سوانیاں اُتے تشدد دے خاتمے دا جگت دیہاڑ!

خواتین اُتے تششد دے عالمی دن 25 نومبر دے حوالے نال اُچیچی اشاعت

حوا دی دھی کدوں تیکر تشدد دا نشانہ بن دی رہوے گی؟ ایہنوں تحفظ کدوں ملے گا؟ انصاف کون دیوے گا؟

اختر سردار چودھری

سوانیاںاُتے تشدد دی بوہت ساری قسماں نیں۔ ایہہ تشدد گھراں وچ، گلیاں وچ، کم دیاں تھاواں اُتے، سکولاں وچ ہوندا اے۔ ایس دی سب توں زیادہ عام شکل گھریلو تے جنسی تشدددی اے۔ اسقاطِ حمل ، نوعمری دیاں شادیاں، کاروکاری، غیرت دے ناں اُتے قتل وی ویکھن وچ آندا اے۔ ایس دے علاورہ مارنا، کُٹنا، دھکا دینا، زخمی کرنا، درد اپڑانا تے جسم اُتے تیزاب سٹ دینا، لفظاں نال چوٹ اپڑانا، ذہنی ٹارچر کرنا، عزتِ نفس تے خوداری نال کھیڈنا، حقیر سمجھنا، دوجیاں دے اگے بے عزتی کرنا، آزادی سلب کرنا تے دھمکی دینا ہتک آمیز الفاظ دا استعمال، پیسہ نہ دینا، زبردستی جنسی تعلقات قائم کرنا، جنسی طور تے ہراساں کرنا تے چھیڑ چھاڑ کرنا وغیرہ شامل نیں۔
پاکستان وچ ہر اک گھنٹے وچ دو خواتین گھریلو تشدد دا نشانہ بن دیاں نیں۔ اک رپورٹ دے مطابق نوے فیصد خواتین گھریلو تشدد دا شکار ہوندیاں نیں دنیا بھر وچ پاکستان خواتین لئی تیجا خطرناک ترین ملک اے۔ پاکستان وچ ہر دن چھ خواتین نوں اغوا تے چھ نوں قتل، چار خواتین دے نال ریپ تے تن خواتین دی خودکشی دے واقعے ساہمنے آندے نیں۔
پاکستان وچ 2010 تے 2011 وچ عورتاں لئی قانون سازی کیتی گئی جنہاں وچ ، کم دی تھاں اُتے عورتاں نوں ہراساں کرن دے خلاف قانون تے عورت دشمن رواجاں اُتے پابندی، دا قانون خاص طور تے ذکر نیں پر گل اوہ ای اے جیہڑا ہر دوجے کالم وچ لکھدے نیں کہ قانون سازی دا فائدہ اودوں اے جدوں ایس دا نفاذ ممکن بنایا جائے۔ اصل وچ قانون دے نفاذ دا عمل کمزور اے ایس دے علاوہ طاقت ور تے کمزور لئی وکھرے وکھرے قانون نیں۔ انصاف نوں خریدیا جا سکدا اے یعنی انصاف برائے فروخت اے۔
خواتین دے حقوق لئی کم کرن والے اک غیر سرکاری ادارے دے جاری کردہ اعداد و شمار دے مطابق پاکستان دے دیگر صوبیاں دے مقابلے وچ پنجاب وچ سب توں زیادہ خواتین اُتے تشدد دے 7 ہزار توں ودھ کیس رپورٹ ہوئے۔ خواتین نوں اغوا کرن دے اک ہزار 707 کیس جد کہ ریپ تے گینگ دے اک ہزور 408 کیس رپورٹ ہوئے نیں۔ وطن عزیز وچ خواتین دے بنیادی انسانی حقوق ہمیشہ توں نظر انداز کیتے جاندے رہے نیں۔ اکثر دیہاتی تے قبائلی نظام وچ وسن والی عورت اُتے اج وی دور جاہلیت دے رسم و رواج دا اطلاق کیتا جاندا اے۔ مثلاً ونی، کاروکاری، جبری مشقت، مار پیٹ، بچیاں دی مرضی دے خلاف شادی، وراثت توں محرومی، جہیز دی رسم، قرآن نال شادی تے 32 روپئے حق مہر وغیرہ ایہناں سب دا شریعت اسلامیہ، پاکستانی قانون نال دور دا وی واسطہ نہیں۔
ایہہ سب کجھ شعائر اسلامی دے سراسر خلاف اے۔ بلکہ اسلام وچ تے عورتاں نوں اینے حقوق دتے گئے نیں کہ کوئی ہور مذہب، معاشرہ پیش نہیں کر سکدا۔ مثلاً جنت ماں دے پیراں تھلے، بیوی شوہر دا تے شوہر بیوی دا لباس قرار دتا، ایس دے علاوہ اللہ تعالیٰ نے قرآن پاک وچ بیوی دے متعلق فرمایا کہ ایہناں دے نال چنگے طریقے نال زندگی بسر کرو۔ جے اوہ تہانوں نا پسند ہون تے ہو سکدا اے کہ اک شے تہانوں پسند نہ ہوئے پر اللہ نے ایس وچ بوہت کجھ بھلائی رکھ دتی ہوئے۔(النسا:19)
نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایاتہاڈے وچوں بہترین اوہ اے جیہڑا اپنے گھر والیاں لئی بہتر ہوئے تے میں، تہاڈے وچوں سب توں زیادہ اپنے گھروالیاں لئی بہتر واں تے جدوں تہاڈے وچوں کوئی مر جائے تے ایہنوں چھڈ دیو یعنی ایہنوں برائی نال یاد نہ کیتا کرو۔(الترمذی:1828)
