حکومتی برتری تے آئینی ترامیم

اوورسیز نوں ووٹ دا حق دین دا مطالبہ کئی ورھے توں جاری اے پر حکومتی
جلدی بازی نال ظاہر ہوندا اے کہ ایس فیصلے وچ خلوص نہیں بدنیتی اے

تحریر حمیداللہ بھٹی

پارلیمنٹ دے مشترکہ اجلاس توں اپوزیشن دے 203 دے مقابلے وچ 221 وو ٹاں حکمران اتحاد نوں 33 بل پاس کران وچ کامیابی ہوئی اے پاس ہون والے بلاں وچ ای وی ایم دے استعمال، سمندر پار پاکستانیاں نوں ووٹ تے گرفتار بھارتی جاسوس نیوی کمانڈر کلبھوشن نوں اپیل دا حق دین دے بل شامل نیں پارلیمنٹ توں بل پاس کرانا غیر آئینی یا غیر قانونی عمل نہیں البتہ اختیار کیتے گئے حکومتی طریقہ کار دی تحسین نہیں کیتی جا سکدی چاہیدی تے ایہہ سی کہ ترامیم دی تفصیلات پہلے کمیٹیاں نوں گھلیاں جاندیاں جتھے اراکین کھل کے بحث و مباحثہ کردے تاکہ قانون دا حصہ بنن توں پہلاں ای سقم دور کر لئے جاندے پر قومی اسمبلی وچ حکومت نوں سادہ اکثریت حاصل اے ایسے وجہ نال ہر وار حکومت نوں قانون سازی وچ مشکلات پیش آندیاں نیں پر پارلیمنٹ وچ بحث دا موقع نہ دے کے کمزوری دا مظاہرہ کیتا گیا ملکی سیاست اُتے نظر رکھن والیاں دا خیال سی کہ قانون سازی دے عمل توں شاید حکومتی ممبران دی کجھ تعداد شریک نہ ہوئے جس دے اشارے وی مل رہے سن پر پارلیمنٹ دے مشترکہ اجلاس وچ اندازیاں دے برعکس اپوزیشن دے اٹھ جد کہ دو حکومتی ممبر غیر حاضری رہے جس نال اک وار فیر ثابت ہو گیا کہ ملکی سیاست دے بارے صد فی صد درست اندازہ لانا محال اے پی ٹی آئی دے ناراض رہنما عامر لیاقت حسین دے بقول ہم آئے نہیں لیائے گئے آں تے لیان والے اہتمام دے نال لیائے نیں جے واقعی عملی طور تے انج ہویا اے تے سمجھنا مشکل نہیں کہ ادارے ہجے سیاسی عدم استحکام نہیں چاہندے باوجود ایس دے کہ ملک وچ مہنگائی و بے روزگاری نے عام بندے دا جینا دوبھر کر دتا اے۔
غیر ملکی ٹی وی نوں انٹرویو دے دوران وزیراعظم عمران خان نے کسے بیرونی طاقت نوں اڈے دین یا سرزمین استعمال کرن دی اجازت دے متعلق سوال دا جواب ہاں وچ دین دی بجائے ایبسلوٹلی ناٹ کہہ کے بوہت سوں نوں حیران کر دتا سی جنہوں حکومت نواز حلقے وزیراعظم دی ہمت و جرات قرار دیندے نیں پر کلبھوشن نوں اپیل دا حق دین دا بل پاس کرن توں اپوزیشن ولوں حکومت اُتے دبائو ودھے گا تے عوام وچ حکومتی عمل توں ناپسندیدگی دی لہر جنم لے سکدی اے حالانکہ نواز شریف دور وچ ای عالمی عدالت انصاف دے روبرو پاکستان انج دا وعدہ کر چکیا اے پر عوامی ناپسندیدگی دے خدشے دی بنا اُتے قانون سازی نہ کر سکے ہن حکومت نے بظاہر عالمی عدالت نال کیتا وعدہ پورا کیتا اے گرفتار جاسوس نوں اپیل دا حق دین نال مستقبل وچ حکومتی جماعت دی مقبولیت وچ کمی آ سکدی اے۔
