ظفرعلی خان تے اک بھٹکیا ہویا کالم نگار

کالم نگار نوں ایہہ وی علم نہیں کہ شریفِ مکہ حسین بن علی حجاز دا حکمران نہیں بلکہ ترک خلافت عثمانیہ
دا نمائندہ سی تے فیر ایس نے انگریزاں دی حمایت وچ خلافتِ عثمانیہ نال غداری کیتی سی

تحریر محمدآصف بھلی

9اکتوبر 2021ء دے روزنامہ جنگ وچ اک کالم نگار دا ’’پڑھنے والوں سے رہنمائی کی درخواست‘‘ دے عنوان توں کالم شائع ہویا ،ایس بھٹکے ہوئے کالم نگار نوں بلاشبہ بوہت زیادہ راہنمائی دی لوڑ اے۔ جے کوئی بندا آپ ای بنیادی حقائق نوں رَد کر دیندا اے تے فیر ایہنوں راہنمائی نہیں ملدی۔ بلکہ اللہ ایہناں دے دِلاں تے کناں اُتے مہر لا دیندا اے۔ جے کوئی بندا آپ جہالت دے گڑھے توں نہیں نکلنا چاہندا تے فیر اللہ وی ایس دی بیماری وچ ہور وادھا کر دیندا اے۔ کالم نگار نے اپنے کالم وچ لکھیا اے کہ ’’نجد کا حاکم ابن سعود ‘‘ انگریزاں دا حامی سی تے حجاز دا حکمران شریفِ مکہ عثمانی ترکاں دا اتحادی سی۔ پہلی عالمی جنگ وچ ترکاں نوں شکست ہوئی تے ابن سعود نے حجاز اُتے قبضہ کر لیا۔
کالم نگار نوں ایہہ وی علم نہیں کہ شریفِ مکہ حسین بن علی حجاز دا حکمران نہیں بلکہ ترک خلافت عثمانیہ دا نمائندہ سی تے فیر ایس نے انگریزاں دی حمایت وچ خلافتِ عثمانیہ نال غداری کیتی سی۔ حجاز وچ اپنی خود مختار حکومت دے لالچ وچ انگریزاں دا ساتھ دین والے حسین بن علی نوں کالم نگار نے عثمانی ترکاں دا اتحادی قرار دتا اے تے نجد دے حاکم ابن سعود نوں انگریزاں دا حامی جس نے پہلی عالمی جنگ دے عین دوران انگریزاں دی حمایت کر کے خلافت عثمانیہ توں غداری دا ارتکاب کیتا تے ترکاں نوں نقصان اَپڑایا۔ ایس حسین بن علی نوں جے کالم نگار نے انگریزاں دا مخالف سمجھ لیا اے تے فیر تاریخ توں ایس دی عدم واقفیت تے لاعلمی اُتے افسوس دا اظہار ای کیتا جا سکدا اے۔ کالم نگار نوں شاید ایہہ وی شعور نہیں کہ جے شریفِ مکہ حسین بن علی انگریزاں دے دام فریب وچ آ کے خلافت عثمانیہ نال غداری نہ کردا تے اج اسرائیل دا کدھرے نام و نشان وی نہ ہوندا۔ انگریزاں دے خلاف ترک خلافت عثمانیہ فتح یاب ہو رہی سی۔ ترکاں نے عراق وچ اک محاذ اُتے انگریزاں نوں شکست دے کے ایہناں دی تن ڈویژنز فوج نوں ایہناں دے کمانڈر سنے جنگی قیدی بنا لیا سی پر شریفی عرباں دی غداری نے ترکاں نوں پسپائی اُتے مجبور کر دتا۔ انگریزاں دی سرپرستی وچ جدوں حسین بن علی دی حکومت حجاز مقدس اُتے مسلط ہو گئی تے عثمانی خلافت دے اہل کاراں تے ایہناں دے اہل و عیال نے خانہ کعبہ وچ پناہ لئی۔ عثمانی خلافت دے غداراں نے خانہ کعبہ وچ پناہ لین والیاں نوں وی گولیاں نال بھُن کے شہید کر دتا علامہ اقبال نے ایس المناک منظر نوں اپنے اک شعر دی صورت وچ ایس طرح بیان کیتا سی۔
بیچتا ہے ہاشمی ،ناموسِ دینِ مصطفی
خاک و خُون میں مل رہا ہے ترکمانِ سخت کوش
مولانا ظفر علی خان اوس ویلے قید فرنگ وچ سن۔ اوہ ظفر علی خان جیہڑے حریت پسند صحافت دے درخشندہ آفتاب سن تے انگریز سامراج دی حکومت نال بغاوت دے جرم وچ منٹگمری جیل وچ قید سن اوہناں نے حسین ابن علی دے عنوان توں درج ذیل اشعار کہے۔
