقی یافتہ پہلی دنیا اُتے انحصار کرن دی بجائے باہمی تعلقات تے تجارت نوں فروغ دین تے اک دوجے دی مالی امداد کر کے ضروریات پوری کرن دی کوشش کرن تے ایس دے چنگے اثرات ساہمنے آ سکدے نیں۔