غصے اتے قابو

ٹینشن دے دور وچ غصے اُتے قابو پا کے ماحول نوں خوشگوار بنائو

پروفیسر مولانا محمد یوسف خان

حضرت ابوہریرہ رضی اللہ عنہ توں روایت اے کہ رسو ل اللہ ﷺ نے فرمایا پہلوان تے طاقت ور اوہ بندا نہیں جیہڑا دُجے نوں پچھاڑ دیوے بلکہ طاقت ور اوہ اے جیہڑا غصے دے ویلے اپنے آپ اُتے قابو پا لوے۔ انسان جدوں اپنے مزاج، خیالات، اصولاں تے خواہشات دے خلاف کوئی گل ہوندی ویکھدا اے تے ایس دی طبیعت وچ شدت پیدا ہوندی اے ایہنوں غصہ کہندے نیں انسان دے اندر غصہ ہونا اک خوبی اے تے غصہ نہ ہونا اک عیب ایس لئی کہ انسان اصولاں تے مزاج دے خلاف گل ویکھن دے باوجود طبیعت وچ شدت محسوس نہ کرے تے ایہہ بزدلی اے جنہوں عربی وچ جبن کہندے نیں تے رسول اللہ ﷺ نے اپنے لئی ایہہ دعا منگی اے۔ (اے اللہ میں بزدلی توں تیری پناہ منگنا واں) پر ایہہ طے کر لینا چاہیدا اے کہ کیہڑا غصہ چنگا اے تے کیہڑا بُرا، ایس لئی بوہت آسان جہی پہچان اے جے احکام شرعیہ یعنی اللہ تعالیٰ تے ایس دے رسول ؐ دے احکامات دی خلاف ورزی اُتے غصہ آ جائے تے بوہت چنگا اے پر ایس غصے اُتے عمل تے غصۃ دا اظہار وی احکام شرعیہ دے مطابق ہونا ضروری اے۔ نہیں تے ایہہ غصہ وی وبال بن سکدا اے۔ جویں اولاد دے نماز نہ پڑھن اُتے غصہ آنا، ایہناں دی نافرمانی اُتے غصہ آنا دوجے لوکاں نوں اسلامی احکامات دے خلاف عمل کردے ویکھ کے غصہ آنا۔ ایہہ غصہ کمال ایمان دی علامت اے ایس بارے وچ آپ ؐ نے ایہہ ہدایات دتیاں کہ جے تہاڈے وچوں کوئی برائی ہوندے ویکھے تے اپنے ہتھ نال روکے جے ایس دی طاقت نہ ہوئے تے زبان نال روکے جے ایہہ وی نہ کر سکدا ہوئے تے گھٹ توں گھٹ ایس برائی نوں دل نال بُرا سمجھے۔
جے غصہ اپنے مفاد یا اپنے خیالات ذاتی اصولاں تے ذاتی خواہشات دے خلاف ہوندا ویکھ کے غصہ آئے تے ایس غصے نوں دبا دینا تے بجھانا ضروری اے ایہو غصہ بُرا اے۔ قرآن حکیم وچ متقین دی صفات بیان کردے ہوئے اک صفت ایہہ وی فرمائی (اوہ لوک جیہڑے غصے نوں بجھان والے ہوندے نیں) پتہ چلیا کہ انسان دے اندر غصہ ہونا چاہیدا اے پر متقی دی خوبی ایہہ وے کہ اوہ ایس اُتے قابو رکھدا اے، شریعت وچ جس غصے دی ممانعت تے ایس دی برائی بیان کیتی گئی اے ایس توں مراد اوہ ای غصہ اے جیہڑا نفسانیت دی وجہ نال ہوئے تے ایس غصے وچ مبتلا ہو کے انسان اللہ تعالیٰ دی حدود توں تجاوز کر جائے تے احکام شریعت دا پابند نہ رہے پر جیہڑاغصہ اللہ دی خاطر ہوئے حدود الہیہ توں تجاوز نہ ہوئے تے ایہہ کمال ایمان دی نشانی تے جلال خداوندی دا عکس اے۔