کل تک عرب آزاد تھے لیکن ہیں غلام آج
داعی کورعایا ترے ہاتھوں نے بنایا
ہیں کعبہ کی دہلیز پہ جس خون کے چھینٹے
خود صحن ِ حرم میں ترے خنجر نے بہایا
شام اور عراق اور فلسطین کے اندر
جو فتنہ ہے برپا اُسے توُ نے جگایا
اسلام دا گھر برباد کرن والے حسین بن علی (شریف مکہ) دے بارے مولانا ظفر علی خان نے ایہہ وی ارشاد کیتا کہ کاش توں ایس ویلے توں پہلے مر گیا ہُندا جدوں تُو خلافت عثمانیہ نال غداری کیتی جس دے نتیجے وچ تثلیث دے فرزند عرب وچ جھنڈا توحید ڈیگن وچ کامیاب ہوئے مولانا ظفر علی خان نے ایہہ وی تحریر کیتا کہ اک حسین ابن علیؓ اوہ وی سن جنہاں نے اپنی جان دے دتی پر فاسق یزید دے ساہمنے اپنا سر نہیں جھکایا اسلام دی حرمت اُتے قربان ہون لئی امام حسینؓ نے شمر دے خنجر دے ساہمنے بڑے شوق نال اپنا سر پیش کر دتا پر روایات پیغمبرؐ تے اسلام دے نقوش نوں مٹن نہ دتا۔ فیر مولانا ظفر علی خان نے ایہہ وی لکھیا کہ اک حسین بن علی شریفِ مکہ وی اے جیہڑا انگریزاں دا پٹھو بن گیا تے اسلام دیاں بستیاں نوں برباد کرن وچ ایس نے انگریزاں دا ساتھ دِتا۔ 1926 وچ جدوں سلطان عبدالعزیز ابن سعود نجدی نے برطانیہ دے پٹھو شریف مکہ حسین بن علی نوں شکست دے کے حجاز مقدس توں کڈ دتا تے ایس اُتے سب توں ودھ کے خوشی دا اظہار مولانا ظفر علی خان نے کیتا تے ایسے پس منظر وچ سلطان ابن سعود دی بھرپور حمایت کیتی کیوں جے خلافت اسلامیہ دے غدار حسین بن علی دے مولانا ظفر علی خان پہلے توں ای شدید مخالف سن۔ ایہہ گل وی مولانا محمد علی جوہر دی تقریراں تے ایہناں دے اپنے اخبار وچ ایہناں دے قلم نال لکھے ہوئے اداریاں توں ثابت ہو جاندی اے کہ سرزمین حجاز وچ حسین بن علی دی ابن سعود دے ہتھوں شکست توں مولانا محمد علی جوہر وی بوہت خوش سن۔ ملعون شریف مکہ جیہڑا خلافت عثمانیہ تے سرزمین حجاز دا وی غدار سی ایہنوں شکست دین اُتے مولانا ظفر علی خان ولوں ابن سعود دی حمایت اک فطری گل سی کیوں جے ظفر علی خان آپ وی اسلام دے مجاہد سن تے ایہناں دی ایہہ دیانت دارانہ رائے سی کہ دنیائے اسلام دا مفاد ابن سعود دے ہتھاں وچ محفوظ اے۔ ایہہ وی یاد رہے کہ مکہ وچ تے شریف مکہ دسمبر 1924 وچ ای شکست کھا چکیا سی تے شریف مکہ دے حامی جدہ وچ منتقل ہو گئے سن۔ ایس حقیقت نوں وی جھٹلایا نہیں جا سکدا کہ شریف مکہ تے ایس دی ذریت نوں شکست نال دو چار کرن اُتے علی برادران، ابوالکلام آزاد، سید سلیمان ندوی تے ظفر علی خان ابن سعود دی حمایت وچ یک زبان سن۔جدوں ابن سعود نوں حجاز دا شاہ مقرر یا منتخب کیتا گیا تے اوس مرحلے اُتے تحریک خلافت دے مولانا محمد علی جوہر تے مولانا ظفر علی خان دے وچکار اختلاف رائے پیدا ہویا کیوں جے ظفر علی خان نے ابن سعود دی حمایت جاری رکھی تے محمد علی جوہر نوں ابن سعود دے شاہِ حجاز منتخب ہون اُتے اعتراض سی۔ مولانا محمد علی جوہر تے مولانا ظفر علی خان دونواں دی عظمت وچ شبہ نہیں۔ ابن سعود دے حوالے نال جے ایہناں اکابرین وچ کوئی اختلاف رائے پیدا ہو گیا سی تے ایہناں دے اخلاص اُتے کوئی شک نہیں کیتا جا سکدا۔
