اسلامی حکومتاں دی ترجیحات تے طرز حکمرانی کیہ ہونا چاہیدا اے؟

رسول اللہ ﷺ نے جدوں مدینہ وچ ریاست قائم کیتی تے حکومت سنبھالی تے پہلے دن توں ای دین اسلام نوں ایس ریاست تے اقتدار دی بنیاد بنایا

اسحاق جیلانی

اٹھارویں صدی دے وسط تیکر اسلام اک شاندار درخت دی مانند سی جس دی شاخاں مضبوط سن تے ایس دیاں ڈالیاں ہریاں بھریاں تے شاداب سن تے ایہہ درخت اپنی پوری آب و تاب دے نال ترو تازہ تے پھل دار سی۔ اٹھارویں صدی دے وسط وچ یورپ وچ رونما ہون والے صنعتی انقلاب دے نتیجے وچ عالمی منظر نامہ تبدیل ہونا شروع ہو گیا جس دے بعد عالمی راہنما دی حیثیت رکھن والی اسلامی ریاست اپنا مقام کھو بیٹھی تے ایس دا زوال نمایاں ہو گیا۔ مغربی ایجادات نے مسلماناں نوں اینا مرعوب کیتا کہ اوہ اپنے اسلامی نظریات اُتے ای نظرِ ثانی کرن لگے۔ کجھ لوک تے اینے اگے ودھ گئے کہ ایہناں نوں اسلامی افکار تے قوانین وچ خامیاں نظر آن لگیاں جس دے نتیجے وچ اسلام دے نفاذ وچ کمزوری آنا شروع ہو گئی۔اسلام دے نفاذ وچ کمزوری تے اسلام دے فہم دے دھندلے ہو جان دی وجہ نال اسلامی ریاست دی شان و شوکت پہلی جہی نہ رہی تے ایس نے اپنی اصل طاقت کھو دتی۔ اسلامی نظریات دے فہم دی ایسے کمزوری توں فائدہ چکدے ہوئے جنگِ عظیم اول وچ مسلماناں دی شکست دے پیش نظر برطانیہ نے مصطفی کمال دی مدد نال اسلامی ریاست دا خاتمہ کر دتا۔ مسلماناں تے اسلام دے افکار دی حفاظت کرن والی ریاست خلافت عثمانیہ دے انہدام دے بعد مغرب نے مسلماناں دے علاقیاں دے حصے وکھرے کیتے تے ونڈ لئے۔ انج آخر کار مغربی تہذیب مسلم علاقیاں اُتے راج کرن لگی تے ایہہ علاقے یورپ، روس تے امریکہ جہی عالمی طاقتاں دی رسہ کشی دا اکھاڑا بن گئے۔
مغربی تہذیب دی علمبردار ریاستاں نے اسلامی تہذیب دے باقی ماندہ افکار نوں مسلماناں دے اذہان توں کھرچن تے ایس دی تھا ں مغربی تہذیب دے افکار ٹھونسن لئی ایہناں دی تعلیم، میڈیا، ثقافت تے ہر نظام نوں مغربی طرز اُتے استوار کر دتا۔ جے کسے علاقے وچ مسلماناں نے ایس مغربی ایجنڈے دا انکار کیتا تے ایہناں نوں مغرب دی فوجی تے اقتصادی طاقت دے بل بوتے اُتے مغربی سیکولر نظام دے اگے جھکن اُتے مجبور کیتا گیا۔ اج اکیسیویں صدی وچ مسلم دنیا مغربی نظام دی تباہ کاریاں تے افسوسناک نتائج توں تنگ آ چکی اے پر ایس دے کول اسلام دی تہذیب وَل واپسی لئی درکار افکار دا فقدان اے جیہڑا مغربی نظام نوں اسلام دے نظام توں تبدیل کر دین دی راہ وچ حائل اک رکاوٹ اے۔ ہن لوڑ ایس امر دی اے کہ مسلماناں دے اذہان وچ اسلام دے ایہناں سچے تصورات نوں دوبارہ اُجاگر کیتا جائے جیہڑا مغربی تہذیب دے مقابلے وچ اسلامی تہذیب دی شروعات کرن دی صلاحیت رکھدے نیں۔ ایہناں تصورات دے ذریعے ای مسلمان ایس قابل ہو سکن گے کہ اوہ ایس اسلامی ریاست نوں پہچان سکن جس دا قیام اسلامی طرزِ زندگی دے از سر نو آغاز لئی لازم اے۔ جتھے پوری دنیا دی بیشتر اسلامی تحریکات مسلم ملکاں وچ اسلام دے نظام دی واپسی لئی کوشاں نیں اوتھے ایہناں تصورات نوں سمجھن تے واضح کرن دی اہمیت ہور وی ودھ جاندی اے تاکہ مغرب کدھرے تبدیلی دی ایہناں مخلصانہ کوششاں دے باوجود مسلماناں دی فکری کمزوری دا فائدہ چکدے ہوئے ایہناں نوں دھوکہ دے کے اک حقیقی اسلامی ریاست دے قیام توں دور نہ کر دیوے۔
کسے وی ریاست نوں اک اسلامی ریاست اکھوان لئی جنہاں بنیادی صفات دا حامل ہونا لازمی اے ایہناں وچوں سب توں پہلی صفت ایس ریاست دی بنیاد دا دین اسلام اُتے مبنی ہونا اے۔ رسول اللہ ﷺ نے جدوں مدینہ وچ ریاست قائم کیتی تے حکومت سنبھالی تے پہلے دن توں ای دین اسلام نوں ایس ریاست تے اقتدار دی بنیاد بنایا۔ فیر رسول اللہ ﷺ نے حکمرانی وچ اسلام دے احکامات دی خلاف ورزی تے عوام نوں حکمران دا کڑا احتساب کرن دا حکم دتا تے ایہنوں امربا لمعروف و نہی عن المنکر دے فریضہ وچ شامل کیتا۔ ایسے طرح دین اسلام دا اسلامی حکومت دی بنیاد ہون دا مطلب ایہہ وی اے کہ ساری قانون سازی صرف تے صرف اللہ سبحانہ و تعالیٰ دے احکامات تیکر محدود ہوئے گی تے ایس معاملے وچ اسلام دے علاوہ کسے ہور آئیڈیالوجی ول رجوع نہیں کیتا جائے گا۔ لہٰذا اک اسلامی حکومت وچ سارے ریاستی معاملات بشمول عدلیہ، اقتصادیات، معاشرت، حکومت، داخلہ و خارجہ پالیسی، تعلیم، صنعت، صحت، فوج، بیت المال وغیرہ صرف تے صرف اسلامی احکامات دے مطابق منظم ہوندے نیں۔ فیر کوئی وی ملک صرف اوس ویلے اک مکمل اسلامی ریاست قرار پاندا اے جدوں اوتھے دی امان (یعنی علاقے دی اندرونی و بیرونی خطرات توں حفاظت ) مسلماناں دے ہتھ وچ ہوئے تے اوتھے اسلام ای دے احکامات نافذ ہون۔ جے ایہناں وچوں کوئی اک شرط وی موجود نہ ہوئے تے اوہ علاقہ اسلامی ریاست نہیں ہوئے گا۔ رسول اللہ ﷺ نے پہلی اسلامی ریاست دے قیام لئی جیہڑی بیعت لئی، ایس وچ ایہہ دونویں شرطاں موجود سن۔ انصار نے مدینہ وچ اسلام دی حکمرانی نوں تے رسول اللہ ﷺ نوں حاکم دے طور تے قبول کیتا سی تے کسے بیرونی طاقت تے انحصار کیتے بغیر ایس ریاست دی امان دا آپ ذمہ لیا سی۔ سانوں من حیث القوم سوچنا پئے گا کہ اسیں تے ساڈا حکمران طبقہ نام تے اسلام دا لیندے نیں پر عملی طور تے ساڈا بحیثیت قوم کیہ کردار اے تے ساڈے حکمران ٹولے دا کیہ انداز حکمرانی اے؟ ایہہ تے طے وے سب نے حساب دینا اے اوتھے کوئی دھوکہ نہ دے سکے گا ۔اللہ پاک عالم اسلام نوں اسلامی قوانین دی صحیح معنیاں وچ پیروی دی توفیق عطا فرمائے۔ آمین