یورپ دا مخمصہ

تحریر حمید اللہ بھٹی

یورپ دوستی تے دشمنی دونویں حوالے نال مخمصے دا شکار اے شاید سلامتی نوں لاحق خطرات دے نال ہور اہم نوعیت دے مسائل درپیش نیں حالانکہ یورپی یونین وچ جرمنی تے فرانس جہی مضبوط معیشتاں دے حامل ملک شامل نیں فرانس دے کول تے ویٹو پاور وی اے ایس توں علاوہ یورپ دنیا وچ اسلحے دی پیداوار تے تجارت وچ وڈے حصے دا مالک اے اسلحے دی پیداوار دا وڈا حصہ ایشیا، افریقہ تے مشرقِ وسطیٰ وغیرہ نوں برآمد کر دتا جاندا اے فیر یورپ کیوں خوفزادہ اے؟ وجہ خطرات دی نوعت بدل چکی اے ہن جنگاں نال نہیں سرمایہ کاری نال ملک فتح کیتے جاندے نیں پر ایس دا ایہہ مطلب نہیں کہ ایس دے کول سرمایہ نہیں تے ایہنوں اسلحے دی لوڑ ای نہیں رہی دیگر ملکاں نوں برآمد کیتے جان والے ہتھیاراں دی مناسب تعداد یورپی یونین وچ شامل ملک وی خرید لیندے نیں جد کہ مشرقی یورپ دے معاشی لحاظ نال غیر مستحکم ملک امیر ملکاں توں ہتھیاراں دے نال مالی امداد دے طلبگار رہندے نیں جد کہ موجودہ یورپ مفاد ہرزک دی صورت وچ دوستاں اُتے وی بڑھک چکدا اے تے کجھ عرصے توں دوستاں دے حوالے نال وی بداعتمادی دا شکار اے جس دی واضح مثال امریکہ نال ودھدی دوری اے آبدوزاں دے معاملے اُتے فرانس دی امریکہ تے آسٹریلیا نال لفظی جنگ کسے توں لُکی چھپی نہیں پر یورپ دی دشمنی کس نال اے بظاہر ایس حوالے نال مخمصہ واضح اے ایسے لئی کسے دشمن دے تعین اُتے نا اتفاقی دا شکار اے تے ایسے بنا اُتے کجھ عرصے توں مشرقی تے مغربی یورپ دی سوچ وچ فرق نمایاں اے۔
حال ای وچ یوکرائن تے پولینڈ نے روس دے حوالے نال انج دے خدشات دا اظہار کیتا اے کہ اوہ یورپ نوں غیر مستحکم کرن دی کوشش وچ اے پولینڈ نے بیلا روس دے نال یورپی یونین دی بیرونی سرحد اُتے نقل و حرکت تے پریس دی آزادیاں نوں محدود کرن دے قوانین بنا لئے نیں پولینڈ تے سابق سوویت جمہوریہ بیلا روس دی سرحد اُتے کئی مہینے توں ہزاراں تارکینِ وطن جمع نیں جیہڑے بہتر مستقبل لئی یورپ وچ داخلے دے خواہشمند نیں جنہاں نوں روکن لئی یورپی ملکاں دا پولینڈ اُتے دبائو اے ایسے دبائو دی وجہ نال پولینڈ نے آمد و رفت تے پریس دی آزادیاں نوں محدود کیتا اے تارکین وطن یونان تے اٹلی دی سرحداں توں وی داخل ہون دی کوشش کردے رہندے نیں جنہاں نوں سختیاں دے باوجود روکن وچ یورپ نوں مسلسل ناکامی دا ساہمنا اے ودھدی مہاجرت یورپی امارت نوں نگل سکدی اے ایسے لئی یورپ داخلے دے قوانین سخت کر رہیا اے فیر وی غریب ملکاں توں بہتر مستقبل دے متلاشی وڈی تعداد وچ جاناں اُتے کھیڈ کے ہر سال یورپ آندے نیں جنہاں وچوں محدود تعداد ای داخل ہو پاندی اے تے کجھ بیماریاں یا سمندری رستے دی سختیاں پاروں جان دی بازی ہار جاندے نیں۔ برطانیہ دی علیحدگی دے عوامل وچ اک وجہ مہاجرت وی اے پر ایہہ سلسلہ رُکن وچ نہیں آ رہیا یورپی اقوام نوں وسائل دے تحفظ دا مسئلہ وی شدت اختیار کر چکیا اے فیر وی یورپ تقسیم اے۔
