آغا جی۔۔۔ ساڈے توں رُس گئے

ملک دے ناور دانشور، پبلشر، ادیب تے سپوتدگ دے مدیر اعلیٰ
آغا میر حسین پچھلے 60 ورھیاں توں علم و ادب نال جڑے رہے

ایم آر شاہد

ایہہ موت وی کیہ عجب شے اے جیہڑی آناً فاناً ساڈے توں اپنے کھوہ لیندی اے۔ جان والا کنہا بے بس ہوندا اے ایس موت دے ساہمنے، پر ایہہ موت وی اک تحفہ اے مومن لئی، جیہڑا انسان ایس رنگ و بو دی دنیا وچ آیا اے ایہنوں واپس وی جانا اے ایہو حکم ربی تے دستور زمانہ اے۔
ملک دے ناور دانشور، پبلشر، ادیب تے سپوتدگ دے مدیر اعلیٰ آغا میر حسین پچھلے 60 ورھیاں توں علم و ادب نال جڑے رہے۔ نامور لوکاں دی مشہور کتاباں، اوہناں نے شائع کیتیاں اوہ آپ وی اک وڈے رائٹر تے کالم نگار سن تے ایڈیٹر وی سن۔ ایہناں دی مشہور تصانیف وچ اللہ کا مہمان (سفر نامہ حج)، آل محمدؐ آرزو جانے کی، سفر نامہ (لندن) ،(سوانح و افکار)حضرت امام جعفر صادقؓ تے قومی سیاست اُتے ’’حکمرانوں کے کرتوت‘‘ (2007) بھارت اور امریکہ، پاکستان کے دوست یا دشمن، اوہ اپنی ایس کتاب دے بارے وچ دسیا کردے سن کہ میں ایہناں لوکاں وچوں واں جنہاں نے پاکستان نوں بن دے ویکھیا اے ،دیگر کتاباں وی شامل نیں۔
آغا صاحب نال میری یاد کوئی 20 ورھیاں اُتے محیط اے۔ میری گاہے بگاہے ایہناں نال ملاقات رہندی۔ اک وار شدید بیمار ہوئے تے ایہناں دے کول عیادت لئی جان دا اتفاق ہویا۔ بڑا خوش ہوئے تے کہن لگے کوئی دقت تے نہیں ہوئی گھر لبھن وچ۔ میں عرض کیتی آغا صاحب اپنیاں نال ملن لئی کوئی دقت نہیں ہوندی۔ ایسے طرح اوہناں نے کجھ سال پہلاں اپنی کتاب دی تقریب آواری ہوٹل وچ کیتی مینوں وی دعوت نامہ دتا میں حاضری دتی۔ ایہہ تقریب ہن تیکر لاہور وچ ہون والی وڈی تقریباں وچوں اک سی جیہڑی ہمیشہ ایہناں دی یاد دلواندی رہوے گی۔
ہم زبان چپ ہو گئے ہم داستان چپ ہو گئے
کیسے کیسے محفل آدار ناگہاں چپ ہو گئے
(سید عابد علی عابد)
آغا جی تسیں ساڈے توں روٹھ گئے او پر اسیں تہانوں ہمیشہ یاد رکھاں گے یاداں دی صورت وچ ، گلاں دی صورت وچ، تحریراں دی صورت وچ، زمانہ صدیاں یاد رکھے گا۔ تہانوں تہاڈی سوچ نوں تہاڈے قلم دی دلیری نوں تے تہاڈے نظریات نوں۔ مرحوم زندہ دل شخصیت دے مالک سن۔ خوش لباس، خوش گفتاری ایہناں دا اوڑھنا بچھونا سی۔
ایس موت نے دو سالاں وچ ساڈے توں بوہت سارے علمی، ادبی، صحافتی تے ثقافتی ہستیاں کھوہ لیاں۔ سال دے شروع وچ ای آغا امیر حسین ساڈے توں ہمیشہ لئی وچھڑ گئے۔ اوہ ایس تھاں ساڈے توں رُس کے جا وسے جتھوں اسیں وی ایہناں نوں واپس نہیں لیا سکدے۔ پر اوہ ساڈے دلاں وچ ہمیشہ یاداں دے چراغ بن کے علم و ادب دی بکھیردے رہن گے۔
ایہناں دی تاریخ وصال 20 جنوری 2021ء اے تے فردوسیہ قبرستان وچ ابدی نیند دے مزے لُٹ رہے نیں اوہ جاندے سمے سانوں کہہ گئے۔
زندگی بھر ہمیں ناشاد کرے گی دنیا
ہم نہ ہوں گے تو ہمیں یاد کرے گی دنیا
ماہانہ سپوتدک دی اک میٹنگ وچ مینوں اپنے نال سابق گورنر پنجاب حامد شاہد دی رہائش گاہ اُتے لے گئے سن۔ اوتھے میٹنگ دے بعد مختلف علمی ادبی خبراں اُتے تبصرہ ہویا تے فیر چاہ دا دور چلیا کدی میں تے کدی اوہ فون کردے اک دوجے دی خیریت دریافت کردے۔ میرا اصرار ہمیشہ ایہناں دی آپ بیتی اُتے کم کرن اُتے ہوندا کہ آغا صاحب تسیں اپنی سوانح عمری تحریر کرو۔ آپ دے اندر اک تاریخ پوشیدہ اے۔ جدوں وی میں ملن جاندا، اپنی یاداں دے قصے چھیڑدے، ایہناں دے کول بیٹھے میری معلومات وچ وادھا ہوندا۔ تے میں بوہت ساری قیمتی معلومات سمیٹے گھر چلا آندا۔
