دسمبر دِیاں دلخراش یاداں
دو دلخراش سانحے 16 دسمبر نوں پیش آئے، اک 1971 وچ جدوں مشرقی پاکستان وکھرا ہو گیا تے دُوجا 2014
وچ جدوں آرمی پبلک سکول اُتے دہشتگرداں نے حملہ کر کے معصوم بالاں نوں شہید کر دتا
لقمان شیخ
جدوں وی دسمبر آندا اے، دو دلخراش واقعے یاد کروا کے ادا س کر دیندا اے۔ ایہہ سانحے 16 دسمبر نوں پیش آئے، اک 1971 وچ جدوں مشرقی پاکستان وکھرا ہو گیا تے دُوجا 2014 وچ جدوں آرمی پبلک سکول اُتے دہشتگرداں نے حملہ کر کے معصوم بالاں نوں شہید کر دتا۔
ایہناں دونواں واقعیاں دا سرغنہ بھارت ای اے۔ پاکستان توڑن لئی بھارت نے مکتی باہنی تحریک نوں مضبوط کیتا تے افغانستان دے ذریعے طالبان نوں پاکستان مخالف سپورٹ کر کے اے پی ایس جہے واقعے کرواندا رہیا۔ سقوط ڈھاکا وچ مرکزی کردار مکتی باہنیاں دا سی، صدیق سالک نے اپنی کتاب ’’ میں نے ڈھاکہ ڈوبتے دیکھا‘‘ وچ ایہناں سارے دلخراش واقعیاں دا ذکر کیتا اے جیہڑے پاکستان ٹُٹن دا سبب بنے۔ اپنی کتاب دے باب نمبر 12 ، مکتی باہنی، وچ اوہ لکھدے نیں کہ 1971ء دی جس شورش نے ماہ دسمبر وچ پاکستان تے بھارت دے وچکار باقاعدہ جنگ دی صورت اختیار کیتی ایس دی پشت پناہی بھارت کر رہیا سی، وزیراعظم اندرا گاندھی نے 27 مارچ نوں لوک سبھا وچ تقریر کردے ہوئے کہیا کہ سبھا دے معزز ارکان نوں ایہہ یقین دلانا چاہندی آں کہ مشرقی پاکستان دے بحران دے متعلق بروقت فیصلے کیتے جان گے تے فیر ایہہ قرار داد منظور کیتی گئی کہ ایہہ ایوان ایہناں باغیاں نوں یقین دلواندا اے کہ ایہناں دی جدوجہد تے قربانیاں نوں بھارت دی بھرپور حمایت، ہمدردی تے مدد حاصل رہے گی۔ ایسے دن بھارت دے اک اہم ادارے انسٹیٹیوٹ آف سٹریٹیجک سٹیڈیز دے سربراہ سبرامنیم نے عالمی امور دی بھارتی کونسل دے زیر اہتمام مزاکرے وچ ایہہ اعلان کیتا کہ بھارت نوں ہن ایس حقیقت دا اعتراف کر لینا چاہیدا اے کہ ایس دا مفاد پاکستان دی شکست دریخت وچ اے، ایس تقریر دے دو ران ایس نے پاکستان نوں بھارت دا دشمن نمبر اک قرار دتا۔ بھارت نے پاک فوج دی جنگی صلاحیتاں نوں کند کرن لئی مکتی باہنی نوں منظم کیتا۔ مکتی باہنی وچ ریڑھ دی ہڈی سابق ایسٹ بنگال رجمنٹ تے ایسٹ پاکستان رایفلز دے باغی افسر تے سپاہی شامل سن۔ ہندوستان وچ ایہناں دی صفاں وچ عوامی لیگ دے رضا کار یونیورسٹی دے طلبا تے تنومند پناہ گزین وی شامل کیتے گئے۔ ایہناں دی قیادت کرنل ریٹائرڈ ایم اے جی عثمانی دے حوالے سی۔
باغی فوج نوں سیاسی چھتری مہیا کرن لئی عوامی لیگ دی مفرور قیادت تاج الدین، قمر الزمان، منصور علی تے مشتاق احمد دا استعمال کیتا گیا جنہاں دا مشن سی کہ مکتی باہنی دی مسلح جدوجہد تے بھارت دی سرپرستی نال بنگلہ دیش نوں آزاد کرایا جائے۔ بھارت دے جنگی آقاواں نے مکتی باہنی لئی تن مقصد مرتب کیتے سب توں پہلے اوہ سارے مشرقی پاکستان وچ پھیل کے پاک فوج دے نال جھڑپاں دا ٓغاز کرے ایس دے بعد گوریلا کارروائیاں نوں ہولی ہولی تیز کر کے پاکستانی فوج دے مورال نوں کمزور کرے تے آخر کار جے پاکستان ایس چھیڑ چھاڑ توں تنگ آ کے کھلی جنگ اُتے مجبور ہو جائے تے ایہو مکتی باہنی بھارت دی باقاعدہ فوج لئی مشرقی فیلڈ فورس دا کم دے سکے۔ ایہناں مقاصد نوں ساہمنے رکھ کے اک بھارتی جرنیل دی نگرانی وچ مکتی باہنی نوں تربیت دتی گئی تے ستر ہزار بندیاں نوں گوریلا جنگ دی تربیت دے کے مشرقی پاکستان گھلیا گیا ۔
مارچ دی فوجی کارروائی تے دسمبر دی باقاعدہ جنگ نوں تن ادوار وچ تقسیم کیتا جا سکدا اے۔ پہلا دور جون تے جولائی دا جس وچ مکتی باہنی نے اپنی کارروائیاں نوں سرحدی علاقیاں تیکر محدود رکھیا تے بھارتی فوج دی مدد نال نکی نکی کارروائیاں کردے رہے۔ دوجا دور اگست توں ستمبر تیکر دا اے جس وچ مکتی باہنی فوجی قافلیاں اُتے حملہ کرنا شروع ہو گئے۔ تیجے دور اکتوبر توں نومبر وچ ایہہ باغی بھارتی توپاں خانیاں توں سرحدی چوکیاں اُتے حملہ کردے رہے تے جدوں اسلحہ گھٹ پئے جاندا تے بھارت روسی اسلحے دے ذریعے ایہناں دی مدد کردا رہیا۔
قارئین! صدیق سالک دی کتاب دی کجھ سطراں توں اندازہ ہوندا اے کہ بھارت نے کس طرح پاکستان نوں دولخت کرن وچ کردار ادا کیتا پر دوجے پاسے ساڈی اوس ویلے دی فوجی تے سیاسی قیادت مشرقی پاکستان دی علیحدگی نوں نہ بچا سکے۔ یقینا اوس ویلے دی قیادت نے بنگالیاں نال ظلم و زیادتی وی کیتی ایہناں نوں ایہناں دے جائز حقوق توں محروم رکھیا جس دے نتیجے وچ سقوط ڈھاکہ ہویا۔ پچھلے دن عمران خان نے بیان دتا سی کہ سانحہ اے پی ایس اک انج دا حادثہ سی جس دے بعد سارے پاکستانی قوم متحد ہو گئی سی تے دہشت گردی دے خلاف جنگ اُتے اک پیج اُتے آ گئی سی پاکستان دی ترقی و خوش حالی وچ شہدا دا کردار اہم اے تے ایہناں دی قربانیاں کدی رائیگاں نہیں جان گیاں۔ دعا اے کہ ایس طرح دے سانحے فیر کدی رونما نہ ہون۔
خدا کرے میری مرض پاک پر اترے
وہ فصل گل جسے اندیشہ زوال نہ ہو