یوکرائن دی سلامتی نوں روس توں خطرہ ضرور اے پر دونواں ملکاں وچ تنائو ودھن دے باوجود فوری براہ راست ٹکرائو دا امکان گھٹ اے کیف حکومت چاہندی اے کہ روس نوں مداخلت توں باز رکھن لئی مغربی دفاعی اتحاد انج دی جامع حکمتِ عملی اپنائے جس نال روس دا خطرہ ہمیشہ لئی ٹل جائے یوکرائن دے وزیر خارجہ دیمتراکوئلیبان ملاقاتاں وچ مسلسل یورپی سفارتکاراں نوں آمادہ کرن دی کوشش وچ نیں کہ روس دے جارحانہ عزائم روکن نوں پہلی ترجیح بنایا جائے کیوں جے پچھلے کجھ عرصے توں یوکرائن دی سرحداں اُتے روس نہ صر ف تازہ دم فوجی دستے تعینات کر رہیا اے جس نال یوکرائن دبائو وچ اے پر دبائو گھٹ کرن یا روس نوں مداخلت توں روکن لئی کیف حکومت نیٹو سفارتکاراں نوں آمادہ کرن وچ کامیاب نہیں ہو سکی یوکرائن خاہشمند اے کہ نہ صرف روس اُتے پابندیاں لائیاں جان بلکہ بیرونی جارحیت دا ساہمنا کرن لئی کیف دی دفاعی امداد وچ وی وادھا کیتا جائے تاکہ اوہ روسی خطرے دا ساہمنا کرن دے قابل ہو سکے ناروے دی لیبر پارٹی دے پلیٹ فارم توں دوبارہ وزیراعظم منتخب ہون والے نیٹو فوجی اتحاد دے موجودہ جنرل سیکرٹری جنس ستلوتن برگ نے روس نوں خبردار ضرور کیتا اے کہ اوہ یوکرائن دے خلاف کسے فوجی کارروائی توں باز رہے نہیں تے بھاری قیمت چکان نوں تیار رہے اوہناں نے روس اُتے پابندیاں دا عندیہ وی دتا پر کیہ یورپ عملی طور تے انج کرن دی پوزیشن وچ اے؟ شاید نہیں کیوں جے یورپ توانائی دا وڈا حصہ روس توں درآمد کردا اے پابندیاں دی صورت وچ یورپ توانائی دے بحران دا شکار ہو سکدا اے جس دا اوہ متحمل نہیں ہو سکدا پر جے یورپ چپ رہندا اے تے روس دے جارحانہ عزائم دی حوصلہ افزائی ہوئے گی ایہہ ایہنوں فیصلہ کن اقدامات توں باز رکھن دا باعث نیں۔
برطانیہ نے یورپی یونین توں علیحدگی ضرور اختیار کیتی اے پر عسکری اتحاد نیٹو دی رُکنیت ترک نہیں کیتی اوہ روس توں زیادہ چین نوں اپنے لئی خطرہ تصور کردا اے پر ایس خطرے دی نوعیت فوجی نہیں حال ای وچ خفیہ ایجنسی آئی سکس دے سربراہ بنن والے رچرڈ مور نے پچھلے دناں ایس خدشے دا اظہار کیتا اے کہ چینی قرض تے ڈیٹا دے جال نال برطانوی خود مختاری تے قومی سلامتی نوں خطرے دا ساہمنا اے اوہناں نے خطرے دا ساہمنا کرن لئی کیتے دفاعی اقدامات دی بابت وی دسیا پر کیہ یورپ دے دیگر ملکاں نوں وی انج دے خطریاں دا ساہمنا اے یااوہ انج دا کجھ محسوس کردے نیں؟ انج دا کوئی اشارہ نہیں ملدا بلکہ کجھ عرصے توں کئی یورپی ملکاںکساد بازاری دے نقصانات گھٹ کرن لئی چینی تجربات تے سرمایہ کاری توں فائدہ چکن لئی پر عزم نیں ایس لئی بادی النظر وچ برطانیہ لئی چینی خطرے جہی حساسیت دیگر ملکاں لئی اُنج دی نہیں پر انج وی نہیں کہ یورپ وچ چین اُتے اعتماد پرصاد کر لیا گیا اے بلکہ امیر یورپی ملک چین دی سرمایہ کاری دے اثرات گھٹ کرن لئی سوچ رہے نیں تاکہ یورپ دی مالی خود مختاری برقرار رہے پر آیا اوہ اپنے منصوبیاں وچ کامیاب ہون گے؟ ایس سوال دا جواب حاصل کرن لئی انتظار کرنا مناسب رہے گا۔
چین دی طرح یورپ تن ارب یورو دے اک منصوبے اُتے عمل دا ارادہ رکھدا اے جس دا ناں گلوبل گیٹ وے رکھیا گیا اے جنہوں ماہرین چینی بیلٹ اینڈ روڈ دا توڑ قرار دیندے نیں حالانکہ گلوبل گیٹ وے منصوبے دی چودہ صفحیاں اُتے مبنی ابتدائی دستاویز وچ کدھرے ایہہ ذکر نہیں کہ ایہہ منصوبہ چینی حکمت عملی دا مقابلہ کرن دے عمل دا حصہ اے انج دریافت کرن دے باوجود چین دا ناں لین توں گریز کیتا جا رہیا اے جیہڑا یورپی ملکاں دے ڈر نوں ظاہر کردا اے پر جرمن مارشل فنڈ دے بحراوقیانوس دے خطے دے ماہر اینڈ ریوسمال کہندے نیں کہ منصوبے دے چینی پس منظر توں انکار نہیں کیتا جا سکدا یورپی یونین دی صدر ارسلافان ڈربی ایس ورہے ستمبر وچ اپنے سالانہ اسٹیٹ آف یونین دے خطاب وچ کہہ چکیاں نیں کہ سانوں انج دے معیاری انفراٹرکچر دی لوڑ اے جیہڑا سفر تے مال دی ترسیل وچ آسانی پیدا کر سکے البتہ یورپی یونین دے ذرائع دا کہنا اے کہ توانائی، ماحولیاتی، مواصلات تے انج دے ڈیجیٹل شعبیاں وچ کم کیتا جائے گا تاکہ افریقہ تے دنیا دے دیگر خطیاں وچ چینی اثر و رسوخ دی راہ روکی جا سکے پر یورپی یونین دے رکن ملکاں دے مالی اداریاں تے نجی سرمایہ کاراں نال ایس منصوبے لئی کنج ارباں یورو اکٹھے کرن دا منصوبہ یا طریقہ کار کیتا ہوئے گا؟دی تفصیلات طے نہیں ہو سکیاں جس نال ایس تاثر نوں تقویت ملدی اے کہ یورپی یونین وچ شامل ملکاں نوں اک جہے نہیں بلکہ مختلف نوعیت دے خطرے درپیش نیں پر اک گل طے اے کہ جس طرح یورپ وچ روسی خطرے دا تذکرہ ہوندا اے چین دا انج دا ذکر نہیں ہوندا شاید ایس دی وجہ ایہہ وے کہ کئی یورپی ملکاں دا چینی سرمایہ کاری اُتے انحصار ودھدا جا رہیا اے شاید ایس لئی یورپی اقوام نوں خطرے دا ادراک نہیں تے اوہ دوست و دشمن وچ فرق روا رکھن وچ مخمصے دا شکار نیں۔