سی ایچ فور بی ڈرون طیارہ 346کلوگرام تک بارودی مواد لے جا سکدااے

پاکستان ڈرون ٹیکنالوجی رکھن والا دنیا دا پنجواں ملک بن گیا

ملک منظور احمد

پاکستان دی مسلح افواج دے ترجمان میجر جنرل بابر افتخار نے گل بات کردیاں ہویاں آکھیا کہ افغانستان دے اندر جو وی ہو رہیا اے اوہدا پاکستان نال کوئی تعلق نہیں اے۔ چاہے اوہ پنجشیر ہووے یا کدھرے ہور‘ ڈی جی آئی ایس پی آر نے بی بی سی نال پنجشیر توں آن والی اوہناں اطلاعواں بارے گل کیتی جہڑی پچھلے دناں توں سوشل میڈیا اتے گردش کر رہیاں نیں۔ ایہناں افواہاں وچ اک افغان صحافی تاج الدین سروش دے اکائونٹ نال منسوب اوہ بیان اے جہدے وچ اوہ آکھدے نیں کہ اوہناں نوں پنجشیر دے گورنر کمال الدین نظامی نے آکھیا اے کہ پاکستان نے ڈرون طیاریاں توں افغانستان دی وادی پنجشیر وچ بمباری کیتی اے۔ ڈی جی آئی ایس پی آر میجر جنرل بابر افتخار نے ایہناں افواہاں نوں مکمل طور اتے جھوٹ تے انڈیا دا نامعقول پراپیگنڈا قرار دیندیاں ہویاں ایہناں افواہاں نوں رد کیتا اے۔ فوجی حکام دا ایہ وی کہنا اے کہ پاکستان دے کول لمے فاصلے تک مار کرن والی ڈرون ٹیکنالوجی نہیں اے۔ بی بی سی نے پاکستان دی ڈرون صلاحیت توں متعلق تحقیق کیتی تے سمجھن دی کوشش کیتی کہ کیہ پاکستان پنجسیر وچ ایسی کسی کارروائی دی صلاحیت رکھدا اے یا نہیں۔ یوم پاکستان دے موقع تے ملٹری پریڈ وچ پاکستان دے ڈرون براق نوں پریڈ وچ وکھایا گیا۔ پاکستان نے پہلی واری مارچ 2015 وچ اعلان کیتا کہ فوج نے ڈرون طیاریاں دا باقاعدہ استعمال کردیاں ہویاں اتگرداں دے ٹھکانیاں نوں نشانہ بنایا اے۔ پاکستان وچ تیار کیتے گئے ڈرون طیارے براق تے ایہدے نال جڑے فضا توں زمین تے مار کرن والے لیزر گائیڈڈ میزائل برق دا ہدف وادی شوال وچ طالبان دے ٹھکانہ سی۔ اوس ویلے دے فوجی حکام نے آکھیا سی کہ خیبر ایجنسی دی وادی تیراہ وچ برق تے براق نے نہایت کامیابی نال جنگ دا پانسہ پلٹ دتا اے۔
شوال وادی وچ ہون والی پہلی کارروائی وچ تن ہائی پروفائل ات گرد مارے گئے سن۔ ایس کارروائی مگروں پاکستان جنگی مقصداں لئی ڈرون ٹیکنالوجی رکھن والا دنیا دا پانچواں ملک بن گیا سی۔ براق ڈرون طیارہ پاکستان وچ نیشنل انجینئرنگ ایند سائنٹیفک کمیشن نیسکام نے ڈیزائن تے تیار کیتا اے جہڑا فضا توں زمین تے مار کرن والے لیزر گائیڈڈ میزائل برق نال لیس اے۔ ایہ اطلاعواں وی سامنے آندیاں رہیاں نیں کہ پاکستان نے درمیانے فاصلے تک مار کرن والے میڈیم الٹیٹیوڈ لانگ انڈپورینس یو اے وی آکھیا جاندا اے۔ ڈرون طیارے حاصل کیتے نیں جہدے وچ ایہنوں ترکی یا چین یا دونویں ملکاں دی مدد حاصل رہی اے۔ فوجی حکام نے تردید کردیاں ہویاں آکھیا اے کہ پاکستان دے کول لمے فاصلے تے دورانیے تک حملہ دی صلاحیت رکھن والے ڈرون طیارے فی الحال موجود نہیں نیں۔ پچھلے سال ایہ رپورٹاں وی سامنے آئیاں کہ پاکستان نے چین کولوں ونگ لونگ ٹو تے اوہدے مگروں رواں سال سی ایچ فور میل ڈرون خریدے نیں۔ تاہم پاکستان نے ایہناں خبراں دی تصدیق یا تردید نہیں کیتی اے۔ ایہ اوہو ڈرون نیں جہڑے سعودی عرب یمن وچ حوثی باغیاں دے خلاف جنگ وچ استعمال کر رہیا اے لیکن ایہ تصدیق نہیں ہو سکی کہ پاکستان نے جے ایہ ٹیکنالوجی خریدی اے تے ایہ سی ایچ فور دی کہڑی قسم اے۔ دفاع تون متعلق جریدے جینز دی اک رپورٹ دے مطابق سیا یچ فور ملٹی رول میل یو اے ویز دی اوہ فیملی اے جہڑی چائینہ ایرو سپیس سائنس اینڈ ٹیکنالوجی کاروپریشن تے اے ایل آئی ٹی نے مشترکہ طور تے تیار کیتی اے۔ ڈرونز دی ایس فیملی وچ انتہائی حساس قسم دے مختلف سینسر نصب ہوندے نیں۔ ایس فیملی دے دو ڈرون چینی مسلح افواج دے زیر استعمال نیں۔ سی ایچ فور اے دا بنیادی استعمال جاسوسی لئے کیتا جاندا اے تے ایہ تقریباً 30گھنٹے تک فضا وچ رہ سکدا اے۔ دوجی قسم سی ایچ فور بی اے جہڑی حملہ کرن دی صلاحیت رکھدا اے۔ ایہ ڈرون طیارہ 345کلوگرام تک دا بارودی مواد لے جا سکدا اے تاہم ایہ صرف چودہ گھنٹے تک فضا وچ رہ سکدا اے۔ ایس توں علاوہ پاکستان دے کول شبیر ٹو میل ڈرون موجود اے جہڑا چودہ گھنٹے تک اڑ سکدا اے تے ایہدی رفتار 120ناٹس اے۔ عقاب این جی ڈرون اٹھ گھنٹے توں کچھ ودھ فضا وچ موجودہ رہ سکدا اے۔ تاہم ایہدا اسعتمال نگرانی لئی ہوندا اے۔ ایسے طرح عقاب تے شبیر یو اے وی وی نگرانی یا جاسوسی لئی استعمال ہو سکدے نیں۔ تاہم ایہناں نوں میزائل نال لیس نہیں کیتا جا سکدا۔ واضح رہوے کہ افغانستان وچ امریکہ نے ڈرون طیاریاں دی پروازاں 2000 وچ شروع کیتیاں سن۔ جہدے لئی امریکہ‘ ازبکستان دا اک فوجی بیس استعمال کر رہیا سی تے ایہناں پروازاں دا مقصد القاعدہ دے سربراہ اسامہ بن لادن اتے نظر رکھنا سی جہڑا 1996مگروں افغانستان منتقل ہو چکے سن۔ ملاعمر دا قندھار وچ موجود کمپائونڈ مسلسل ایہناں جاسوسی طیاریاں دی نگرانی کردا سی۔ اوس ویلے ایہ ڈرون تجرباتی سن مگر بہت تیزی نال ایہناں دی صلاحیت محض جاسوسی دے بجائے ہدف نوں نشانہ بنان وچ بدل گئی تے فیر افغانستان وچ ڈرون حملیاں دا آغاز ہویا۔ا مریکہ نے ایہو ڈرون کارروائیاں مگروں پاکستان دے قبائلی علاقیاں وچ شروع کیتیاں جہناں وچ القاعدہ دے رہنماواں نوں نشانہ بنان دا دعویٰ کیتا جاندا رہیا۔ تاہم ایہناں ڈرون حملیاں نال ہون والے عام شہریاں دے جانی نقصان نے قبائلی عوام تے خود پاکستان دے شہری علاقیاں وچ وی امریکہ تے ایس ٹیکنالوجی دے استعمال دی شدید مخالفت نوں جنم دتا۔ شروع وچ پاکستان دی حکومت تے فوج ولوں بظاہر عام شہریاں دے جانی نقصان دی مذمت کیتی گئی جد کہ پس پردہ ایہناں ڈرون حملیاں دی اجازت سی۔ اوس ویلے پچھلے صدر تے آرمی چیف جنرل پرویز مشرف نے کافی دفعہ امریکہ کولوں مطالبہ کیتا کہ ایہ ٹیکنالوجی پاکستان نوں دتی جاوے تاں جے پاکستان خود ایہناں علاقیاں وچ کارروائی کرے کیوں جے امریکہ دی کارروائی نوں پاکستان دی آزادی تے خودمختاری اتے حملہ تصور کیتا جاندا اے۔ تاہم امریکہ نے پاکستان نوں ڈرون ٹیکنالوجی دین توں انکار کر دتا۔ دفاعی امور دی ماہر ڈاکٹر ماریہ سلطان نے بی بی سی نال گل کیتی تے آکھیا کہ پاکستان پنجشیر وچ کارروائی نہیں کر سکدا۔ اوہناں نے ایہناں الزاماں نوں افواہاں قرار دتا تے آکھیا کہ ایہدا تعلق ایس گل نال وی نہیں کہ سادے کول صلاحیت ہے یا نہیں۔
پنجشیر وچ کارروائی دا کوئی مقصد نہیں بن دا کیوں جے اوتھے ایسا کوئی ٹارگٹ نہیں ہے۔ ایسی کسی وی کارروائی دا کوئی سٹریٹجک اثرات ہی نہیں نیں۔ جو کجھ پنجشیر وچ ہویا۔ اوہ افغانستان دے پچھلے صدر اشرف غنی تے دوجی قیادت دے فرار دا نتیجہ اے۔
٭٭٭٭٭٭٭٭