تزک جہانگیر توں آزادی نسواں تک

صوفیہ بیدار

تریخ گواہ اے کہ اجہی کوئی مہم تے سیاسی بساط نہیں جہدے وچ غلطی تے خوشامدانہ مشوریاں دا ذکر نہ ہووے۔ توزک جہانگیری پڑھدے ہوئے اوس ویلے دے حواریاں تے مشورہ سازاں تے نگاہ رک گئی جو جہانگیر نوں برابر اکسا رہے سن کہ اوہ رانا مان سنگھ دے کریاکرم نوں ادھورا چھڈ کے اکبر دی بوجوہ دکن مہم جوئی یعنی مفارقت وچ واپس جمنا دے پار رہن والے ’’پرگناں‘‘ تے اوہناں دے سرسبز علاقیاں تے قبضہ کر لین تے عین دانشمندی ہووے گا کیوں جے جمنا اکبرآباد دا دریا اے ایس لئی وسعت وی ہووے گی تے اکبر رانا مان سنگھ دی شکست تا ہلاکت وی ادھوری چھڈنا حکم عدولی نہیں سمجھن گے۔
رانا مان سنگھ نے جہانگیر دی خلافت وچ اپنی ملازمت تے قبول کر لئی سی پر بنگال نوں اپنی دسترس وچ رکھنا تے اپنی اولاد نوں ناظم و مختار بنگال مشروط رکھیا سی۔ ایہ وکھری گل اے کہ اوہدے وڈے پُتر جگت سنگھ نوں تخت و تاج دی تھاں سفرآخرت پیش آ گیا۔ خیر ایہ یورش ایتھے چھڈ کے جہانگیر تقریباً 1595 واپس اکبرآباد اپڑیا تے قلعہ دار قلیج خان نے سواگت کیتا۔ خوش دلی دا ا ندازہ تے خلوص دا گمان جناں عام انسان لئی اوکھا ہوندا اے بادشاہ دا اکلاپا اوناں وی گوارا نہیں کر سکدی یعنی اوہناں دے ٹھاٹھ باٹھ نوں اک لمحہ وکھرا رکھ کے سوچو اوہ اک لمحے لئی وی کسے وی رشتے کسے وی قرابت داری دے لطف و کرم دا یعنی چس نہیں مان سکدے ہر ویلے لوکاں تے خواص تے دہشت بٹھائے رکھنا اوہناں دے اپنے ندر دے خوف دا تقاضا تے بقاء دا مسئلہ ہوندا اے یعنی کدھرے نہ کدھرے ظالم وی مظلوم ہوندا اے جہانگیر دو واری رانا مان سنگھ دی مہم مرگ ادھوری چھڈ کے پرتیا اپنے دربار وچ تن مشترکہ عاشق مرداں دی کھل کھوائی فلماں جدوں اوہنوں گانے گاندے وکھاندیاں نیں تے ایہ ثابت ہوندا اے اسیں کناں رضائی وچ منہ دے کے خواب ویکھن والی قوم آں اوہ پُتر جنہوں بادشاہ نے ’’سیکری‘‘ دے بزرگ خانوادے تلک کوسوں ننگے پیریں سفرکیتا تے بعد وچ مراد پوری ہون تے سیکری نوں بھرپور شہر بنا کے ناں فتح پور سیکری رکھ دتا گیا بادشاہت کہ امراء‘ وزراء نوں پلکاں چک کے ویکھیا تے اوہ محلات کاروبار بازار اٹھیا فتح پور شہربسائے تے ہاتھیاں دے پیراں تھلے پہریاں وچ مدھ دتے انسان خود نوں عظیم کہوے یاں سفاک ایہدا فیصلہ وقت بدلن تے منحصر اے۔ کئی واری اپنی الٰہ آبادی دی مہم جو زندگی چوں نکل کے نورالدین جہانگیر والد نوں ملن اکبرآباد آیا پر راہ وچ ای خیمہ زن ہوندے ہوئے کدی اکبر دے خوشامدیاں نے جہانگیر دے نال لائوشکر توں ڈرا دتا تے کدی جہانگیر دے مستقبل بیناں نے اکبر دے ہاں غلام کر لئے جان دے خدشے تے اصرار کیتا۔ محبت خوف دے سائے وچ پلدی اے ٹھیک پر شفقت پدری تے پسری ادب کدھرے بہت گھٹ دیاں چیزاں نیں طاقت دے سامنے جدوں پُتر نوں کہیا جاوے کہ تسیں حکم نہیں دے سکے تہاڈی مہرسند نہیں یاں والد نوں کہیا جاوے کہ تہاڈے پُتر توں پچھ کے فیصلہ ہووے گا تے کہڑا پُتر تے کہڑا باپ جنگل دے مرد بس فتح یاب ہونا جان دے نیں اوہناں دا میدان چولہا چوکا نہیں میدان جنگ اے۔
اج کئی میڈیا ہائوسز وچ پیو پتراں دے وچکار اختلاف ویکھنی آں دستخط دی جنگ چیک بک دا قضیہ تے کجھ وی عجیب نہیں لگدا خیر تزک جہانگیر دے مطابق اکبر کئی واری جہانگیر دی سرکشی نوں روکن لئی مریم مکانی والدہ نوں ٹوردا اے تے جہانگیر وی پناہ دے طور تے مریم مکانی دے محل وچ ای رکھدا اے دھیاں‘ بھیناں تے ماواں مفاہمت دا کردار تے نرم خوئی پیدا کردیاں نیں۔ انسانی تریخ ایہو اے موجودہ چھچھلدے ہوئے منظر نوں ویکھنی آں تے کجھ وی عجیب نہیں لگدا۔ صرف ایناں ای کہ مرد تے اپنے حقیقی ازلی کاروبار جنگ تے لگا ہویا اے عورت سجری سجری باہر وی مشق زنی کرنے چلی اے۔ گھریلو سازشاں بادشاہ دے موڈھے تے ہتھ تے دھیاں دی پیدائش دے فخر چوں نکل کے طاقتور عہدیاں تے متمکن ہو رہی اے پر مرداں ورگا جگرا نہیں کر رہی اوہنوں نسوانی وقار بس وچ سیٹ تے شائستہ زبان وی چاہیدی اے۔ مردانہ گالھاں تے کھلیاں گلاں عورتاں دی موجودگی وچ انج ای پابند سلاسل ہو جاندیاں نیں۔ عورتاں ڈبل رعایت چاہندیاں نیں ایہ بالکل انج ای اے کہ مرد کچن وچ وڑے تے ڈوئی فرائی پین پتیلے نوں استعمال کیتے بناں کھانا پکاوے۔ عورتاں دفتراں‘ کاروباری تھاواں نوں ڈرائنگ روم والے تکلف وچ ویکھنا چاہندیاں نیں حالاں کہ ٹائراں دیاں دکاناں تے کھڑی مہندی والے ہتھ نچا نچا کے لڑ رہیاں ہوندیاں نیں۔ مرداں دی دنیا وچ مداخلت پر غیرت دا بھار اوہناں دے سر یعنی منڈے نوں کوئی چھیڑے تے بھین مدد نوں نہیں آوے گی پر مجال اے کہ بھراواں والی لڑکی نوں کوئی چھیڑ جاوے بھائی تن من دھن دی بازی لا دین گے بھاویں بھیناں نال لکھ اختلاف ہووے‘ پر اوہناں دی حفاظت صدیاں دی ثقافت نے اوہناں تے پا رکھی اے۔
جس آزادی دا نعرہ اج لایا جا رہیا اے مینوں کوئی ایہ دس دیوے کہ بادشاہ توں لے کے فقیر تک کون آزاد اے؟ کیہ بادشاہ سڑک تے کھڑا ہو کے سٹہ کھا سکدا اے کیہ فقیر محلیاں وچ وڑ سکدا اے کیہ انج نہیں کہ اسیں اک دوجے دے علاقے وچ وڑنے آں جد کہ انج تے بدمعاشاں دی دنیا وچ وی نہیں ممکن بدمعاش یعنی برا معاش رکھن والے وی کسے اصول ضابطے دے تحت چلدے نیں اپنے اپنے علاقے ونڈ لیندے نیں اک دوجے دی چھائونی تے چھاپا نہیں ماردے۔ تھانیداراں دے وی اپنے اپنے علاقے تے اوتھوں دے مسئلے نبیڑن دی ذمہ داری ہوندی اے سیاستداناں دے علاقے جتھوں اوہ انتخاب لڑدے نیں ساڈے اپنے شہر سوسائٹی محلے ہوندے نیں محاورہ اے کہ ’’ایہ چوتھے محلے‘‘ توں آ کے لڑ رہیا… محلے دار ہوندے نیں دوجی صورت مسافر دی یاں اجنبی دی ہوندی اے جہدے تے کوئی اعتبار نہیں کردا۔
مینوں لگدا اے عورتاں ایس ویلے ایسے اجنبی علاقے وچ نیں گھر سنسار چولہا چوکا دی اجارہ داری تے کاروباری دفتری نظام دے وچکار معلق نیں اوہناں نے اپنا فیصلہ وقت تے چھڈیا اے ایہناں توں اگے چلن والے معاشرے ڈپریشن‘ اداسی تے خالی گھراں نال بھرے ہوئے نیں… اک یاں دو بچے غیرملکی زبان بولدے ہوئے غیرملکی نغمے سن دے ہوئے غیرملکی نصاب پڑھدے ہوئے آخری وقت وچ ماں دے پیراں تھلے جنت نہیں لبھدے۔ باپ دی وراثت اُتے حق تے سمجھدے نیں اوہنوں پر عام انسان دے چنگے برے پیمانے تے تولدے نیں۔ ماں دا کہنا حدیث نہیں مغربی نصاب دے مطابق جے اوہ سچ بول رہی اے تے ’’ویل ان گڈ‘‘ نہیں تے اوہدا جھوٹ اوہدے رتبے دی وجہ نال برداشت نہیں کیتا جاوے گا۔
اک بین الاقوامی کنفیوژن اک فطری صاف گوئی نال متصادم اے صرف کسے کسے تھاں رعایتی پیکیج ملے نیں پر عورتاں دی اک قسم نوں ایہہ پیکیج نہیں چاہیدے اوہ اپنے انسان ہون دا حق منگ رہیاں نیں تے دوہری مشقت وی اٹھا رہیاں نیں ایہدے وچ کوئی تے تسکین دا پہلو ہووے گا۔ میں اپنی ذاتی رائے نوں محفوظ رکھدے ہوئے صرف کل انسان دی بے بسی تے نگاہ رکھی ہوئی اے ایہ مردوزن کدی تصوف دا سہارا لیندے نیں کدی شریعت دا اپنے اپنے نکتہ نظر نوں ٹھیک خیال کرکے باقی سب رد کر دیندے نیں جو اوہناں دے خیال دے مطابق نہ چلے اوہنوں تنہائی دی سزا دیندے نیں۔ اک جنگ اوہ اے جو پورا معاشرہ لڑ رہیا اے تے اوہدے بینر تھلے ذیلی جنگاں وی جاری نیں کیوں جے قلمکار آں اپنے آپ نوں آزاد پانیاں تے ہر پاسیوں ویکھن دی صلاحیت تے چھڈ رکھیا اے۔
صحیح تے غلط دی اصطلاحات استعمال کرن لئی کوتاہ بیں ہونا ضروری اے صحیح تے غلط دے امکانی مقامات تے اوہناں دا بدلنا صحیح تے غلط نوں وی بدل دیندا اے۔تسلسل نال ویکھنا‘ سوچنا تے ہر طبقہ فکر نوں جگہ دینا شاید کدی کسے چنگے اصول دی دریافت دا کارن ہووے اجے تے چھوٹیاں چھوٹیاں بحثاں تے درمیانی عقل دی حکمرانی اے جو حقیقی و فطری مفکر لئی پریشانی دا کارن نہیں مینوں تے وڈیاں وڈیاں کانفرنساں تے ضائع ہوندے پیسیاں تے کچیاں گلاں والے سکالراں تے خوشی دے موقعے ملدے نیں۔ میڈیاکرز دے دور وچ لوک عقل دی بادشاہ توں ڈرے ای رہندے نیں تے رہنا وی چاہیدا اے۔٭٭