پارلیمنٹ دے مشترکہ اجلاس وچ حکومت نے سارے اہداف حاصل کر لئے تے برتری ثابت کرن وچ کامیاب ہو گئی اے پر شکوک و شبہات دی فضا مکمل طور تے ختم نہیں ہوئی اپوزیشن دا موقف اے کہ اسپیکر نے گنتی وچ ہیرا پھیری کیتی اے پر سچ ایہہ وے کہ اپوزیشن نوں حالات دا اندازہ لان وچ غلطی ہوئی اے پرائیویٹ ممبرز ڈے وچ دو بلاں اُتے حکومت نوں شکست دین نال اپوزیشن نوں حوصلہ ملیا پر مزید تیاری نہ کیتی گئی جد کہ حکومت نے پارلیمنٹ دے مشترکہ اجلاس دے آپشن دا انتخاب کردے ہوئے ہوم ورک جاری رکھیا تے کامیابی دا یقین نہ ہون تیکر اجلاس ملتوی کرن توں وی گریز نہ کیتا آئینی اصلاحات ای وی ایم تے اوورسیز پاکستانیاں نوں ووٹ دا حق دین دے حوالے نال حکومت نے اسپیکر دی وساطت نال اپوزیشن نوں مزاکرات دی دعوت دتی پر اپوزیشن نے جوابی خط وچ ترامیم نوں اتفاق رائے نال پاس کرن دی شرط اُتے مزاکرات اُتے رضا مند ہون نوں مشروط کر دتا جس نال گل اگے نہ ودھ سکی کیوں جے حکومت کسے حوالے نال وی اپوزیشن دی کوئی شرط تسلیم کرن اُتے تیار نہیں اسپیکر تے اپوزیشن دے وچکار جاری گل بات نال حکومت نوں البتہ اینا ویلا مل گیا کہ اتحادیاں نوں راضی تے پرویز خٹک جہے لوکاں نوں مطمئن کر سکے جس دا اپوزیشن ادراک نہ کر سکی ایس لئی حکومت برتری ثابت کرن تے آئینی ترامیم وچ کامیاب ہوئی ہن اپوزیشن نے منظور شدہ بل چیلنج کرن دا اعلان کردے ہوئے کمیٹی بنا دتی اے پر ایہہ نہیں بھلنا چاہیدا کہ عدالتاں قوانین دی تشریح ضرور کردیاں نیں پر قانون سازی دے حوالے نال پابندیاں نہیں لا سکدیاں۔
انتخابی عمل وچ ترمیم دے باوجود ایہہ گل وثوق نال کہنا مشکل اے کہ ای وی ایم نوں انتخابی عمل دا حصہ بنان دا حکومتی مقصد بآسانی پورا ہو جائے گا کیوں جے اک پاسے جے اپوزیشن نوں تحفظات نیں تے الیکشن کمیشن وی پوری طرح مطمئن نہیں بار ایسوسی ایشناں وچ وی ایس حوالے نال مخالفت تے بے اطمنانی موجود اے عملے دی تربیت تے انٹرنیٹ دی فراہمی نوں ممکن بنانا اے ایہناں ای دشواریاں دے پیش نظر سیکرٹری الیکشن عمر حمید خان نے قائمہ کمیٹی برائے قانون و انصاف وچ الیکٹرانک ووٹنگ مشین اُتے بریفنگ دیندے ہوئے کہیا کہ مشیناں دے استعمال وچ چیلنجز درپیش نیں ایس لئی قانون کول ہون دے باوجود الیکشن کمیشن آئندہ الیکشن ای وی ایم دے مطابق کران دا پابند نہیں بلاول بھٹو نے اپنے خطاب وچ آئندہ انتخابات دے نتائج تسلیم نہ کرن دا عندیہ دتا اے۔ شہباز شریف وی ای وی ایم نوں شیطانی مشن قرار دیندے نیں ایہناں حالات وچ پہلی وار انتخابات توں پہلے ای دھاندلی اُتے احتجاج دا سلسلہ شروع ہوندا وکھائی دیندا اے ایس لئی عمل اقدامات توں پہلے حکومت نوں تحفظات دور کرن اُتے توجہ دینی چاہیدی اے۔
