کتاب دا مستقبل روشن اے
اسدمفتی
کراچی لٹریچر فیسٹیول وچ شرکاء دی گنتی اپنے عروج تے ہون دے باوجود توقع توں گھٹ سی۔ میرے حساب نال مستقبل وچ کتاباں صنعتی انقلاب نال پہلی والی شکل وچ آ جان گئیاں لگژری چیزاں وانگوں۔ کجھ دیہاڑ پہلاں دا واقعہ اے: میں اپنے چھوٹے پُتر آدم نوں مطالعے دی اہمیت سمجھاندے ہوئے ٹیلی ویژن ویکھن توں پرہیز دی تلقین کردے ہوئے کہیا کتاباں پڑھن لئی تینوں وقت کدوں ملدا ہووے گا؟ پُتر نے کہیا کتاباں پڑھن دا کیہ فائدہ پایا؟ ایہدے نال تاڈا ذہن کھلدا اے میں جواب دتا۔ آدم دا جواب سی‘ اوہو ساریاں چیزاں ٹی وی تے وی نیں ایس لئی ذہن ٹی وی ویکھن نال وی کھلدا اے۔ میں کہنا واں کتاباں وچ تہانوں ان گنت سائنسی جانکاری تے اوہناں دا حال احوال ملے گا۔ پُتر کہندا اے سائنس ٹی وی اُتے وی اے۔ میں فیر کہنا واں۔ کتاباں وچ ادب اے‘ سیاست اے‘ صحافت اے‘ ثقافت تے تہذیبی سرمایہ اے۔ آدم جواب دیندا اے۔ انج دیاں بہت ساریاں چیزاں تے پروگرام جہناں دا تعلق ادب‘ صحافت‘ ثقافت‘ سیاست‘ تفریح تے تہذیب و تمدن نال اے ٹیلی ویژن تے وی موجود نیں۔ پُتر نوں سمجھاندے سمجھاندے جدوں میں تنگ آ جانا واں تے کہنا واں ایہدے باوجود تینوں کتاباں پڑھنیاں پین گئیاں‘ اوہ کیوں؟ پُتر نے پچھیا:ایس لئی کہ اسیں کتاباں لکھنے آں‘ باپ دی زبانی ایہ دلیل سن دے ای پُتر کہندا اے: جدوں اسیں کتاباں پڑھدے نہیں تے تسیں کتاباں لکھدے ای کیوں او؟۔
مطالعے دا ذوق و شوق ختم ہون دی حقیقت تے ایس توں وڈا تبصرہ ہور کیہ ہو سکدا اے۔ میں نہیں کہندا کہ میرا پُتر کوئی وڈا لیڈر‘ دولت مند‘ سیاستدان‘ صنعت کار‘ ڈاکٹر‘ انجینئر‘ سائنس دان‘ پروفیسر یاں فنکار بن جاوے سگوں میں اوہنوں بے لاگ‘ بے خوف‘ بااعتماد‘ روشن خیال‘ روشن ضمیر تے متوازن شخصیت دا مالک بنانا چاہنا واں کہ اوہ وڈا ہو کے ایس وسیع حقائق دی دنیا وچ زندگی نال نبڑے تے اوہ اپنا مقام آپ پیدا کرے تے میں ایہ وی سمجھنا واں کہ ایہناں مقصداں نوں پان لئی مطالعہ ضروری اے۔ بہوں ضروری اے‘ ہن رہ گئی گل اختلاف دی‘ تے مینوں ایس گل نال مکمل اتفاق اے کہ جے کسے بندے نوں کسے نال فکری تے نظریاتی اختلاف ہووے تے سب توں پہلاں ایہ سمجھنا چاہیدا اے کہ ایہ اختلاف فطری تے طبعی اے۔ ایہ کوئی ضروری نہیں کہ اک انسان دوجے انسان دی فکرونظر دا مکمل طور تے پابند ہووے۔ اختلاف زندہ ضمیری دی وی علامت اے۔ پرنٹ میڈیا تے الیکٹرانک میڈیا دے بارے پائے جان والے نویں تے پرانی نسل دے اختلافات نوں میں ذاتی اختلاف وچ نہیں بدل رہیا پر الیکٹرانک میڈیا دا دھماکہ خیز انقلاب جے سب توں ودھ کسے چیز تے اثرانداز ہویا اے تے اوہ اے پرنٹ میڈیا۔ جہدے نال کتابی دنیا وچ ساہ لین والے بندے بڑے بے چین ہوئے پر علوم و فنون دی امکانی توسیع نے بے چین روحاں نوں کافی حد تک سانبھ لیا اے۔