مسلماناں وچوں کامل ترین ایمان والا اوہ اے جیہڑا اخلاق وچ سب توں بہتر اے تے تہاڈے وچوں بہترین لوک اوہ نیں جیہڑے اپنی عورتاں دے حق وچ چنگے نیں۔ (الترمذی:1161)
بہرحال ہولی ہولی عورتاں بااختیار ہو رہیاں نیں، یونیورسٹیاں تے میڈیکل کالجاں وچ ایہناں دی تعداد وچ وادھا ہو چکیا اے بلکہ اوہ نمایاں پوزیشنز حاصل کر رہیاں نیں دوجے پاسے دیہی علاقیاں وچ وی کُڑیاں تعلیم حاصل کرن دی جدوجہد کر رہیاں نیں۔ والدین وچ وی شعور آ رہیا اے اوہ اپنی بچیاں دے چنگے مستقبل لئی ایہناں نوں زیور تعلیم نال آراستہ کر رہے نیں ایسے طرح کہہ سکنے آں کہ ہنیرا مُک رہیا اے ، دنیا بدل رہی اے سب توں ودھ کے خواتین نوں وی اپنے حقوق توں آگاہی ہو رہی اے اوہ بیدار ہو رہیاں نیں۔
عورتاں اُتے تشدد دے خاتمے دے عالمی دن دا آغاز 25 نومبر 1960 نوں ہویا سی جدوں ڈومینکن ری پبلک دے آمر حکمران رافیل ٹروجیلو دے حکم اُتے تن بھیناں پیٹر یامر سیڈیز میرابل، ماریا اجنٹینا منروا میرابل تے انتونیا ماریا ٹیریسا میرابل نوں قتل کر دتا گیا سی۔ میرابل بھیناں ٹروجیلو دی آمریت دے خلاف جدوجہد کر رہیاں سن۔ 1981 توں عورتاں دے حقوق لئی جدوجہد کرن والے بندے ایہناں دی برسی نوں عورتاں اُتے تشدد دے خلاف دن دی حیثیت نال منا رہے نیں۔
17 دسمبر 1999ء نوں اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی نے وی 25 نومبر نوں عورتاں اُتے تشدد دے خاتمے دا عالمی دن قرار دتا، تے ہن دنیا بھر دی طرح پاکستان وچ وی 25 نومبر نوں عورتاں اُتے تشدد دے خاتمے دے عالمی دن دے طور تے منایا جاندا اے ایس دن دے منان دا مقصد خواتین اُتے ذہنی، جسمانی تشدد تے ایہناں دے مسائل متعلق آگاہی فراہم کرنا اے۔ ایسے دن عورتاں اُتے تشدد دے خاتمے دے حوالے نال 16 روزہ تقریبات دا وی آغاز ہوندا اے تے اختتام 10 دسمبر نوں انسانی حقوق دے عالمی دن دے موقعے اُتے ہوندا اے۔
عالمی دن منان دا مقصد خواتین اُتے گھریلو ، جسمانی تشدد تے ایہناں دے مسائل نوں اجاگر کرنا سی، پر ستم ظریفی ایہہ وے کہ دنیا دے بوہت سارے ملکاں وچ وی خواتین نوں کسے نہ کسے حوالے نال تشدد دا ساہمنا کرنا پئے رہیا اے تے اکثر خواتین تے اپنے آپ اُتے ہون والے ظلم دے خلاف اواز وی نہیں چک سکدیاں، اقوام متحدہ دے اعداد و شمار دے مطابق دنیا بھر وچ ہر تن وچوں اک عورت تشدد دا شکار ضرور بن دی اے، پاکستان سنے جنوبی ایشیا ملکاں وچ خواتین اُتے زیادہ گھریلو تشدد کیتا جاندا اے۔
عالمی ادارے دی اک رپورٹ نے پاکستان نوں خواتین لئی بدترین ملک قرار دے دتا اے جتھے غیرت دے ناں اُتے عورتاں اُتے تشدد تے ایہناں دا قتل تیزاب نال حملیاں تے ایہناں دے نال امتیازی سلوک دے خاتمے لئی حالیہ ورھیاں وچ قانون سازی وی ہوئی اے تاں پاکستان وچ خواتین دی بہبود تے ترقی لئی کم کرن والے ادارے ایہنوں کافی نہیں من دے ایہناں دا کہنا اے کہ ملک وچ قانون دے نفاذ دا عمل کمزور اے، انتظامیہ عدلیہ تے پولیس وچ وڈے پیمانے اُتے اصلاحات تے خواتین اُتے تشدد دے بارے وچ حساسیت لیان نال ای کجھ بہتری دی امید کیتی جا سکدی اے۔
پوری دنیا وچ ای عورتاں اُتے تشدد دے واقعے پائے جاندے نیں، بنگلہ دیش وی اپنی خواتین نوں تحفظ دین وچ ناکام رہیا اے۔ ایسے طرح ہندوستان وچ جہیز نہ لیان والی خواتین نوں ساڑ دتا جاندا اے۔ اقوام متحدہ دے اعداد و شمار دے مطابق دنیا بھر وچ ہر تن وچوں اک عورت کدی نہ کدی تشدد دا شکار ضرور بنی اے۔