مولانا ظفر علی خان جے خلافت عثمانیہ تے فیر حجاز دی سرزمین مقدس دے غدار شریف مکہ حسین تے ایس دے پتراں دے اقتدار نوں ختم کرن پاروں ابن سعود دی حمایت کر رہے سن تے ایہہ پورے عالم اسلام دی آواز سی۔ ایس اُتے کسے وی بندے ولوں ایہہ الزام جے ظفر علی خان اُتے لایا گیا سی کہ ظفر علی خان نوں ابن سعود نے بھاری معاوضہ دتا سی تے ایس الزام دی تائید توں پہلے موجودہ دور دے کسے گمراہ تے بھٹکے ہوئے صحافی نوں آپ وی غور کر لینا چاہیدا سی کہ کیہ ظفر علی خان دا کردار انج دا ہو سکدا اے؟ اوہ ظفر علی خان جس نے ادھی صدی تیکر انگریز سامراج دی مخالفت وچ اپنا سکہ جمائے رکھیا جس دے قلم دی جنبش تے زبان دی روانی نال انگریز حکمران کنب کنب جاندے سن جے دنیا دا مال و متاع ظفر علی خان دا مقصد ہوندا تے انگریز حکومت دے دوران 10-12 سال ظفر علی خان نوں قید فرنگ دی سختیاں برداشت کرن دی کیہ لوڑ سی۔
مسلماناں دی سربلندی تے وقار تے ملت اسلامیہ دی شوکت و عظمت دی بحالی لئی برطانوی ملوکیت نال زندگی بھر نبرد آزما رہن دے مقابلے وچ کیہ ایہہ آسان رستہ نہیں سی کہ ظفر علی خان وی انگریز حکمراناں دا ٹوڈی تے کاسہ لیس بن جاندا تے اوہ وی جاگیراں دے مالک ہو جاندا۔ انگریزاں دی سنگیناں دے سائے تھلے وی کلمہ حق بلند کر کے تے حق و صداقت دے عظیم اصولاں دی خاطر جیل دی تنگ و تاریک کوٹھڑیاں نوں مدت دراز تیکر ظفر علی خان نے اپنا گھر بنائے رکھیا تے صرف اپنی قوم تے وطن دی آزادی لئی۔ انج دی عظیم شخصیت دے خلاف ابن سعود توں بھاری معاوضہ لے کے ایس دی حمایت کرن دا الزام انتہائی لغو، بیہودہ تے بیوقوفانہ اے۔ کالم نگار کہہ سکدا اے کہ ظفر علی خان دے خلاف الزام ایس نے نہیں مورخ رئیس احمد جعفری نے لایا اے۔ سوال پیدا ہوندا اے کہ تاریخ توں ناواقف تے یکسر لاعلم کالم نگار نوں ظفر علی خان دے خلاف ایہہ جھوٹا الزام ای کیوں پسند آیا۔ایس کالم نگار نوں ترک خلافت عثمانیہ نال شریف مکہ حسین بن علی دی غداری دا تے علم نہیں۔ ایہہ وی پتہ نہیں کہ ابن سعود نے انگریزاں دے پٹھو حسین بن علی نوں شکست دے کے حجاز مقدس نوں آزاد کروایا سی۔ اوہ فیر وی ابن سعود نوں انگریزاں دا حامی قرار دے رہیا اے۔ ظفر علی خان تے قید فرنگ وچ سن جدوں اوہ حسین بن علی دے خلاف نظماں لکھ رہے سن جدوں ایہناں دا ابن سعود نال کوئی رابطہ وی نہیں سی۔ پڑھن والیاں توں رہنمائی دی درخواست کرن والے کالم نگار نے آپ وی جے تاریخ دامطالعہ کیتا ہوندا تے اوہ کدی ظفر علی خان دے خلاف اک لچّر الزام دی تائید نہ کردا تے نہ ای اوہ ظفر علی خان دے خلاف طنز دے تیر برساندا ۔میری اللہ تعالیٰ توں دعا اے کہ اوہ ایس کالم نگار دی جہالت وچ وادھا نہیں کمی فرمائے۔ آخر وچ مینوں ایس کالم نگار نال ایہہ گزارش وی کرنی اے کہ اوہ ظفر علی خان نوں اپنے جہیا صحافی سمجھ لین دا ظلم نہ کرن۔ اک خفاش کدی خورشید جہاں تاب دا ہمسر تے ہم چشم نہیں ہو سکدا۔