ہن اسیں جے اپنی زندگی دا جائزہ لیئے تے پتہ چلے گا کہ سانوں شاید پنج چھ فیصد ای جائز غصہ آندا اے نہیں تے معاشرے وچ عموماً ذات مفاد ، ذاتی خواہشات، ذاتی اصولاں دے خلاف ہوندا ویکھ کے ای غصہ آندا اے تے ایسے قسم دے غصے نے گھراں، محلیاں، علاقیاں تے خانداناں وچ فسادات دی اگ بھڑکا رکھی اے ادب عربی وچ اک بڑا قیمتی جملہ اے (غصے دی ابتدا پاگل پن تے ایس دا انجام شرمندگی اے) انسان غصے وچ مبتلا ہو کے بلڈپریشر ہائی ہون دی وجہ نال اپنے آپ نوں طاقتور تے بہادر سمجھدا اے تے بُرا بھلا کہندا اے، ماردا، کُٹدا اے توڑ پھوڑ کردا اے، بسااوقات قتل تیکر نوبت اپڑ جاندی اے پر ایہہ گل وی قطعی اے کہ چاہے کنہے مضبوط اعصاب دا مالک ہوئے کنہا ای شقی القلب کیوں نہ ہوئے آخر کار اپنے کیتے اُتے شرمندہ ضرور ہوندا اے۔
ایس لئی رسول ؐ نے فرمایا: بہادر اوہ نہیں جیہڑا دُجے نوں پچھاڑ دیوے بلکہ بہادر اوہ اے جیہڑا غصے دے ویلے اپنے آپ اُتے قابو پا لوے غصہ آئے تے اوہ کھڑا ہوئے تے ایہنوں چاہیدا اے کہ بہہ جائے جے غصہ ختم ہو جائے تے ٹھیک نہیں تے اوہ لیٹ جائے۔ اصل وچ جدوں انسان غصے وچ ہوندا اے تے ایس دے اعصاب وچ تنائو آ جاندا اے جدوں اوہ اپنی جسمانی کیفیت نوں بدلے گا تے اعصابی تنائو وچ کمی واقع ہوئے گی تے ایس طرح غصہ گھٹ ہو جائے گا غصے وچ اپنے آپ اُتے قابو پان دے بارے وچ آپ ؐ نے ایہہ وی ہدایت دتی کہ جدوں تہاڈے وچوں کسے نوں غصہ آئے تے ایہنوں چاہیدا اے کہ اوس ویلے چپ رہوے۔ بارہا تجربے وچ ایہہ گل آئی اے کہ انسان غصے دے ویلے جو منہ وچ آئے کہہ دیوے تے ایس نال حالات ہور زیادہ وگڑ جاندے نیں پر غصے دے ویلے چپ ہو جائے تے ذہن ٹھنڈا ہو ن دے بعد ایس گل دا اینا عمدہ علاج تے حل ذہن وچ آندا اے کہ اوہ مسئلہ بخوبی حل ہو جاندا اے رسول ﷺ نے ارشاد فرمایا کہ غصہ شیطان دے اثر نال آندا اے تے شیطان دی پیدائش اگ نال ہوئی اے تے اگ نوں پانی نال بجھایا جاندا اے لہٰذا جدوں تہاڈے وچوں کسے نوں غصہ آئے تے ایہنوں چاہیدا اے کہ وضو کرے تے طبی نقطہ نظر نال وی ایہو ہدایت کیتی جاندی اے جدوں بلڈپریشر ہائی (دوران خون تیز) ہو جائے منہ لال ہو جائے تے ٹھنڈے پانی دی چھینٹے منہہ اُتے مارے جان۔ ہن ارشاد نبی ؐ اُتے عمل کردے ہوئے بندا غصے نوں بجھائے تے ثواب ملیا تے علاج وی ہویا غصے اُتے قابو پان دی فضیلت حضرت عبداللہ بن عمر رضی اللہ عنہ دی روایت نال بوہت چنگی طرح پتہ چلدی اے کہ رسول اللہ ﷺ نے فرمایا کہ کسے بندے نے کسے شے دا کوئی گھُٹ انج دا نہیں پیتا جیہڑا اللہ تعالیٰ دے نیڑے غصے دے ایس گھُٹ توں افضل ہوئے جنہوں کوئی بندہ اللہ تعالیٰ دی رضا دی خاطر پی جائے۔ (رواہ ترمذی و ابودائود)۔