پارلیمنٹ یا مچھی منڈی؟

چار پنج دن پہلاں پارلیمنٹ دا مشترکہ اجلاس ہویا، ایس اجلاس وچ اپوزیشن حکومت نوں ٹف ٹائم دیوے
گی، تشہیر کیتی گئی سی کہ اپوزیشن تے حکومت دے ووٹاں دی تعداد وچ صرف 19-20 دا فرق اے

حافظ شفیق الرحمٰن علوی

سیاستداناں دی سوچ، افتادِ طبع، مزاج، میلانات تے نظریات ’’باد نما مرغ‘‘ وانوں بدلدے رہندے نیں۔ ایس تبدیلی نوں اوہ کدی آرڈر آف دی ڈے (تقاضائے وقت) قرار دیندے نیں تے کدی ’’خلائی مخلوق کا کرشمہ‘‘۔پچھلے 45 ورہے دی سیاسی تاریخ دے نشیب و فراز دا میں عینی شاہد واں، نیرنگیٔ سیاست نوںاینے نیڑے توں ویکھیا اے کہ کئی چہرے عجیب لگن لگے نیں۔ تہاڈا مشاہدہ وی میری ایس رائے دی تائید و تصدیق کرے گا کہ جے اک مخصوص وڈی سیاسی جماعت یا ایس دے اتحادی انتخابات وچ کامیابی حاصل کر لین تے اوہ ایہنوں عوام دی جیت قرار دیندے نیں پر ایس دے برعکس جے کسے دوجی وڈی سیاسی جماعت تے ایس دے اتحادیاں نوں شکست نال دو چار ہونا پئے تے اوہ ایہنوں ’’جنات‘‘ تے ’’فرشتیاں‘‘ دا کرشمہ قرار دین وچ رتی بجوتامل تے حجاب محسوس نہیں کردے، شاعر نے کہیا سی:
تمہاری زلف میں پہنچی تو حسن کہلائی
وہ تیرگی جو میرے نامۂ سیاہ میں تھی
قارئین باتمکین بخوبی جان دے نیں کہ پچھلے چار ورھیاں توں ای وی ایم دا معاملہ موضوع بحث سی۔ وزیراعظم عمران خان تے ایہناں دے اتحادی ایس دے حق وچ رائے عامہ سازی تے ذہن سازی کر رہے سن جد کہ اپوزیشن الیکٹرانک ووٹنگ مشین دے ذریعے انتخابی عمل اُتے شدید جارحانہ تنقید دا الائو روشن کیتے ہوئے سی۔ 2018 دے انتخابات دے نتیجے اُتے وی موجودہ حزب اختلاف تے ایس دے معزز قارئین دا سب توں وڈا الزام اے کہ ایس وچ ’’غیبی ہاتھ‘‘ دے غیر مرئی عمل دخل نے نتیجے نوں یکسر پلٹ دتا یعنی اوہ برملا ایہہ کہہ رہے نیں کہ اک نادیدہ قوت، انتخابات وچ اپنے مفادات دی تکمیل و تحصیل لئی عمران خان نوں برسر اقتدار لیائی۔ اوہ ایہناں ’’مخصوص مفادات‘‘ دی اج تیکر دو ٹوک تے شفاف الفاظ وچ وضاحت نہیں کر سکے۔ اوہ عمران خان تے ایہناں دی اتحادی جماعتاں نوں تے آڑے ہتھاں لیندے نیں پر نایدہ قوت، بارے اظہار خیال کردے ہوئے سہمی ہوئی حد تیکر محتاط لہجے وچ گل کردے نیں۔ اوہ ’’خلائی مخلوق‘‘ نوں لاتعداد وار موردِ الزام ٹھہرا چکے نیں پر اوہ اج تیکر ایہہ نہیں دس سکے کہ 2018 دے انتخابات وچ ایہہ خلاقئی مخلوق تے ایس دے ’’ایلنز‘‘ نے کس سیارے توں پرواز کیتی تے ایہناں دی اُڑن طشتریاں نے مختلف پولنگ اسٹیشنز اُتے لینڈ کر کے نتائج نوں یکسر بدل کے رکھ دتا فیر ویکھدی اکھاں عمران خان نوں ایوان دے فلور اُتے کامیابی وی دلا دتی تے قائد ایوان وی اپنا دتا۔ وزیراعظم نوں اوہ ایوان دا منتخب شدہ وزیراعظم منن لئی تیار نہیں بلکہ کھلے بنداں پارلیمنٹ دے ایوان وچ تے سیاست دے میدان وچ سلیکٹڈ وزیراعظم قرار دیندے نیں حالانکہ ایہناں نوں ایوان دے فاضل اراکین ای نے ووٹ دے کے کامیاب کرایا اے۔
گل ہو رہی سی الیکٹرانک ووٹنگ مشین دی،وچکار ذکر آیا حزب اختلاف دے تحفظات تے الزامات دے پنڈورا باکس دا۔ ماضی وچ تے گل پنڈورا باکس تیکر ای محدود رہیا کردی سی پر کیہ حزب اقتدار تے کیہ حزب اختلاف دونواں نال تعلق رکھن والے قابل ذکر بندیاں دے ناں پانامہ لیکس دے بعد ہن پنڈورا پیپرز وچ وی جلی حروف وچ منظر عام اُتے آ چکے نیں ساڈے سیاسی زعما ہجے پانامہ لیکس دی تیغ دے زخماں نوں سہلا ای رہے سن کہ پنڈورا پیپرز نے ایہناں اُتے مزید نمک چھڑک دتا۔
سانس دیکھی جو تنِ بسمل میں آتے جاتے
ایک اور چرکا دیا صیاد نے جاتے جاتے
چار پنج دن پہلاں پارلیمنٹ دا مشترکہ اجلاس ہویا۔ دسیا جا رہیا سی کہ ایس اجلاس وچ اپوزیشن حکومت نوں ٹف ٹائم دیوے گی۔ تشہیر کیتی گئی سی کہ اپوزیشن تے حکومت دے ووٹاں دی تعداد وچ صرف 19-20 دا فرق اے۔تاثر ایہہ دتا جا رہیا سی کہ ’’چمتکار‘‘ ہو سکدا اے، حکومت ڈگن ای والی اے۔ سلیکٹڈ حکومت دا بستر 17 نومبر نوں اراکین اسمبلی گول کر دینگے۔ آصف علی زرداری دے پتر تے پاکستان پیپلز پارٹی دے چیئر مین بلاول بھٹو، مسلم لیگ ن دے صدر شہباز شریف تے جمعیت العلمائے اسلام (ف) دے مولانا فضل الرحمان وی عوام نوں جو کجھ باور کرا رہے سن ایس دا خلاصہ شاعر دے الفاظ وچ ایہو اے کہ :
جی کا جانا ٹھہر گیا ہے صبح گیا یا شام گیا
جدوں 17 نومبر نوں قومی اسمبلی دا اجلاس ہویا تے پی ڈی ایم دی قیادت دے بلند بانگ دعویاں دے باوجود گنبد نیلوفری نے انج دا رنگ بدلیا کہ حزب اقتدار نے اک ای جست وچ سارے مرحلے طے کر لئے۔ ووٹنگ مشین سنے درجناں بل منظور ہوئے۔ خاص طور تے انتخابی اصلاحات بل دی کامیابی حکومت دا نصب العین سی۔ اوہ ایہنوں حاصل کرن وچ کامیاب رہی۔ حکومت ولوں پیش کردہ بلاں دی حمایت وچ 221 جد کہ مخالفت وچ 203 ووٹ پئے۔ حکومتی ہمنوائواں دا دعویٰ اے کہ الیکٹرانک ووٹنگ مشین دے ذریعے انتخابات دے انعقاد دا بنیادی مقصد شفاف جمہوریت نوں متعارف کروانا تے ’’شیطانی سوچ‘‘ نوں دفن کرنا اے۔ ایہو اوہ واحد تجربہ اے کہ جنہوں عام انتخابات وچ بروئے کار لیایا گیا تے انتخابات دے چہرے اُتے لگن والے ماضی دے سارے الزامات دا کالک دھل جائے گی۔ وزیراعظم عمران خان دا وی موقف اے کہ 17 نومبر دی قانون سازی ذاتی مقاصد لئی نہیں ہوئی بلکہ ایس دا مقصد انج دا انتخابی نظام متعارف کرانا اے کہ ساری جماعتاں دے امیدوار نتائج نوں تسلیم کر لین واضح رہے کہ پارلیمنٹ دے مشترکہ اجلاس وچ حکمران اتحاد دے 226 تے اپوزیشن دے 204 ارکان حاضر سن۔ بعدازاں 19 نومبر نوں سینیٹ اجلاس ہویا۔ اقلیت دے باوجود حکومت سینیٹ توں وی تن بل منظور کران وچ کامیاب ہو گئی۔ قومی اسمبلی تے سینیٹ وچ حکومت تے کامیابی حاصل کردی رہی تے اپوزیشن نے حسب روایت شدید احتجاج دا بازار گرم رکھیا تے ایجنڈے دی کاپیاں پولینڈ دی قرار داد دی طرح پھاڑ دتیاں۔ایس موقعے تے صادق سنجرانی نے دلچسپ گل کیتی۔ چیئر مین سینیٹ نے کہیا، اپنے ارکان لیا نہیں سکدے ، کرسی اُتے انگلی چکن لگدے نیں۔ فیصل جاوید نے ایس مصرعے طرح اُتے گروہ لاندے ہوئے کہیا کہ، قومی اسمبلی تے سینیٹ دونواں وچ عوام دے منتخب نمائندیاں نے ووٹ پائے، اسیں ایہناں دے ووٹاں دا احترام کیتا جد کہ ووٹ کو عزت دو دا نعرہ لان والے کیہ کردے رہے۔ پوری قوم نے کھلی اکھاں نال اوہ بھیانک منظر وی ویکھ لیا۔
ایہہ تے خیر حکومت دے پاسباناں تے ترجماناں دی رائے اے، قوانین دی منظوری لئی جدوں مذکورہ بل پیش کیتے جا رہے سن تے اپوزیشن نے سپیکر دے ڈائس دے ساہمنے حسب روایت احتجاج کیتا۔ حکومتی اراکین کدوں پچھے رہن والے سن اوہ وی سپیکر دے ڈائس دے ساہمنے اپڑ گئے۔ اک رکن نے تے ایجنڈے دی کاپنی چاک کرن دے بعد سپیکر نوں دے ماری۔ صاف ظاہر اے ایس دا رد عمل ساہمنے آنا سی۔ ہلڑ بازی، ہاتھا پائی تے شور شرابے دے غیر پارلیمانی مناظر پارلیمان دے ایوان وچ ہر سو اپنی رونمائی کردے وکھائی دتے۔ سنجیدہ فکر حلقیاں دا مطالبہ اے کہ حزب اقتدار ہوئے یا حزب اختلاف دونواں نوں پارلیمان دے فیصلیاں نوں قبول کرنا چاہیدا اے۔ ایسے صورت پارلیمانی بالادستی دی روشن روایت پروان چڑھ سکدی اے۔ پارلیمان دی بالادستی ای جمہوریت دی حتمی ضمانت اے۔ خدارا! جمہوریت تے ملک دے وسیع تر تے بہتر مفاد وچ پارلیمان نوں پارلیمان ای رہن دیو ایہنوں مچھلی منڈی نہ بنائو۔