اسلام، اک مکمل ضابطہ حیات

رسول اللہ ﷺ نے سود کھان والے، کھلان والے، لکھن والے تے گواہی دین والیاں اُتے لعنت فرمائی اے
مذہب اسلام سانوں سود دے برعکس زکوٰۃ دا نظام دیندا اے جس نال دولت کجھ ہتھاں وچ جمع نہیں ہوندی
＀

رابعہ رحمن

انسانی زندگی وَکھو وَکھ مسائل دا شکار اے۔ گناہواں دے دریا وچ غرق انسان بھلائی دے جزیرے اُتے اپڑن دی خواہش کھو بیٹھا اے۔ ضعیف الاعتقاد انسان پستی ول کھچیا چلا جا رہیا اے۔ عصر حاضر بھنور دی طرح تباہی مچاندا جا رہیا اے تے انسان دی پرواہ ای نہیں۔ اج دا انسان وی طوفان نوح دی کشتی جہاں فانی وچ مبعوث فرمائے ایس سلسلے دے آخری نبی حضور اکرم حضرت محمد ﷺ نیں۔ آپ ﷺ اُتے آ کے سلسلہ نبوت ختم ہو گیا تے دین مکمل ہو گیا۔ انج دین اسلام نوں قیامت تیکر دے آن والے بنی نوع انسان لئی بطور دین منتخب کر لیا گیا۔ اللہ تعالیٰ نے قرآن مجید وچ ارشاد فرمایا تے اج اسیں تہاڈے اُتے اپنی نعمت تمام کر دتی تے دین اسلام نوں تہاڈے لئی بطور دین پسند کر لیا۔ ہن ایس دے بعد دنیاوی و آخری کامیابی لئی کسے دوجے پاسے ویکھنا صریحاً غلطی ہوئے گی۔ رب دو جہاں نے قرآن مجید وچ ساری شیواںبیان کر دتیاں نیں چنانچہ اللہ تعالیٰ ارشاد فرماندا اے ’’ تے اسیں ایس قرآن وچ ہر شے نوں شمار کر رکھیا اے ‘‘۔ عصر حاضر دے مسائل وچ معاشی مسئلہ سر فہرست اے، دنیا دا معاشی نظام جس ڈگر اُتے چل نکلیا اے ایس دا انجام یاس و ناامیدی دے سوا کجھ نہیں۔ ایہہ معاشی نظام ببول دے درخت دی مانند اے جیہڑا سوائے کنڈیاں دے کجھ نہیں دے سکدا۔ ایس دی بنیاد ریت اے کہ جس اُتے بنی عمارت کدی وی زمین بوس ہون دے خطرے توں خالی نہیں رہندی۔ اج دی دنیا دے معاشی نظام دی تعمیر سود جہی لعنت نال کیتی گئی اے۔ ایہہ مرض تباہی دے سوا تے کجھ نہیں دے سکدا۔ ایس دا نتیجہ دنیا نوں ایس صورت وچ بھگتنا پئے رہیا اے کہ امیر، امیر توں امیر تر تے غریب مزید مفلوک الحال ہوندا جا رہیا اے۔ دولت دا ارتکاز نقصان دے سوا کجھ نہیں دے سکدا۔ سود دی وجہ نال دولت کجھ ہتھاں وچ اکٹھی ہو جاندی اے۔ اج دے بنک سود دی آماجگاہ بن چکے نیں ایسے وجہ پاروں مال توں برکت جاندی رہی اے تے جدوں مال توں برکت اٹھ جاندی اے تے سینکڑاں دے کم ہزاراں وچ ہوندے ہوئے وی مشکل وکھائی دیندے نیں۔ حضرت جابر ؓ توں روایت اے کہ رسول اللہ ﷺ نے سود کھان والے، کھلان والے، لکھن والے تے گواہی دین والیاں اُتے لعنت فرمائی اے تے فرمایا کہ اوہ سب برابر نیں۔ مذہب اسلام سانوں سود دے برعکس زکوٰۃ دا نظام دیندا اے جس نال دولت کجھ ہتھاں وچ جمع نہیں ہوندی۔ ایس نظام معیشت نال مال و متاع سارے لوکاں تیکر اپڑدا اے تے غربا تے مساکین دی حالت بہتر ہوندی رہندی اے۔ حضرت ابن مسعودؓ توں روایت اے کہ نبی ﷺ نے فرمایا کہ جو کوئی زکوٰۃ ادا نہیں کردا اللہ تعالیٰ روز قیامت ایس دی گردن وچ ایس دے مال دا بنیا ہویا سَپ پا دیوے گا۔ جے معاشرے دا ہر بندا زکوٰۃ دی ادائیگی نوں اپنے اُتے لازم قرار دے لوے تے معاشرے توں غربت دبے پیراں رخصت ہو جائے گی۔ حضرت عمر ؓ دے دور خلافت وچ زکوٰۃ دی ادائیگی دے سبب معاشرے دی حالت ایس قدر سنبھل چکی سی کہ زکوٰۃ دا حقدار تیکر میسر نہیں سی۔
زکوٰۃ دی ادائیگی نال مال وچ معمولی قلت ہوندی اے جس نوں پورا کرن لئی مالدار مزید تجارت کردا اے تے ایس نال معاشی نظام بہتری ول نہ صرف گامزن ہو جاندا اے بلکہ جلدی ای ترقی دی بلندیاں نوں چھو لیندا اے تے یاس و افلاس دی تھاں امیدتے خوشحالی ہوندی اے۔
عصر حاضر وچ دو معاشی نظام وکھائی دیندے نیں۔ اک کمیونزم تے دوجا جاگیردارانہ نظام اے۔ کمیونزم جیہڑا مزدوراں تے کساناں دے حقوق دے تحفظ دا نعرہ لاندا اے پر انسانی فطرت دے ایس اصول دی نفی کردا اے جنہوں اللہ تعالیٰ نے ایس طرح بیان فرمایا۔ دوجے پاسے جاگیردارانہ نظام جیہڑا دولت دا ایس قدر پجاری اے کہ غربت و افلاس نوں فروغ دیندا اے تاں ایہناں دونواں نظاماں دے پیدا کردہ سارے مسائل دا حل صرف تے صرف اسلام دے معاشی نظام وچ موجود اے۔
ادب کسے وی ثقافت دا لازمی جزو ہویا کردا اے پر انج دا ادب جیہڑا معاشرے وچ بے راہ روی دے فروغ دا باعث ہوئے انسانی فلاح دا ضامن نہیں ہو سکدا۔ اوہ ادب ترقی پسندی دے ناں اُتے معاشرے دے ایہناں پہلوئواں نوں اجاگر کردا اے جیہڑا اصلاح دی بجائے اخلاقی برائیاں دے فروغ دا باعث ہویا ایہنوں ادب نہیں بلکہ کوئی ہور ناں دینا چاہیدا اے۔ اسلام دا ایتھے وی انفرادی اصول اے۔ قرآن مجید وچ سابقہ اقوام دی تاریخ تے قصائص ایس خوب صورت انداز وچ موجود نیں جنہاں دی کدھرے مثال نہیں ملدی۔ دنیا دے ہر ادب نوں ایہو درس ملدا اے کہ معاشریاں تے قوماں دی تہذیب نوں ایس انداز وچ موضوع بنایا جائے کہ ایہناں دی خامیاں باعث عبرت ہون نا کہ مزید ایہناں دے فروغ دا باعث ہوئے۔ قرآن مجید وچ عاد، ثمود، قوم لوط تے ایس دے علاوہ بوہت ساری قوماں دے واقعے، حالات زندگی بیان کیتے گئے نیں پر کدی انج نہیں کہ ایہناں دی خوبیاں نوں قابل تقلید تے اخلاقی برائیاں نوں عبرت دا نشان نہ بنایا گیا ہوئے۔ اسلام دا خاندانی نظام اک نعمت توں گھٹ نہیں جد کہ مغربی و یورپی انفرادیت پرستی انسانیت لئی ذلت دا باعث اے۔ انسانی فطرت دے عین مطابق والدین اپنی اولاد دی پرورش کردے نیں تے اولاد اپنے والدین دی اوس ویلے خدمت کردی اے جدوں اوہ اپنے بڑھاپے نوں اپڑ جاندے نیں۔ خداوند تعالیٰ نے ایس قدر پابند کر دتا اے کہ والدین دے ساہمنے اف تیکر وی نہ کہو۔ ایتھے ایہہ واضح کرنا ضروری اے کہ اسلام اک مکمل ضابطہ حیات اے۔