آئی ایم ایف نال جڑے عوام دے مسائل

ملک وچ جنہاں شیواں دیاں قیمتاں وچ سب توں زیادہ وادھا ہو رہیا اے اوہ درآمدی شیواں نہیں، ملکی پیداوار نیں

ڈاکٹر ابراہیم مغل

کجھ عرصے توں جاری ڈیڈ لاک دے بعد مشیر خزانہ شوکت ترین نے آئی ایم ایف دے نال معاہدہ طے پان دا عندیہ دتا اے۔ پچھلے کئی ہفتیاں توں حکومت دی معاشی ٹیم دی ساری توجہ آئی،ایم ایف توں قرض دی نویں قسط اُتے مرکوز سی۔ بدنصیبی ایسی کہ قرض دا مل جانا کامیابی سمجھیا جان لگیا اے۔ تاں ایس دوران ملک وچ توانائی تے اشیائے ضروریہ دیاں قیمتاں وچ مسلسل وادھا ہوندا رہیا۔ ادارہ شماریات دی تازہ رپورٹ دے مطابق اکتوبر دے مہینے وچ مہنگائی 9.2 فیصد دی شرح دے نال ایس مالی سال دی بلند ترین سطح اُتے اپڑ گئی پر حکومت ولوں مہنگائی نوں عالمی مسئلہ قرار دے کے جان چھڑائی جاندی رہی اے۔
ایس دوران قیمتاں وچ ریلیف دی حکومتاں یقین دہانیاں وی کارآمد ثابت نہ ہو سکیاں۔ وزیراعظم عمران خان نے پچھلے مہینے اوائل وچ معاشی پسماندہ آبادی لئی آٹا، چینی تے گھی دی خریداری اُتے ٹارگٹڈ سبسڈی دا اعلان کیتا سی پر ایس پروگرام وچ ہجے صرف لوگو تے ٹیگ لائن ڈیزائن دی حد تیکر پیش رفت نظر آندی اے۔ عملی طور تے ایہہ پروگرام کدوں تے کنج کم کرے گا۔ ایہہ معاملہ ہجے اجلاساں وچ زیر بحث اے۔ اک خبر دے مطابق ایس منصوبے لئی موبائل پوائنٹ آف سیل قائم کیتے جان گے۔ جے ایہو گل اے تے خدشہ اے کہ موجودہ حکومت دے سطحی منصوبیاں وچ اک وادھا ثابت ہوئے گا۔ ایس توں پہلاں حکومت مفت کھانے دی فراہمی لئی وی موبائل کچن دا اک منصوبہ چلا رہی اے پر انج دے منصوبیاں دی پہنچ چونکہ آبادی دے اک بوہت ای محدود حلقے تیکر ہوندی اے چنانچہ ملکی سطح اُتے تخفیف غربت یا ریلیف وچ انج دے منصوبیاں دا کردار نہ ہون دے برابر رہندا اے جد کہ جے تلخ حقیقت دا ذکر کراں تے کہنا پیندا اے کہ اکھاں ویکھی گل تے ایہہ وے کہ مفت کھان دے ایس قسم دے مراکز توں فیض چکن والیاں وچ غریب تے ضرورت مند فیملیز کدی نظر نہیں آئیاں۔ البتہ آوارا منش عناصر دی ہمیشہ بہتات رہی۔ تے ہن جے ٹارگٹڈ سبسڈی دا پروگرام وی کھانا کھلان والے منصوبے وانگوں ہویا تے ایس دا شہرہ زیادہ پر فائدہ نہ ہون دے برابر ہوئے گا۔حیران کن گل ایہہ وے کہ مستحق آبادی نوں اشیائے ضروریہ دی خریداری وچ مالی اعانت مہیا کرن لئی حکومت پہلے توں موجود یوٹیلٹی سٹورز دے نظام نوں نظر انداز کر رہی اے۔ صرف نظر انداز ای نہیں ایہناں سٹوراں اُتے موجود اشیاء دیاں قیمتاں وچ مسلسل وادھا کر کے عملی طور تے اعانت دا ایہہ ذریعہ ختم کر دتا گیا اے۔ دوجے پاسے جدوں تیکر ٹارگٹڈ سبسڈی دا نواں منصوبہ شروع نہیں ہوندا گھٹ آمدنی والا طبقہ کیہ کرے گا؟ حکومت بازار دے ریٹاں اُتے وی قابو نہیں پا سکی۔ اشیائے ضروریہ دیاں قیمتاں دا تعین تے حکومت کردی اے پر متعین قیمتاں دا نفاذ نہیں کروا پاندی۔ کجھ وڈے سٹوراں وچ مخصوص کائونٹر اُتے سرکاری قیمتاں اُتے ویچن لئی شیواں رکھیاں جاندیاں نیں پر ایہہ سہولت وی محدود اے چاہیدا تے ایہہ وے کہ ہر دکان اُتے سودا اوسے ریٹ اُتے وکے جیہڑا حکومت دا طے کردہ اے پر عملاً انج کدھرے نہیں ہوندا۔ ایس لئی ایہہ کہنا پیندا اے کہ حکومت سودا سلف تے پھلاں سبزیاں دی جیہڑی لسٹ جاری کردی اے اوہ اک رسمی کارروائی اے حکومت آئے دن ریلیف دا ذکر کردی اے پر سرکاری نرخ نامیاں دا نفاذ نہیں کرواندی، نہ ای ایس معاملے وچ ہون والی کوتاہی نوں سنجیدگی نال لیا جاندا اے حالانکہ ریلیف دا آغاز ایتھوں ای ہونا چاہیدا اے تے ایہناں ضروری شیواں دی فروخت جے سرکاری ریٹاں اُتے ہون لگے تے ایس دے اثرات یقینا اینے وسیع ہون گے کہ ٹارگٹڈ سبسڈی جہیا کوئی پروگرام ایس دے فائدے دا مقابلہ نہیں کر سکدا۔ مستحق لوکاں نوں حکومت ضرور سبسڈی دیوے، شرط ایہہ ہے کہ ایس لئی شفاف طریقہ کار وضع کیتا جائے تے سیاسی اثر و رسوخ تے سفارش دے بجائے خالص میرٹ اُتے حق دار لوکاں تیکر ایہہ حق اپڑایا جائے۔ ایس دے باوجود عمومی مہنگائی تے قیمتاں دے معاملے وچ بازار دی من مانی دا ازالہ ضروری اے۔ مہنگائی دے مسئلے نال نمبڑن لئی بحیثیت مجموعی جیہڑا کم کرن دی لوڑ اے قیمتاں دا واضح تعین تے ایہناں دا نفاذ ایہناں وچ سر فہرست آندا اے۔ وزراء مہنگائی نوں عالمی مسئلہ قرار دے کے اپنے آپ نوں بری الذمہ قرار دین دی کوشش کر رہے نیں تے عام بندا جیہڑا عالمی سطح اُتے قیمتاں دے اتار چڑھائو اُتے نظر نہیں رکھے ہوئے ایہہ سن کے چپ اے۔ستم ظریفی ایس توں ودھ کے ہور کیہ ہوئے گی کہ ملک وچ جنہاں شیواں دیاں قیمتاں وچ سب توں زیادہ وادھا ہو رہیا اے اوہ درآمدی شیواں نہیں، ملکی پیداوار نیں۔ مثال دے طور اُتے موسمی سبزیاں تے پھل، آٹا تے گوشت۔ ایہناں شیواں دیاں قیمتاں اُتے نہ ڈالر دی کمی بیشی دا اثر اے نہ ای عالمی طلب تے رسد دے عوامل ایہناں اُتے اثر انداز نیں۔ ایہہ سو فیصد داخلی معاملہ اے تے صرف ایس لئی بے قابو اے کیوں جے حکومت اپنے تن ورھے دے دورانیے وچ انج دا کوئی طریقہ دریافت نہیں کر سکی جس نال قیمتاں نوں منظم رکھن دا انتظام کیتا جا سکے۔
حکومت دے کول انتظامی، قانونی ہر طرح دے اختیارات نیں پر قیمتاں دی مینجمنٹ دا مسئلہ قابو توں باہر رہیا اے۔ کیہ ایہہ کم صرف بیان بازی نال ہو سکدا اے؟ پچھلے دن وزیراعظم صاحب نے اک وار فیر عام بندے نوں ریلیف دین دی غرض نال ضروری شیواں دیاں قیمتاں وچ کمی لیان لئی ضروری اقدامات دی ہدایت کیتی پر ایہناں دی اواز ہن نقار خانے وچ طوطی دی صدا بن کے رہ گئی اے۔ کوئی ایس اُتے کن دھرن نوں تیار ای نہیں ۔ وزیراعظم صاحب دی ایس نوع دی پہلی ہدایات دے اثرات نوں ویکھیے تے کسے پائیدار ریلیف دی توقع نہیں کیتی جا سکدی پر فیر وی گیند وزرا تے حکومتی اداریاں دی کورٹ وچ اے۔ جے اوہ چاہن تے بوہت کجھ ہو سکدا اے تے ماضی دی غیر فعالیت دا شکوہ دور کیتا جا سکدا اے۔ آئی ایم ایف دے نال حکومت دے معاملات طے پان دی پیش رفت نوں عام بندے دی دلچسپی دے تناظر وچ ویکھو تے بنیادی سوال ایہو اے کہ عام بندے دی معیشت اُتے ایس توں کسے طرح دے مثبت اثرات دی امید کرنی چاہیدی اے؟ آن والے دناں وچ اشیائے ضروریہ دیاں قیمتاں وچ کمی دا کوئی امکان ہے؟ ایس حوالے نال حکومت ولوں جیہڑی یقین دہانیاں کروائیاں گئیاں نیں ایہناں اُتے یقین کر لین دی کوئی ٹھوس وجہ نظر نہیں آندی۔ سچ پچھو تے عوام اپنے آپ نوں ایس ویلے اک انج دی بند گلی وچ محصور پا رہے نیں جس توں باہر نکلن دا کوئی وی رستہ وکھائی نہیں دیندا۔