بدقسمتی نال حکومت تے اپوزیشن دناں ای عوامی مشکلات دور کرن دی بجائے دائو لان اُتے مرکوز رکھدیاں نیں نویں آئینی ترامیم پاس کرن وچ وی اک دوجے نوں نیچا وکھان دی سوچ کارفرما اے جدوں حکومتی بینچاں اُتے بیٹھے اراکین پارلیمنٹ وچ ای وی ایم دے حوالے نال بے اطمنانی اے اپوزیشن وی خفا اے تے قانون سازی توں پہلاں رائے عامہ نوں حق وچ کرن اُتے توجہ کیوں نہیں دتی گئی ہن حالات نال انج دے اشارے ملدے نیں کہ مستقبل وچ حکومت تے اپوزیشن وچ موجود تنائو تے محاذ آرائی وچ وادھا ہوئے گا ای وی ایم دے استعمال وچ جلدبازی نال انتخابی نتائج اُتے نہ صرف شک و شبہات ودھن گے بلکہ اوورسیز نوں ووٹ دا حق دین نال وی افہام و تفہیم دی بجائے تلخی وچ ای وادھا ہوئے گا۔
اوورسیز نوں ووٹ دا حق دین دا مطالبہ کئی ورھے توں جاری اے پر حکومتی جلدی بازی نال ظاہر ہوندا اے کہ ایس فیصلے وچ خلوص نہیں بدنیتی اے ایس ویلے بیرون ملک مقیم پاکستانیاں دی تعداد سوا کروڑ توں ودھ اے تارکین وطن دی اکثریت موجودہ حکومت دی حامی اے ایسے لئی حکومت کوشاں اے کہ جلدی جلدی تارکین وطن دی انتخابی عمل وچ شرکت یقینی بنائی جائے ایہنوں تارکین وطن نال نہیں ایہناں دے ووٹاں نال غرض اے نویں انتخابی ترمیم نال اوہ کسے جماعت دی فتح و شکست وچ فیصلہ کن کردار دے قابل ہو گئے نیں پر ایس طرح انتخابات وچ غیر ملکی مداخلت ودھن دا خدشہ وی رد نہیں کیتا جا سکدا آئینی ترامیم توں پہلاں مشاورت توں گریز تے عجلت وچ منظوری نال حکومت دی اپنی ساکھ متاثر ہوئی اے جے ترامیم نال مشاورت کیتی جاندی تے اج حکومت انج دفاعی پوزیشن اُتے نہ ہوندی کیوں جے الیکٹرونک ووٹنگ مشیناں امریکہ ، آسٹریلیا،بھارت،برازیل،بیلجیم،فلپائن، وینزویلا تے ایسٹونیا وچ استعمال کیتیاں جا رہیاں نیں ایہہ کوئی عجوبہ نہیں پاکستان ایہہ مشیناں استعمال کرن والا دنیا وچ پہلا نہیں بلکہ 9 واں ملک اے ایس لئی تنقید دا جواز نہیں پر عجلت وچ قانون سازی دے ذریعے برتری دے سوا حکومت دے ہتھ کجھ نہیں آیا آئینی ترامیم وچ حکومتی خلوص دے حوالے نال شک دی فضا موجود اے جنہوں ختم کرنا کسے ہور دا نہیں حکومت دا کم اے۔