ذات پات دی تقسیم کیوں؟

رابعہ رحمن

ایہ تقسیم معاشرے دی مجموعی ترقی تے اتحاد و یگانگت لئی بہت نقصان دہ اے۔ ایس توں بہت سارے قابل تے حق دار لوک اپنے حق توں محروم رہ جاندے نیں۔رنگ و نسل دی بنیاد اتے انسانی تقسیم کسی طور تے معاشرے لئی سودمند نہیں۔ اللہ کریم نے سارے انساناں نوں برابر بنایا اے تے درجے صرف قابلیت‘ اہلیت تے تقویٰ تے پرہیزگاری دی بنیاد اتے ملنے چاہیدے نیں کیوں جے ایہو اسلام دی اصل روح دے عین مطابق اے۔
خاندانی پس منظر‘ پیشہ یا رنگ و نسل کسے انسان نوں دوجے اتے ترجیح نہیں دیندا۔ ایس فلسفے اتے عمل کرن نال معاشرہ حقیقی ترقی کر سکدا اے جیویں کہ اسیں یورپ وچ ویکھنے آں جیویں تعلیم ہر کسے دا بنیادی حق اے۔ اوسے طرحاں ایس تعلیم دی بنا اتے قابلیت رکھن والے نوں عہدے تے منصب اتے وی حق حاصل اے۔ کسی نوں کمتر سمجھن نال اوہدے وچ احساس کمتری تے کم اعتمادی دا اوہ عنصر پیدا ہو جاندا اے جہڑا اوہدی شخصیت نوں کدی وی نشوونما پان نہیں دیندا۔ نتیجتاً معاشرے اہل تے قابل لوکاں توں محروم ہو جاندے نیں۔
ایہ المیہ اج اک ایسی حقیقت بن چکیا اے جہنے سارے میرٹ‘ اصول و ضوابط تے ہنرمندی دی دھجیاں اُڑا کے رکھ دِتیاں نیں۔جیہدے کول پیسہ اے اوہ برتر اے تے اوہدی ساری برائیاں لُک جاندیاں نیں۔ جے کوئی اعلیٰ تعلیم یافتہ‘ اعلیٰ عہدے اتے فائز یا بوہتی دولت والا اے تے اوہدا تعلق اتفاقی طور تے اوس برادری نال اے جنہوں معاشرے وچ گھٹ سمجھیا جاندا اے تے اوہ سب توں پہلے اپنی ذات تے خاندانی پس منظر توں بغاوت کردیاں ہویاں اپنے نام دے نال برادری یا ذات دا نام ختم کردا اے تاں جے اشرافیہ اوہنوں قبول کرے۔ برادری ازم دی ایسے تقسیم دے نال ہن مسلک تے فرقے دی تقسیم وی شامل ہو چکی اے جہنے صورتحال نوں ہور وی بوہتا گھمبیر کر دتا اے۔ اج بحیثیت قوم جے اسیں ترقی کرنی اے تے سانوں معاشرے توں ایہ تقسیم ختم کرنی پوے گی تاں جے اہلیت نوں فوقیت ملے تے انتخاب وی کارکردگی دی بنیاد اتے ہووے نہ کہ ذات‘ برادری تے فرقے دی بنیاد اتے‘ اپنے خاندان تے ماضی اتے فخر کرنا ہر کسے دا حق اے تے معاشرے نوں اوہنوں اوسے طرحاں قبول کرنا چاہیدا اے۔ برادری ازم‘ فرقہ بندی تے ذات پات توں اسیں انکار نہیں کردے کیوں جے معاشرہ ایہناں ساری شیواں دا عادی ہو چکیا اے ایہنوں تبدیل کرنا ہن اینا آسان کم نہیں لیکن اسیں ایہدے وچ تبدیلی ایس طرحاں کر سکنے آں کہ ہر گھر وچ موجود کم کرن والے‘ صفائی کرن والے نوں عزت تے احترام دے کے اسیں اپنی آن والی نسلاں وچ ایہ احساس پیدا کر سکنے آں کہ اوہ وی ساڈی طرحاں اوسے خدا دی مخلوق نیں جہنے سانوں پیدا کیتا۔ جے ایہ ساڈے مروجہ تے آزمودہ خاندانی نظام دا اک بنیادی جزو بن جاوے تے ویکھنا کہ ایہ فرقہ بندی‘ برادری ازم‘ ذات پات دی تقسیم ساڈے معاشرے دے آئینے وچ اک ای جئی چہریاں دے مالک نظر آن گے۔ جے اسیں سوچیے تے ایہو گل ساڈے لئی فیدہ مند اے۔ لوکی اپنے خاندان تے برادری دے نام تے عزت لئی کسے حد تک وی جان نوں تیار ہوندے نیں تے بجا طور تے ایہدا برملا اظہار وی کردے نیں۔ فوج وچ انگریزاں دے ویلے توں زبان تے رنگ و نسل دی بنا اتے تقسیم چلی آ رہی اے مگر ایہ تقسیم تہانوں کسے لحاظ نال تقسیم نہیں کردی بلکہ اوہنوں اتحاد تے یگانگت پیدا کرن لئی اک اہم ہتھیار دے طور تے
استعمال کیتا جاندا اے۔ ہندو معاشرے دی خطرناک تقسیم نے اوہنوں بہت نقصان پہنچایا اے۔ لوکاں دے اندر بے چینی تے بداعتمادی دی فضا پائی جاندی اے۔ اج ہر ذی شعور شخص نوں آگاہی لئی ایہ آواز چکنی چاہیدی اے۔ ہر کسے نوں اپنی ذات اتے فخر ہوندا اے تے ہونا وی چاہیدا اے مگر کسے فوقیت یا احساس برتری لئی نہیں۔ جے اسیں اسلامی تعلیمات اتے صحیح معنیاں وچ عمل کرئیے تے ایس معاشرتی تقسیم دے اندر رہندیاں ہویاں وی اک متحرک تے ترقی پسند معاشرہ قائم کیتا جا سکدا اے تاں جے امتیاز عہدہ تے وسائل اہلیت دی بنیاد اتے ملن ناکہ مخصوص اشرافیہ دی دسترس وچ ہون۔ جے اسیں چاہنے آں کہ ساڈے معاشرے دی تنزلی‘ ادب و آداب دی کمی‘ محبت و بھائی چارے دا زوال ختم ہو جاوے تے اسیں اپنے تعلیمی نصاب وچ اک ایسا باب شامل کریے جہدے وچ ’’سب انسان برابر ہیں‘‘ دے نام توں اساتذہ پہلی جماعت توں ساڈی آن والی نسلاں نوں پڑھانا شروع کر دین تے اک عشرے دے اندر انشاء اللہ تعالیٰ تبدیلی ساڈے سامنے ہووے گی۔ اسیں کسے ہندو معاشرے دے ذمے دار نہیں۔ اسیں یہودی معاشرے نوں وی جوابدہ نہیں آں لیکن سانوں ایہ سوچنا اے جدوں تک اسیں اپنے خدا نوں جوابدہ ہواں گے جے اسیں ذات پات دی تقسیم ‘ فرقہ بندی تے برادری ازم نوں اپنے کردار تے معاشرے توں حذف نہیں کراں گے رب دے حضور کس منہ نال حاضر ہوواں گے۔