گلوبلائزیشن تحریک دی اہمیت تے حقیقت اپنی تھاں پکی اے پر کتاب اج وی آمادہ ارتقاء اے۔ کتاب دی اہمیت کل وی سی اج وی اے تے کل وی رہوے گی۔ الیکٹرانک میڈیا تے اج دی پیداوار اے پر عقل دی مدد نال انسان نے اوس دور وچ وی بہت ساری جانکاری حاصل کر لئی سی جدوں اوہ پتھر دے زمانے وچ رہندا سی۔ اوس ویلے اوہدے کول اجیہا کوئی ذریعہ نہیں سی کہ اوہ اپنی جانکاری‘ فکر تے جیویں وی سی علوم و فنون نوں محفوظ رکھ سکے تے دوجیاں تک منتقل کر سکے جہدے دا اوہ بڑا خواہش مند سی کہ انسان اپنی خوشیاں تے غماں وچ دوجے انساناں نوں شریک کر کے طمانیت محسوس کردا اے ایس لئی انسان نے لکھن دی ابتدا کیتی۔ ایس توں پہلاں تک دا عمل زبانی آوازاں تے اشاریاں دی مدد نال ہوندا سی۔ تحریر دی ایجاد توں پہلاں انسان نوں ہر گل یاد رکھنی پیندی سی علم سینہ بہ سینہ اگلی نسلاں نوں اپڑدا سی۔ بہت سارا حصہ ضائع ہو جاندا سی تحریر نال لفظ تے علم دی عمر وچ وادھا ہویا۔ زیادہ لوک ایہدے وچ شریک ہوئے تے اوہناں نے نہ صرف علم حاصل کیتا سگوں ایہدے ذخیرے وچ وادھا وی کیتا۔ لفظ حقیقت تے صداقت دے اظہار لئی سی ایس لئی مقدس ہویا‘ لکھے ہوئے لفظ دی تے ایہدی وجہ نال قلم تے کاغذ دی تقدیس ہوئی۔ بولیا ہویا لفظ اگلیاں نسلاں لئی محفوظ ہویا تے علم و دانش دے خزانے محفوظ ہو گئے۔ جو کجھ نہ لکھیا جا سکیا اوہ آخر ضائع ہو گیا۔ پہلے کتاباں ہتھ نال نقل کیتیاں جاندیاں سن تے علم نال صرف کجھ لوکاں دے ذہن ای سیراب ہوندے سن۔ علم حاصل کرن لئی دور دور دا سفر کرنا پیندا سی جتھے کتب خانے ہون تے اوہناں دا درس دین والے عالم ہون‘ چھاپے خانے دی ایجاد دے بعد علم دے کھلار وچ وادھا ہویا کیوں جے اوہ کتاباں جو نادر سن تے کتاباں جو مفید سن اسانی نال ملدیاں میرے حساب نال سماجی، ثقافتی، تے طبعی علوم دیاں کتاباں دی اہمیت ادبی کتاباں توں گھٹ نہیں کہ جے ادب زندگی دا آئینہ اے تے زندگی سماج نال جڑی ہوئی اے تے سماجی ارتقاء تے ذہن انسان دی نشوونما طبعی‘ انسانی علوم تے ٹیکنالوجی دے بناں ممکن نہیں۔
الیکٹرانک میڈیا دی اہمیت توں اک لمحہ وی انکار نہیں پر کتب بینی انسانی زندگی نوں صحیح رخ تے ڈھالن دا اک ودھیا ذریعہ اے اپنی شخصیت نوں نکھارن تے خیالات نوں سنوارن وچ کتاباں ساڈیاں بہترین رفیق نیں۔ میں آپ زندگی نوں کتاباں دے آئینے وچ ویکھدا آیا واں ایہو وجہ اے کہ اج برا بھلا جیویں دا وی آں اپنے بچیاں لئی قابل فخر آں۔ گل کتھوں دی کتھے جا اپڑی۔ آخری گل ایہ کہ یورپ وچ جدوں توں بچیاں دی فکشن دا اک مقبول سلسلہ ہیری پورٹر سامنے آیا اے تے جہنوں ولیم پورٹر سیریز دا ناں دتا گیا اے ایہدی کروڑاں دی گنتی وچ چھپن والی سیریز نے ایہ ثابت کر دتا اے کہ سردست کتاب دے مستقبل نوں کوئی خطرہ نہیں ایس مقبول ترین سیریز دی مصنفہ جے کے رولنگ نے حال ای وچ اپنی کتاباں دی آمدنی وچوں برطانوی لیبر پارٹی نوں اک ملین پائونڈ دا عطیہ دتا اے۔ مصنفہ دا کہنا اے کہ اوہ بچیاں وچ غربت ختم کرن دی لیبر پارٹی دیاں کوششاں نال متاثر ہوئی اے۔ امیر ترین بندیاں دی لسٹ دے مطابق جے کے رولنگ پنج سو سٹھ ملین پائونڈ دی مالک اے۔
(بشکریہ روزنامہ جنگ)