دائم آباد رہے گی دنیا
ہم نہ ہوں گے کوئی ہم سا ہو گا
(ناصر کاظمی)
آغا جی روزنامہ خبریں وچ مسلسل کالم نویسی کردے رہے ایہناں دے کالم کاٹ دار ہوندے سن۔ حالات حاضرہ اُتے ایہناں دی سخت گرفت ہوندی سی ۔ اوہ لُکی چھپی گل کرن دے عادی نہیں سن۔ ایہناں دا ظاہر و باطن اک جہیا سی۔ اوہناں نے میری تے عبداللہ ملک دی کتاباں وی اپنے ادارے کلاسیک توں چھاپیاں۔ میری کتاب، سجدوں کی سرزمین (سفر نامہ حج) میری مربت کردہ عبداللہ ملک دی دو کتاباں، لائو تو قتل نامہ میرا، ایہہ عبداللہ ملک نے فیض احمد فیض دی 65 ویں سالگرہ دے موقعے اُتے لکھی سی۔ جیہڑی 2011 وچ اوہناں نے شائع کیتی ایہہ اک نذرانہ اک تجزیہ سی ۔ دوجی حدیث دل (اک مسلم کمیونسٹ دا روزنامچہ حج) شائع کیتا۔
میرے مرتب کردہ دو مسودے ایہناں دے کول پئے سن جنہاں دی اشاعت دی اوہ خواہش رکھدے سن پر موت نے ایہناں نوں مہلت نہ دتی تے اوہ ساڈے توں دور چلے گئے۔ اک مسودہ جناب احمد ندیم قاسمی اُتے لکھے گئے تعزیتی مضامین تے کالماں اُتے مشتمل اے۔ دریا سمندر میں اتر گیا، تے دوجا مسودہ سلام یا حسین علیہ السلام جس وچ سلام، مرثیے نوحے شامل نیں۔ جیہڑے نویں تے پرانے نامور شعراء کرام لئی لکھے ہوئے نذرانہ عقیدت نیں۔
زیست ہمسائے سے مانگا ہوا زیور تونہیں
اک دھڑکا سا لگا رہتا ہے کھو جانے کا
(محسن بھوپالی)
اوہناں نے کجھ ورھے پہلاں جناب احمد ندیم قاسمی اُتے میرے مرتب کردہ مضامین اُتے مشتمل سپوتنگ دا احمد ندیم قاسمی نمبر کڈیا سی۔ جیہڑا اک یاد گار دستاویز اے۔ میری ایہناں نال آخری گل ایہناں دی وفات توں کوئی اک مہینا پہلاں ہوئی سی۔ میں ریگل چوک دے کول سی۔ سوچیا فون کر لواں جے بیٹھے ہون گے تے ملاقات کر آواں جدوں فون ملایا تے کہن لگے میں ہجے اپنے دفتر نہیں آ رہیا گھر اُتے واں ذرا طبیعت ٹھیک نہیں۔ جس دن دفتر آیا تے تہانوں دساں گا۔ فیر گپ شپ ہوئے گی۔ فیر ایس دے بعد چراغاں وچ روشنی نہ رہی۔ انج دے ای عظیم لوکاں دے بارے وچ کراچی توں میرے بزرگ دوست محسن بوپالی (مرحوم) نے میری کتاب ’’شہر خموشاں کے مکیں‘‘ دے بارے وچ اپنے فلیپ دے نال اک شعر تخلیق کیتا سی۔
فخر زمیں نذرزمیں ہو گئے
شہر خموشاں کے مکیں ہو گئے
آغا جی، دو چار وار میرے بارے سالانہ نعتیہ مشاعرہ تے افطار پارٹی وچ تشریف لیائے سن۔ ایہناں دی آمد نال مینوں بڑی تقویت ملدی سی۔ اوہ میرے اپنے نہیں سن پر اپنیاں جہے لگدے سن اپنیاں جہیاں گلاں کردے سن۔ اپنیاں جہیا سلوک کردے سن۔ تاریخ اسلام تے تاریخ پاکستان اُتے ایہناں دی بڑی کڑی نظر سی۔ اوہ چلدے پھردے اک انسائیکلو پیڈیا سن ایہناں دے کالماں وچ وی تاریخ تے تحریکاں دے پھوارے پھُٹدے سن دھیمہ پن ایہناں دی اجلی اجلی شخصیت نوں مزید نکھار دیندا سی۔ ایس موقعے اُتے مینوں سیف الدین سیف دی دوستاں دے وچھڑن اُتے لکھی نظام یاد آ رہی اے
قدم قدم پہ جدائی کا داغ دے کے مجھے
اتر گئے میرے کتنے ہی یار قبروں میں
نہ صحن باغ میں سبزہ نہ پھول شاخوں پر
چلی گئی میری ساری بہار قبروں میں
کدھر گئے وہ مرے اشک پونچھنے والے؟
کہاں چھپے ہیں میرے غمگار قبروں میں
یہ دوستوں کو رہے یاد میری موت کے بعد
کہ سیف دفن ہوا تھا ہزار قبروں میں
میرا وجود کسی ایک مقام پر ہو گا
ملے گی روح مگر بے شمار قبروں میں